Delta-afbrigðið til bjargar heilbrigðiskerfinu

Myndirnar hér að neðan eru fengnar úr þessu myndbandi um delta-afbrigðið (indverska afbrigðið) svokallaða. Tölurnar eru frá Bretlandi.

Fyrri myndin sýnir hlutfall delta-afbrigðsins af öllum smitum seinustu vikur og mánuði (fjólubláa svæðið). Það er greinilegt að þetta afbrigði smitar meira en önnur og er í dag svo að segja ástæða nánast allra smita. Slæmt, eða hvað?

Næsta mynd sýnir spítalainnlagnir.

 

Næsta mynd sýnir bæði útbreiðslu delta-afbrigðisins og spítalainnlagnir (græn lína) á sömu mynd.

Við vitum að flensuveirur og fyrri kórónaveirur stökkbreytast þannig að þær nái sem mestri útbreiðslu en verða um leið kraftminni. Þetta hafa menn vonast til að sjá með nýju veiruna (SARS-CoV-2) og svo virðist vera raunin, sem betur fer. Við getum því fagnað því að delta-afbrigðið er að breiða úr sér og getum þá hent grímunum og bóluefnunum í ruslið, faðmast og knúsast, haldið Þjóðhátíð í Eyjum og opnað landamæri (í von um fleiri delta-afbrigði).

Delta-afbrigðið veldur 21% aukningu Covid-smita

Skítt með úrtakið, það er niðurstaðan sem skiptir máli

Seinustu mánuði hafa fjölmargir aðilar gert allskonar prófanir á allskonar lyfjum með það að markmiði að þróa skilvirkar meðferðir gegn COVID-19, sérstaklega nú þegar enginn treystir bóluefnum gegn afbrigðum og þar fram eftir götunum, og rándýr bóluefni á tilraunastigi sem valda oft alvarlegum aukaverkunum eru ekki allra smekkur.

Í þessum prófunum á meðferðum hafa fleiri hundruð og jafnvel þúsundir einstaklinga fengið hina og þessa lyfjaskammta og upplifað 70-80% minni veikindi og færri dauðsföll og fleira gott. Svolitla samantekt má finna hér frá m.a. Ástralíu, Mexíkó og Indlandi.

Samt er sífellt barið á þá trommu að engin skilvirk meðferð finnist! Það vantar klínískar rannsóknir á slembikenndum úrtökum til lengri tíma!

Og já, já, það er alveg rétt. En takist í eitt skipti að smala í undir 300 manna úrtak í Noregi til að kanna langtímaafleiðingar COVID-19 þá er hægt að slá í stóra fyrirsögn, svona eins og menn hafi komist að mikilvægu atriði og vísindalegri staðreynd sem á að fá okkur til að hræðast veiruna enn meira.

Ég held að bæði sé rétt: Að það finnist skilvirkar lyfjameðferðir gegn COVID-19 sem lítið eru ræddar, og að COVID-19 leggist illa á suma, ýmist til skemmri eða lengri tíma, eða jafnvel bæði, á meðan aðrir viti varla að þeir eru með veirusjúkdóm. 

Út frá því má svo kannski álykta sem svo að ef fleiri meðferðir stæðu til boða og væru teknar til greina þá væru minni líkur á alvarlegum eftirköstum COVID-19.

En nei, þá hættir fólk að nenna í bólusetningu.

Og við viljum það ekki. Meðferðir og dræm þátttaka í bólusetningum? Þá væri hætt við að skilyrt markaðsleyfi (neyðarleyfi) falli úr gildi!

Og við viljum það ekki, er það nokkuð?

Eftirköst algeng hjá ungu fólki með væg veikindi

Eru jöklarnir ekki að bráðna?

Vatnshæð í Þórisvatni mælist mun lægri nú en á sama tíma í fyrra. Bæði virðist það stafa af lítilli úrkomu en einnig lítilli bráðnun jökla. 

Árið 2018 var það gefið út að búið væri að smíða nýtt líkan sem gerir vísindamönnum betur kleift að spá fyrir um hversu hratt jöklar bregðast við loftslagsbreytingum. Líkanið er meðal afraksturs þriggja ára rannsóknarverkefnis sem vísindamenn við Jarðvísindastofnun Háskólans hafa unnið í samstarfi við innlendar og erlendar stofnanir og fyrirtæki. Líkaninu er ætlað til að nýtast m.a. Landsvirkjun við áætlanagerð í raforkuframleiðslu og flóðvörnum. Fjöldi sprenglærðra sérfræðinga komu að verkefninu. 

Árið 2019 spáði Landsvirkjun því að jöklar á Íslandi væru horfnir innan 200 ára. 

Ætli sú spá hafi komið frá nýja spálíkaninu?

Spálíkön eru oft erfið viðureignar, eða eins og einn hópur vísindamanna sem smíðar jöklalíkön játaði:

The often conflicting acceptability scores across the signatures highlights the difficulty and inherent uncertainty in model structure selection.

Enda kemur í ljós að jöklar eru hreint ekkert að bráðna. Landsvirkjun vantar meira vatn. Íslandi vantar meiri hlýju. Minnkandi sólvirkni og náttúrulegar sveiflur í loftslaginu eru að koma öllum líkönunum í uppnám. Þess vegna heita þau líkön. Þau líkjast fortíðinni. En framtíðin er vandasamari.

Vatnshæðin óvenjulág

Allt búið?

Búið er að aflétta öllum takmörkunum innanlands á Íslandi og það er auðvitað frábært, og þótt fyrr hefði verið. Yfir 80% landsmanna búnir að fá sprautuna og öllu talið óhætt, ef undan eru skilin hin stórhættulegu landamæri.

En eins og einn vinur minn sagði einu sinni: Til að forðast vonbrigði er best að hafa litlar væntingar.

Nú eru væntingar miklar. Í Vestmannaeyjum keppast menn við að undirbúa þjóðhátíð. Fólk skipuleggur brúðkaup og veislur, fer á djammið og hættir að fleygja sér út í skurð ef manneskja kemur gangandi úr andstæðri átt. Grímurnar fara í ruslið. 

En svo kemur það. Dag einn. Fyrirsögn sem fleygir öllu í lás:

SMIT GREINDIST!

HÓPSMIT Á KÓPASKERI!

SMIT Á VINNUSTAÐ!

RAKNING Á SMITI ÓGERLEG!

FERÐAMAÐUR MEÐ SMIT!

SMITAÐIST ÞRÁTT FYRIR BÓLUSETNINGU!

Þjóðhátíð aflýst. Brúðkaup færast í fjarfundarbúnað. 

Því þetta er ekki barátta við loftborna veiru sem verður ekki útrýmt frekar en öðrum flensu- og kórónaveirum. Þetta er hræðsla. Og hún er enn til staðar.

Hin kurteisa þjóð, Íslendingar

Er matarsóun góð fyrir umhverfið?

Þann 3. júlí ganga í gildi nýjar reglur sem taka fyrir að sölu­staðir gefi við­skipta­vinum sínum ó­keypis ein­nota plast­í­lát undir mat sem er tekinn heim (e. take-away) og verði að rukka fyrir það gjald. 

Þetta á víst að vera gott fyrir umhverfið.

Slæmt fyrir neytendur, en gott fyrir umhverfið.

Ekki vissi ég að förgun á rusli væri svona mikið vandamál. Eru allar þessar einnota umbúðir að enda úti í sjó eða á hálendinu? Lendir það ekki í ruslatunnum sem eru tæmdar af fagmönnum sem kunna að meðhöndla það án þess að ráðast á umhverfið?

Greinilega ekki ef sérstakur skattur er innleiddur til að fæla fólk frá einnota umbúðum öðrum en pappír.

En af hverju nota menn umbúðir úr plasti eða með plasthúð? Jú, til að verja matvæli. Hefur þú geymt brauð yfir nótt í bréfpoka? Slíkt brauð lendir í ruslinu daginn eftir. Hvað með brauð í plastpoka? Það endist lengur og er líklegra til að enda í maga en á botni ruslafötu.

Barátta gegn umbúðum sem verja matvæli er barátta fyrir aukinni matarsóun. Er það gott fyrir umhverfið? Auðvitað ekki.

Jafnrétti leiðir til kynjamismunar

Fjöldi rann­sókna sýn­ir að því jafn­rétt­issinnaðra land, því meiri mun­ur er á milli karla og kvenna í skap­gerð og áhuga, eða svo segir í góðri grein um muninn á körlum og konum. Þetta er rétt og ekki ný sannindi. Til að mynda hefur sálfræðingurinn Jordan Peterson oft bent á þetta. En má segja svona lagað í dag? 

Verða einhver viðbrögð við þessum skrifum eða verða þau hunsuð?  

Mikið er kvartað yfir því hvað fáar konur eru í forstjórastólum fyrirtækja. Er hægt að útskýra það með rannsóknum í sálfræði og jafnvel líffræði? Kannski eru 60-70 tíma vinnuvikur aðlaðandi fyrir suma en ekki alla. Er það vandamál?

Ekkert er rætt um lítinn áhuga karlmanna á umönnunarstörfum en á tímum hjónaskilnaða þar sem börnum er jafnvel haldið frá feðrum sínum þýðir lítill áhuga karlmanna á umönnunarstörfum að margir krakkar eru varla með neina karlkynsfyrirmynd í lífi sínu. Er það ekki vandamál?

Á byggingalóðum er varla að finna einn einasta kvenmann þótt þar séu mörg vel launuð störf og mikið um mannleg samskipti. Er það vandamál?

Í menntaskóla sagði einn stærðfræðikennarinn við bekkinn minn að til að treysta sér í verkfræðinám fyndist stelpum þær oft þurfa að hafa himinháar einkunnir í raungreinum á meðan strákarnir létu frekar bara vaða, óháð fyrri einkunnum. Þessi stærðfræðikennari var kona, vel á minnst. En er þetta vandamál?

Umræðan virðist oftar en ekki snúast um að reyna útrýma kynjamun á hinu og þessu. Til að gera það er bara ein leið: Taka valið af fólki. Þegar fólk fær að velja þá ýkir það kynjamun með frjálsu vali sínu, ekki öfugt. Er það vandamál?

Eru karlar og konur ólík?

Blaðamennskan er týnd atvinnugrein

Fjölmiðlar hafa sýnt það ítrekað á veirutímum að þeir eru í besta falli nothæfir til að fjalla um hluta heildarmyndarinnar og í versta falli hættulegir áróðurspésar sem bera blekkingar og hálfan sannleik á borð almennings, ítrekað.

En það eru ekki bara veirumál sem fjölmiðlar virðast ófærir að fjalla um. Hið svokallaða stríð gegn hryðjuverkum er annað dæmi. Ritstjórnargrein í Morgunblaðinu í dag ber þess merki. Þar er miklum áhyggjum lýst yfir því að Bandaríkjamenn dragi nú herlið sitt út úr Afganistan og geri landið á ný að yfirráðasvæði talíbana. 

Ekkert í þessari grein gengur gegn hinu ranga meginstefi sem er að talíbanar styðji við hryðjuverkamenn úti um allan heim og séu öllum öðrum verstir þegar kemur að meðferð á konum og börnum.

Auðvitað eru talíbanar engir friðelskandi hippar sem tala fyrir lýðræði og mannréttindum. En valkostirnir við þá eru fáir og lélegir. Og þegar Bandaríkjamenn og bandamenn þeirra sprengja í tætlur konur og börn og skóla og spítala og hefja morðóða glæpamenn til valda, áhrifa og peninga þá fá talíbanar liðsauka í formi ungra manna sem vilja hefna fyrir morðin á fjölskyldumeðlimum sínum, vinum og nágrönnum.

Stríðið í Afganistan hefur skilað nákvæmlega engu nema spillingu, blóðsúthellingum og auðvitað botnlausu fjáraustri. Bandaríkjamenn eiga að yfirgefa svæðið hið snarasta og lágmarka þannig skaðann af nærveru sinni. Og blaðamaður ætti að opna bók.

Má þá ekki loka sjoppunni?

Árið 2018 ritaði Þórólfur nokkur Guðnason grein í Læknablaðið og sagði meðal annars þetta:

Bólusetningar verja ekki einungis þá sem eru bólusettir heldur einnig þá sem eru óbólusettir (hjarðónæmi), að því gefnu að almenn þátttaka í samfélaginu sé 80-95%. Því er mikilvægt að halda uppi góðri þátttöku í bólusetningum svo koma megi í veg fyrir faraldra hættulegra smitsjúkdóma.

Nú er talað um að yfir 80% Íslendinga séu komnir með vörn gegn Covid-19. Má þá ekki loka sjoppunni og aflétta takmörkunum? Eða ætlar Þórólfur Guðnason 2021 ekki að hlusta á Þórólf Guðnason 2018 frekar en Þórólf Guðnason 2020?

83,6% með vörn gegn Covid-19

Að mennta sig til atvinnuleysis

Margir mennta sig til atvinnuleysis. Þetta er óvinsæl staðreynd en staðreynd engu að síður. Danska blaðið Information er meira að segja með heilan dálk sem heitir "Uddannet til arbejdsløshed". Margar greiningar í Danmörku sýna hvaða menntun er líkleg til að leiða til atvinnuleysis og lélegra launa, jafnvel langt og strangt háskólanám. Á meðan fólk raðar á sig gráðum í samskiptum, umhverfisvernd og kynjafræði, sem engin eftirspurn er eftir (nema hjá hinu opinbera), eru iðnaðarmenn að drukkna í verkefnum og útlit fyrir mikinn skort á slíkum í framtíðinni. 

Með öðrum orðum: Of mikil áhersla er á að troða fólki í háskólanám til að læra eitthvað sem engin eftirspurn er eftir.

Ekki finnst mér íslensk ungmenni vera vöruð mikið við þessu. Ég man ekki eftir að hafa séð greiningu á atvinnuleysi útskrifaðra í hinum og þessum fögum (og auglýsi hér með eftir einni slíkri ef einhver finnst). Eru margir bókmenntafræðingar að steikja hamborgara? Eru margir kynjafræðingar að banka á dyrnar hjá stjórnvöldum og biðja um að láta búa til störf fyrir sig inn á opinberum stofnunum? Eru margir að bæta við sig þriðju eða fjórðu gráðunni í einhverju kjaftafaginu í von um að komast ofar á lista? 

Auðvitað á nám að vera skemmtilegt og höfða til viðkomandi og undirbúa undir líf á atvinnumarkaðinum en ekki er allt nám fyrir alla, háskólanám er ekki endilega lykillinn að hentugu starfi og fleiri gráður eru ekki endilega betri en færri.

Nýja normið

Nýja normið er yfirlýst ástand á Íslandi í dag.

Ekki mega fleiri hittast en 300 manns í sama rými og þar með deyja allir stærri tónleikar og jafnvel veglegar brúðkaupsveislur. 

Við landamærin er fólk flokkað eftir ýmsum skilríkjum um bólusetningar sem enginn trúir á, fyrri smit, smitleysi, greind smit en einkennalaus og hvaðeina.

Allir áhættuhópar búnir að fá sprautu af einhverju.

Engin kúrva til að fletja. Engir áhættuhópar vegna veiru sem eru ókortlagðir og ómeðvitaðir um veiru.

Bara nýir áhættuhópar að verða til vegna áhrifa bóluefna á líkama fólks, en öllum er skítsama um þá.

Klikkun, þar til björgunarsveitarmaður tjáir sig: „Þetta er bara „komm­on sens“, við erum ekki að fara að ná í fólkið. Það verður bara að geta skriðið til baka og ég held að fólk geri sér ekki grein fyr­ir þessu.“

Að vísu er hann að tala um eldgos en þetta á við um allt.

Ef einstaklingur velur að labba á heitu hrauni má hann eiga sig. Gott og vel, hann er ekki að draga ömmu sína og viðkvæma vini og ættingja með sér í þá hættuför.

En hafi hann greinist með smit (með réttu eða röngu), jafnvel þótt hann bíði aðeins með að heimsækja ömmu sína á hjúkrunarheimilið og endurtaka Landakotsslys yfirvalda, þá skal hann í stofufangelsi.

Nýja normið er með öðrum orðum það að fylgja handahófskenndum fyrirmælum ofsóknaróðra embættismanna sem eru fyrir löngu hættir að kortleggja afleiðingar ákvarðana sinna.

Og alla klappað upp af „helstu sérfræðingum“ þjóðarinnar í veirusjúkdómum sem telja að Kínverjar hafi fundið upp hjólið.

Nýja normið, takk fyrir.

„Við erum ekki að fara að ná í fólkið“