Er það Bandaríkjunum að kenna að Tyrkland er í vandræðum?

Margir virðast hafa gleypt hrátt þá skýringu Tyrklandsforseta að vandræði Tyrklands og gjaldmiðils Tyrklands séu Bandaríkjunum að kenna.

Sú skýring heldur engu vatni. Það má vera að aðgerðir Bandaríkjanna hafi flýtt fyrir einhverju en þetta eitthvað hefði gerst engu að síður.

Hagstjórn Tyrklands er í molum. Forsetinn er nánast einráður. Seðlabankinn þar rekur ekki sjálfstæða stefnu. Hann prentar peninga þegar forsetinn vill, og það vill hann. Ríkið skuldar gríðarlega. Tollastefna Bandaríkjanna er ekki orsökin að vandræðum Tyrklands. Vandræði Tyrklands er heimatilbúin.

Fjölmiðlamenn ættu að vera sig.

Hækka tolla á bandarískar vörur

Vinsamlegast ekki þessa viðkvæmni

Viðkvæmni er greinilega í gríðarlegri tísku. Hún gildir m.a. um homma og lesbíur, múslíma, kynskiptinga, kvenfólk sem er ekki forstjórar stórra fyrirtækja, þá með annan húðlit en ljósbleikan og þá sem vilja læra eitthvað algjörlega tilgangslaust og út í bláinn (helst á mörgum árum á kostnað skattgreiðenda). Um þessa hópa má varla segja saklausasta brandara og allt verður vitlaust.

Opin skotskífa er hins vegar á mörgum öðrum hópum, t.d. á öllum sem hafa fæðst og alist upp í kapítalískum ríkjum og njóta hinna ríkulegu ávaxta frjáls markaðshagkerfis.

Viðkvæmnin ein og sér er samt ekki vandamálið heldur er vandamálið sú athygli sem viðkvæmnin fær. Blaðamenn hlaupa á eftir þeim viðkvæmustu hverju sinni og taka við þá viðtöl og skrifa út frá þeim stóryrtar fyrirsagnir.

Viðkvæmir hafa alltaf og alla tíð fundist en yfirleitt hefur raunveruleikinn læknað viðkvæmnina að einhverju leyti. Núna eru viðkvæmnin ræktuð eins og blóm í potti og fær að vaxa og taka yfir allt nærliggjandi svæði.

En kannski skiptir viðkvæmnin engu máli. Á fésbókinni eru óteljandi lokaðar og læstar brandarasíður þar sem viðkvæmnin á ekkert erindi. Í lokuðum hópum er viðkvæmt fólk baktalað og gert að aðhlátursefni. Á vinnustöðum er viðkvæmu fólki mokað út í horn þar sem það heyrir ekkert af hinu skemmtilega vinnustaðarspjalli. Í félagslífinu er hinu viðkvæma fólki ekki boðið í bestu partýin. Á stefnumótamarkaðinum er viðkvæma fólkið sent heim eftir fyrsta hitting. Viðkvæmir sækjast í félagsskap hvers annars en kemst ekki lengra en það. 

Velkomin í raunveruleikann.

Bean styður búrkubrandara Borisar

Blaðamenn láta draga sig um á asnaeyrum

Tilvist Donald Trump hefur flækst mjög fyrir fjölmiðlamönnum síðan hann varð forseti og jafnvel fyrr. Þeir vita ekki alveg hvernig þeir eiga að skilgreina hann eða eiga við embættisfærslur hans. Donald Trump passar ekki alveg nógu vel í þá þrjá kassa sem blaðamönnum er kennt að flokka alla í:

• Hjartahlýr og óeigingjarn sósíalisti
• Kaldrifjaður og sálarlaus kapítalisti
• Fordómafullur og treggáfaður sveitalubbi

Fleiri kassa hafa blaðamenn ekki til ráðstöfunar. Þess vegna er ekki skrýtið að Donald Trump vefjist fyrir þeim.

Donald Trump er að vinna sumt vel og sumt ekki. Hann er að reyna létta á kverkataki ríkisvaldsins á hagkerfinu með því að lækka skatta og fækka reglum, en um leið að traðka á frjálsum viðskiptum sem skaðar hagkerfið. Hann vill enda átök við Norður-Kóreu og minnka spennuna við Rússland en sendir um leið sprengjur inn í Miðausturlönd og kyndir þar upp í spennu og átökum. Hann vill að fyrirtæki ráði fólk í vinnu til að framleiða verðmæti en þegar vinnufært fólk kemur til landsins yfir röng landamæri er það sett í búr og sent til baka. Donald Trump á það til að tala fyrst og hugsa seinna. En hann er ekki andskotinn sjálfur og litlu verri en forverar hans í starfi - jafnvel betri að einhverju leyti.

Blaðamenn þurfa að fjölga kössunum sínum eða hætta að nota þá.

Mótmælendur fjölmennari þátttakendum

Þorskur í búri

Sjókvíaeldi á þorski hefur heillað marga enda er þorskurinn eftirsótt vara sem oft fæst gott verð fyrir en er um leið takmörkuð auðlind.

Það kemur mér hins vegar á óvart að menn hafi haldið því til streitu að rækta þorsk í yfirborðssjókvíum.

Fyrir einum 14 árum vann ég lokaverkefni mitt í vélaverkfræði um sjókvíaeldi á þorski (verkefnið er aðgengilegt hér). Hugmyndin var sú að færa eldið út á opið haf í kvíar sem í sumum tilvikum er hægt að sökkva undir yfirborðið til að forðast versta álagið. Mín niðurstaða þá var að tæknin væri ekki tilbúin ennþá, en slíkt getur auðvitað breyst hratt. Ástæðan fyrir áhuganum á sjókvíaeldi á opnu hafi var sú að þorskurinn þyrfti ferskan og mátulegan kaldan sjó til að þrífast - nokkuð sem fæst ekki í fjörðum. Einnig var umhverfissjónarmið í því að úrgangur dreifðist jafnóðum um hafið í stað þess að safnast á botninn. 

Það kemur mér á óvart að menn hafi haldið því til streitu að rækta þorsk í lokuðum fjörðum miðað við allt sem var vitað fyrir 14-15 árum síðan og jafnvel lengur.

Kannski er ástæðan sú að nýjar rannsóknir voru sífellt að gefa tilefni til bjartsýni.

Kannski er ástæðan sú að opinber styrktarsjóður neitaði að sleppa tökunum á dauðadæmdu áhugamáli.

Kannski fleygði tækninni svo hratt fram að menn vildu halda áfram að prófa.

Kannski var einhverjum úti í heimi að takast vel upp og veita þannig hvatningu fyrir aðra.

Hvað sem því líður þá finnst mér þetta vera áhugavert efni. Það fer að koma að því að bændur, landeigendur og sjómenn hætta að umbera mengandi iðnað í fjörðum sínum og þá þarf sjókvíaeldið að fara út á opið haf. Hafið er sennilega ein stærsta ónýtta auðlind jarðar þótt ótrúlegt megi virðast - hér stunda menn ennþá söfnun á mat eins og steinaldarmenn gerðu á landi. Ef menn vilja fyrir alvöru nýta hafið til að framleiða mat þarf að fara fram landbúnaðarbylting eins og sú sem fór fram á landi. Gerist það á okkar líftíma?

Hætta að styrkja þorskeldi

Bönnum hjólreiðar!

Það eru margar augljósar ástæður fyrir því að banna ætti hjólreiðar með öllu. Um leið er auðvelt að koma auga á þær ástæður því þær eru látnar gilda um svo margt að við getum allt eins heimfært þær upp á hjólreiðar.

Hættulegt

Hjólreiðar eru stórhættulegar. Fólk getur dottið. Fólk getur orðið fyrir bíl. Dekk getur sprungið og fleygt manneskjunni af hjólinu. Sprungur, steinar, kantar, ýmsir smáir hlutir og glerbrot - allt getur þetta gert jafnvægið að engu og leitt til stórslysa. Sumir hjóla án hjálma, hnéhlífa, olnbogahlífa og slitsterkra síðbuxna. Ef bara einn þessara hluta vantar er hjólreiðamaðurinn í stórhættu. Börn eru í sérstakri hættu, bæði á hjólunum og sem vegfarendur þar sem hjól eru á ferð. Það ætti að banna hjólreiðar, fyrir börnin!

Heimskulegt

Það er beinlínis heimskulegt að hjóla. Af hverju að nota hjól þegar það er hægt að nota bíl? Bílar eru öruggari, þægilegri og afla ríkinu meiri tekna. Af hverju að hjóla berskjaldaður og setja sig í stórhættu? Hjólreiðar ætti að banna því þær eru heimskulegar.

Heilsuspillandi

Sumir telja, með röngu, að hjólreiðar séu heilsusamlegar. Það er ekki rétt. Fyrir utan slysahættuna þá valda hjólreiðar því að æðar í kringum klof karlmanna klemmast og það getur leitt til getuleysis. Kvenfólk á í hættu að fá þvagfærasýkingu þegar það lokar heitan svita inni í langan tíma á hnakki hjólsins. Hjólum fylgja alls kyns smurolíur og lítil verkfæri sem skapa hættu á heilsubrestum og slysum.

Ringulreið

Fyrir utan örfá gatnamót í örfáum borgum virða hjólreiðamenn aldrei neinar reglur. Þeir hjóla bara þegar þeim sýnist og skapa algjöra ringulreið. Þetta gengur auðvitað ekki. Með því að banna hjólreiðar má koma á röð og reglu aftur. 

Dýrt fyrir skattgreiðendur

Hjól kosta lítið og skatttekjur vegna hjóla og hjólreiða eru hverfandi. Um leið heimta hjólreiðamenn hjólastíga og brýr. Það kostar skattgreiðendur alltof mikið að hafa alla þessa hjólareiðamenn á spenanum.

Tískubóla og háð

Hjólreiðar eru orðnar að algjörri tískubólu. Þær eru notaðar af hinum ríku til að hæðast að hinum fátæku. Þeir ríku eiga vitaskuld bæði hjól og bíl en með því að velja hjólið er verið að gera grín að þeim sem vilja bíl en hafa ekki efni á bíl. Það þarf að banna þetta glys og þennan dónaskap og koma á umhverfi gagnkvæmrar virðingar jafnréttis, jafnræðis og jafnstöðu.

Að ofangreindu má ráða að bann við hjólreiðum er mjög áríðandi.

Ég vona að þingmenn þessa lands sýni ábyrgð og staðfestu í þessu mikilvæga máli.

Lance Armstrong blóðugur eftir hjólaslys

Ungur maður með markmið

„Þetta var aðeins skemmtilegra en ég átti von á,“ segir Andri Fannar Einarsson, 12 ára strákur úr Grindavík, eftir níu daga túr á frystitogaranum Hrafni Sveinbjarnasyni. 

Gott hjá honum! Þarna er greinilega á ferðinni maður með markmið og eindreginn vilja til að prófa eitthvað nýtt, öðlast þroska, leggja á sig mikla vinnu og taka áhættu.

Það má vel vera að þessi sjóferð hafi verið ólögleg en þá þarf að breyta lögum. Lögin eiga ekki að hindra fólk sem gerir uppbyggilega hluti.

Því miður eru 12 ára sjómenn undantekningin frekar en reglan. Reglan er miklu frekar sú að 12-15 ára ungmenni rotni lifandi fyrir framan tölvuskjá, hrjáð af D-vítamínskorti vegna sólarleysis, félagslegri fötlun vegna brenglunar og minnisglöpum vegna skjágláps. Þau vita ekki hvað markríll er en eru með það alveg á hreinu hvaða dansspor eru tekin í Fortnite-tölvuleiknum.

Þeir eru til sem segja að stærsta áskorun ungra karlmanna í dag sé skortur á tilgangi og ábyrgð í lífinu. Þeim er yfirleitt bara ætlað að segja já og amen við aðra, sitja kyrrir og helst skammast sín fyrir kynferði sitt. Er skrýtið að þeir hætti snemma í skóla og fremji margfalt fleiri sjálfsmorð en kvenfólk?

Tólf ára á frystitogara

Allt sem truflar er truflandi, og allt truflandi truflar

Það þarf ekki prófessora eða flóknar rannsóknir til að segja kennurum að allt sem er truflandi truflar.

Maður sem keyrir bíl á ekki að horfa á sjónvarp.

Maður sem saumar með saumavél á ekki að lesa stöðuuppfærslur á fésinu.

Maður sem lemur í nagla með hamri á ekki að góna út í loftið og bíða eftir stjörnuhrapi.

Nemandi sem situr í fyrirlestri á ekki að væflast um internetið.

Auðvitað er athyglisvert að sjá rannsóknir um hin ýmsu áhrif tölvuskjáa, hvort sem það er á langtímaminnið eða andlegan þroska. En fyrir kennara og prófessora er nóg að vita að allt sem er truflandi truflar.

Um leið má velta því fyrir sér af hverju sumir kennarar og margir skólar berjast af miklum móð fyrir því að fá fleiri skjái í kennslustofuna. Skólarnir vilja sennilega fá hið aukna eyðslufé sem fylgir kaupum og viðhaldi á tækjunum. Kennarar vilja sennilega reyna að færa eitthvað af vinnu sinni yfir á skjáina og kaupa sér þannig meiri tíma til að drekka kaffi. Eða hvað?

Símanotkun leiðir til lægri einkunna

Myndi duga í 20 ár

Markaðsvirði Apple, Alphabet, Facebook, Microsoft og Amazon myndi duga til að reka íslenska ríkið í 540 ár, að sögn.

Þetta er þó ekki rétt. Hið rétta er að sérhvert ríkisvald eyðir alltaf eins miklu og það getur eins hratt og það getur eða kemst upp með. Markaðsvirði þessara fyrirtækja myndi kannski duga í 20 ár, en á þeim tíma væri búið að malbika og gullhúða þéttofið vegakerfi yfir gjörvallt hálendið, reisa óperuhús í hverju einasta plássi, koma öllum Íslendingum á opinbera framfærslu, skipta út öllu starfsfólki fyrir erlent vinnuafl, koma öllu námi á háskólastig og leggja fiskiflotanum.

Síðan yrði að lýsa ríkisvaldið gjaldþrota og byrja upp á nýtt.

Hin verðmætu fyrirtæki eru verðmæt af því þau þjóna viðskiptavinum sínum. Ríkisvaldið er verðlaust því það hefur enginn val um að stunda við það viðskipti.

Verðmæti Apple skiptir ekki öllu

Þetta með að úthluta

Stjórnmálamenn mæla oft eigið ágæti í eftirfarandi atriðum:

• Hversu miklu af fé skattgreiðenda þeir ná að eyða
• Hversu margar undanþágur frá þunglamalegum reglum þeir ná að veita
• Hversu oft þeim tekst að troða einhverjum fram fyrir í röðina
• Hversu mikið af verkum þeirra fá umfjöllun í fjölmiðlum

Allt er þetta gott og blessað. Stjórnmálamenn hafa það hlutverk að koma í veg fyrir, hindra, beina í aðra átt, temja, féfletta og að lokum úthluta til útvalinna aðila.

Þeir mega hins vegar ekki fá áfall þegar kemur í ljós að fyrir þann eina sem fékk úthlutað eru 99 aðrir sem sitja eftir með sárt ennið. Þeir mega ekki láta það koma sér á óvart að allar hindranirnar sem þeir lögðu, en tókst að hleypa einhverjum fram fyrir, halda aftur af öðrum sem hlutu ekki náð fyrir augum þeirra.

Stjórnmálamenn mega ekki gleyma að þrátt fyrir englabauginn fyrir ofan höfuð þeirra þá valda þeir sársauka og töfum og koma í veg fyrir að fólk og fyrirtæki geti náð saman með frjálsum viðskiptum.

Vísar ávirðingu minnihluta til föðurhúsanna

Ekki veitir af

ÁTVR fjárfesti í tæplega 5.700 klukkustundum til fræðslu og þjálfunar starfsmanna, u.þ.b. 142 vinnuvikum, á síðasta ári. Fræðslustundir á hvert stöðugildi voru átján, rúmlega tveir dagar á hvern starfsmann. 

Ekki má það minna vera. Tveir dagar á ári á starfsmenn hlýtur að vera algjört lágmark. Námskeið í núvitund, hjólafærni og heilsu karla ættu að vera í boði á öllum vinnustöðum. Ekki viljum við að starfsmenn ÁTVR séu þjakaðir af lélegri hjólafærni eða vitund um eitthvað annað en núið.

Það er algjör óþarfi að gera frétt um námskeiðahald ÁTVR. Slíkt hefur bara þau áhrif að gera lítið úr starfsmannastefnu ÁTVR. 5700 klukkustundir hljómar eins og há tala en er það ekki því hjá ÁTVR starfa margir einstaklingar. Miklu frekar ætti að hvetja önnur fyrirtæki og opinberar stofnanir til að halda fleiri námskeið og nota ÁTVR sem gott fordæmi. Starfsmenn sem vinna hjá óþarfastofnun ríkiseinokunar í sölu á löglegum neysluvarningi þurfa á öllum þeim námskeiðum sem í boði eru til að réttlæta tilvist sína og hjálpa þeim að komast á fætur á morgnana.

Vörðu 5.700 stundum í fræðslu