Samfélagið á samfélagsmiðlunum

Þegar ég sá fyrstu fregnir af skotárás í næsta nágrenni við mig þá fékk ég lítið út úr fréttum. Var þetta gengi manna sem voru að gera árás á menningarheim sem þeir telja ógeðfelldan? Var þetta maður af erlendu bergi brotinn með hríðskotabyssu? Var þetta sorgmæddur unglingur? 

Var þetta angi af alþjóðlegri og vel skipulagðri hreyfingu eða einn brjálæður einstaklingur? Var þetta fyrsta árásin af mörgum í framhaldinu í heilögu stríði gegn vestrænu samfélagi, eða einstakur viðburður?

Svarið fékk ég ekki í fréttunum enda var varla greint frá neinu þar. Svarið fékk ég í þræði á samfélagsmiðli þar sem fólk deildi myndskeiðum af vettvangi. Þegar ég sá þetta efni varð ég allur hinn rólegasti. Ekki var um að ræða innflutt vandamál. Þetta var einn maður að verki og búið að handtaka hann. Málið leyst. Svefninum borgið.

Mér finnst því furðulegt að lesa þetta:

Lög­regl­an var­ar fólk ein­dregið við því að deila mynd­bönd­um og mynd­um á sam­fé­lags­miðlum frá vett­vangi. Það gæti verið refsi­vert.

Refsivert já? Þá segi ég: Stundum er hið eina rétta í stöðunni að brjóta lögin. Hið opinbera á ekki að hafa neinn einkarétt á upplýsingum sem eiga erindi við almenning jafnvel þótt þær séu opnar fyrir túlkunum, réttum og röngum.

Tók þrettán mínútur að handtaka manninn

Óttinn

Síðdegis í gær skaut maður á óbreytta borgara á förnum vegi í Fields verslunarmiðstöðinni í Kaupmannahöfn, drap þrjá og særði aðra alvarlega. Hann var handtekinn og er talinn hafa verið einn að verki. Hann virðist hafa þjáðst af einhverjum andlegum vandamálum og með róttækar skoðanir sem hann hefur mögulega notað til að réttlæta voðaverk sín.

Lögreglan rannsakar nú málið.

Ég finn mjög vel fyrir þessum viðburði. Ég bý um 3 km frá þessari verslunarmiðstöð og er stundum í henni um helgar, jafnvel með krakkana mína. Ég var meira að segja að hugleiða að fara í Fields í gær með krakkana en stráksi sannfærði mig um að hann vantaði ekkert og við fórum því bara út að leika í staðinn. Ef það hefði verið rigning hefði ég sennilega farið með krakkana þangað, enda góð leiksvæði, nóg af matsölustöðum og oft eitthvað um að vera.

Ég vinn á skrifstofu sem er mjög stutt frá sömu verslunarmiðstöð. Ég kem stundum hingað um helgar og gæti alveg undir ákveðnum kringumstæðum hafa verið mjög nálægt skotárásinni.

Þetta snertir mig því töluvert.

En ég furða mig á þeirri örvinglan sem gripið hefur marga. Vinnan sendi tölvupóst seint í gærkvöldi þar sem lokun skrifstofunnar var tilkynnt. Annar póstur í morgun dró svo þá lokun til baka. Lögreglan er að rannsaka málið og er ennþá fjölmenn á svæðinu og það er því sennilega öruggasta svæði Danmerkur þessa stundina. Ofbeldismaðurinn hefur verið handtekinn og engin ummerki fundist um að hann hafi haft samstarfsfélaga með svipaðan ásetning. 

Þetta er því búið og hefur verið síðan í gærkvöldi. Óþarfi að óttast. Sjái ég mann vopnaðan riffli á sakleysislegu rölti mun ég mögulega reyna að forðast hann en lengra nær það ekki.

Þessi yfirgengilegi ótti minnir mig á veirutíma. Þar áttum við að óttast. Óttast dauðann, óttast að smita og smitast, óttast sjúkrahúsvist. Áhættuhópar höfðu verið rækilega kortlagðir vorið 2020 en ennþá er óttanum haldið á lofti og sprautur boðaðar. 

Er svona auðvelt að hræða okkur? Setja líf okkar í ójafnvægi? Réttlæta að skella í lás? 

Já, því miður.

Kannski má rekja það til þess hvað við erum berskjölduð. Okkur er ekki sagt frá leiðum til að styrkja varnir líkamans gegn veiru og við megum ekki bera vopn sem má beita í sjálfsvörn gegn þeim sem nota vopn til að gera árásir. Við erum algjörlega upp á náð og miskunn útkallstíma sjúkrabíla og lögreglubíla komin. Okkur er sagt að við séum örugg, en um leið að við eigum að óttast.

Voff, voff, segir smalahundurinn, og rollurnar hlaupa. Góð leið til að stjórna samfélagi, ekki satt?

Þetta með valdheimildir ríkisins

Ríkið má gera hvað sem er á meðan manni finnst það vera gera góða hluti, ekki satt?

Nei, aldeilis ekki. Þannig virka einræðisríki. Þannig virka alræðisríki einráðra konunga og harðstjóra og aðalritara kommúnistaflokka. Þannig virka ekki stjórnarskrárbundin lýðræðisríki. En á meðan okkur er sagt að ríkisvald með góðan ásetning megi ekki bara segja A og B án lagastoðar og heimilda í stjórnarskrá þá eru margir leynt og ljóst að dáðst að skilvirkni og framtakssemi einræðisherra.

Tvö nýleg dæmi minna okkur á að við ruglum saman góðum ásetningi og girðingum á valdheimildum hins opinbera.

Í frétt á visir.is er stórkostleg fyrirsögn: 

Hæsti­réttur bannar al­ríkinu að fyrir­skipa að­gerðir í um­hverfis­málum

Mér dettur varla í hug óheiðarlegri fyrirsögn.

Öllu heiðarlegri útdráttur á lagatæknilegu máli er að fá í fréttabréfi Oliprice.com, með tilvísun í frétt á sama miðli:

In a blow to US President Biden, the US Supreme Court ruled that the Environmental Protection Agency does not have authority to regulate greenhouse gas emissions from existing coal- and gas-fired power plants. 

Nei, bandaríska alríkinu er ekki bannað að fyrirskipa aðgerðir í umhverfismálum. Því er einfaldlega bannað að stíga út fyrir valdheimildir sínar og fyrirskipa einhvers konar losunartakmarkanir á lofttegund frá rekstri sem nú þegar er til staðar. Og nú er ekki víst að ég þekki allar hliðar málsins en hérna komst dómstóll að þeirri niðurstöðu að Bandaríkin væru ekki undir stjórn einvaldskonungs auk hirðar. Er það alslæmt? Má ekki bara fagna slíku aðhaldi dómstóla óháð ótta við snefilefni í andrúmsloftinu?

Annað dæmi og öllu þekktara er nýlegur úrskurður hins bandaríska hæstarétts að það væri ekki stjórnarskrárvarinn réttur í Bandaríkjunum að geta farið í fóstureyðingu. Ljómandi vel útskýrt hér af lögmanni. Bandaríska alríkið hefur einfaldlega ekki slíkar valdheimildir. Meira að segja fólk sem vill að fóstureyðingar séu sem aðgengilegastar hafði áður sagt að dómur sem gaf alríkinu slík völd væri gallaður séð frá sjónarhóli lögfræðinnar. Bandaríska alríkið er ekki að banna fóstureyðingar. Það er ekki að heimila þær. Það hefur einfaldlega ekki lagaheimild til að geta sett lög um slíkt. Hérna komst dómstóll að þeirri niðurstöðu að ríki Bandaríkjanna væru ríki, ekki sveitarfélög, og fá að ráða sumum málum sjálf, rétt eins og ríki Evrópu jafnvel þótt þau hafi mörg hver framselt sumt af fullveldi sínu til Evrópusambandsins eða skyldra stofnana. Er það alslæmt?

Punkturinn hér er sá að ef við viljum girðingar á valdnotkun hins opinbera þá þurfum við annaðhvort að virða þær eða breyta þeim. Það gengur ekki í réttarríki að ríkisvaldinu sé bannað að skipta sér af einhverju og gerir það samt. Kannski allt í lagi fyrir suma sem styðja tímabundið ásetning yfirvalda um ákveðnar breytingar á samfélagi manna, en engum til lengri tíma.

Rússneskir miðlar - leiðarvisir

Fyrir þá sem vilja fylgjast með rússneskum fjölmiðlum kemur hér örlítill leiðarvísir.

Ég vil nefna sem fyrirvara að allir eru meira og minna ritstýrðir af rússneska ríkinu. En það skiptir ekki máli í raun því þú ert fullorðin manneskja með heila og vilt melta allar hliðar máls á eigin forsendum. Ekki satt?

RT.com

Mjög læsilegur fjölmiðill á ensku sem fjallar um hvaðeina. Fjölbreytt efni og yfirleitt vel skrifað. Fjésbókin varar mann við tenglum á síðuna sem ætti að vera vísbending um að þar sé ýmislegt áhugavert að finna.

riafan.ru

Fjölmiðill á rússnesku en lítið mál að lesa með hinum ýmsu þýðingartólum (dæmi). Sérstakt áhugamál hjá mér er að bera saman þeirra kort af átakasvæðum í Úkraínu við kort BBC. Þau passa yfirleitt ágætlega saman. 

TASS.com

Sennilega það sem mætti kallast hreinræktað málgang rússneskra yfirvalda, og efnið er á ensku. Engin innrás, bara aðgerðir (svipað og tungutak Bandaríkjamanna seinustu áratugi). Ef þú vilt vita hvað Pútín vill að þú vitir þá er þetta staðurinn.

En er ekki búið að loka á aðgang að þessum miðlum? Kannski, fyrir suma, en þá er hægt að sækja sér VPN-þjónustu. Í símanum nota ég Proton VPN og hef ekki enn rekist á síðu sem er lokuð fyrir mér, jafnvel á þráðlausu neti vinnustaðarins. Ég hef almennt ekki rekist á lokað land í einkatölvunni minni sem keyrir á Debian stýrikerfinu. Og þess má geta að ég nota yfirleitt ekki aðra vafra en Vivaldi og Brave, og nota helst ekki aðra leitarvél en þá frá Brave (Duckduckgo, sem ég notaði áður, datt í réttrúnaðinn) nema ég sé að leita að saklausu efni eins og tónlistarmyndböndum Boney M (sem koma mér alltaf í svakalega gott skap). Vinnutölvan mín lokar á allskonar, bæði óvinsælt og skaðlaust efni, en þannig keyra tölvudeildir margra fyrirtækja. 

Að því sögðu: Góða skemmtun!

Rússnesk lygi sem menn á Vesturlöndum falli fyrir

Í miðjum heimsfaraldri!

Viltu reiðast? Brjálast? Bölva ósanngirni og valdmisnotkun? Lestu þá þessa frétt um konu sem fékk ekki að hitta aldraðan föður sinn á Landspítalanum nema bjóða lögreglu að handtaka sig!

Og hvers vegna sigaði spítali lögreglu á aðstandanda sjúklings? Jú, því spítalinn er í miðjum heimsfaraldri!

En sú þvæla. Nú geta aðstandendur vissulega verið leiðinleg aukavinna fyrir starfsfólk spítala. Þeir spyrja spurninga. Þeir lýsa yfir áhyggjum. Þeir vilja vita hvað stendur til að gera. Þeir þurfa pláss og aðgang að salerni og vilja jafnvel geta keypt sér kaffibolla. En í stað þess að eiga við slíkt, og fara að lögum, er spítalinn núna að siga lögreglu á áhyggjufulla vini og vandamenn.

Kemur ekki á óvart, satt að segja. Ég þekki konu sem hefur farið í tvær liðskiptiaðgerðir: Aðra á Landspítalanum og hina hjá Klíníkinni. Hún lýsti fyrir mér mjög ólíkri reynslu af þessum tveimur stöðum. Á þeim fyrri var upplifunin öll af færibandavinnu og því að afgreiða málið eins hratt og hægt er. Á hinum síðari var upplifunin miklu frekar af hótelvist og dekri. Kannski hvatar skipti hér máli. Einn hvatinn er sá að þú færð þín laun óháð vinnuframlagi og gæðum vinnu. Annar er sá að hver einn og einasti sem gengur út með góða upplifun er líklega að fara færa þér nokkra aðra skjólstæðinga seinna sem standa undir hækkandi launum, en verði það ekki raunin er raunveruleg hætta á að fá engin laun.

Við erum ekki í miðjum heimsfaraldri, svo því sé haldið til haga, jafnvel þótt ennþá sé verið að sprauta og færa ungabörnin inn á skotskífuna. Og vorum það sennilega aldrei í raun nema kannski í nokkrar vikur á meðan áhættuhópar voru kortlagðir í tætlur vorið 2020.

Það eru margar ástæður til að vera svartsýnn á framhaldið í ljósi þess hvað yfirvöld hafa seilst langt undanfarin misseri en huggun að vita af fjölmiðlum sem segja frá og reka ekki starfsmenn sem fara yfir ímynduð mörk, og auðvitað fólki sem nýtir sér það og sendir inn ábendingar.

En hver ætlar þá að tína bómullina?

Þegar umræðan um afnám þrælahalds var í gangi á sínum tíma var meðal annarra röksemda fyrir áframhaldandi þrælahaldi sú að annars myndi hagkerfið ekki virka. Hver á að tína bómullina? Þrælarnir gera það núna og hættan sú að enginn geri það ef þrælahald er afnumið!

Þessu var vitaskuld reynt að svara. Markaðslögmál, laun, framboð og eftirspurn, hvaðeina. En hvað skiptir máli? Jú, þrælahaldið! Afnemum það og við sjáum til með bómullina. Kannski mun enginn tína hana. Það skiptir minna máli en þrælahaldið. Stundum er eitthvað rétt um leið óhagkvæmt. Stundum þarf að sætta sig við fórnarkostnað þess að afnema óréttlæti.

Við lifum mögulega á svipuðum tímum í dag. Ef börn fá ekki að stunda nám og hitta vini, aldraðir fá ekki að hitta afkomendur sína og fólk fær ekki að framfleyta sér því SMIT gætu farið af stað - hvað með það? 

Skiptir meira máli að halda sér á lífi en lifa lífinu?

Skiptir meira máli að fólk sé varið gegn veiru en að það fái að hitta vini og vandamenn?

Veiruhræddir geta auðvitað alltaf lokað sig af, sett á sig þrjár grímur, sprautað sig til dauða og skorið á líkamleg tengsl við aðrar mannverur. Þannig fólk hefur alltaf verið til. En þarf lögreglan, með sínar kylfur og sektarbækur, að koma að slíku?

Það skiptir ekki máli hver tínir bómullina. Það sem skiptir máli er að enginn sé þvingaður til þess, með valdi og ofbeldi.

Upplýsandi pistlar á frettin.is

Mikið af góðum pistlum - stundum þýddum - er nú að finna á frettin.is og ég vil sérstaklega mæla með tveimur:

Covid uppfyllti ekki skilyrði fyrir að kallast heimsfaraldur – snemmtækar meðferðir hefðu bjargað flestum

Í þessum pistli, sem er þýddur í tveimur hlutum [1|2] (og fleiri væntanlegir), er farið í saumana á mörgum þáttum hins svokallaða heimsfaraldurs og hvernig læknar voru hindraðir í að beita þekkingu sinni og reynslu til að aðstoða fólk, t.d. með snemmtækum meðferðum.

Hræsni ríka heimsins í loftslagsmálum

Mjög þörf grein í vandaðri þýðingu á tímum þar sem okkur er sagt að gas, olía og kol séu á einhvers konar útleið. Svo er ekki, eins og leiðtogafundur G7-ríkjanna um daginn bar með sér.

Frettin.is á skilið mikið hrós fyrir að gera efni eins og þetta aðgengilegt á íslensku. Þar birtast oft þýddar greinar eftir erlenda sérfræðinga - ritrýndar vísindagreinar, skoðanapistlar sem mætti stundum kalla litlar rannsóknaskýrslur og fleira slíkt. Þessa vinnu er sjálfsagt að styðja við með ýmsum hætti. Ekki veitir af í lítilli fjölmiðlaflóru pínulítils málsvæðis. 

G7-ríkin bregða fæti fyrir G7-ríkin

Bandaríkin tilkynntu í dag um nýjar refsiaðgerðir G-7 ríkjanna sem beinast gegn varnariðnaði Rússlands. Vonast ríkin til þess að aðgerðirnar muni draga úr getu rússneska hersins í Úkraínu.

Ekki veit ég hvaða íhluti Rússar kaupa frá Evrópu og Bandaríkjunum í hernaðarlegum tilgangi en Kínverjar geta kannski bætt upp fyrir tapað framboð. Nú eða Íranar, Indverjar, Tyrkir eða Pakistanar. Hver veit!

Á meðan heldur lífið áfram sinn vanagang. Rússnesk olía flæðir inn í Evrópu. Í Bandaríkjunum halda yfirvöld áfram að traðka á olíuframleiðendum í umhverfi svimandi eldsneytisverðs og ekkert raunsæi í gangi þar frekar en öðru í forsetatíð Biden. Evrópsk kolaorkuver eru að opna aftur. Þjóðverjar og Hollendingar ætla á ný að bora eftir gasi í Norðursjó og Hollendingar undir þrýstingi að auka framleiðslu sína úr gaslindum sem átti að loka. Rússar þéna áfram jafnmikið á gasi sínu og áður þótt þeir selji minna magn. 

Á meðan slæst almenningur við svimandi verðbólgu sem étur upp kaupmátt þeirra og lífskjör á sama tíma og milljarðamæringum fjölgar á heimsvísu. Við þurftum jú að prenta gríðarlega mikið af nýjum peningum til að fjármagna heimsfaraldur og nú þegar búið að boða þann næsta (óvart, segja sumir, enda aldrei að vita hvað fólk með minnisglöp segir í ræðustól). 

Ég veit ekki með ykkur en ég sakna svolítið tímanna þar sem stjórnmálamenn nutu ekki trausts og fengu ekki að komast upp með hvað sem er. Mikið, kannski, en ekki hvað sem er. Og svo vantar auðvitað heiðarleika í blaðamannastéttina en ég er reyni að láta það ekki angra mig.

G7-ríkin bregða fæti fyrir Rússa

Blaðamenn eða blaðamannafulltrúar?

Fyrir hverja vinna blaðamenn eiginlega? Fjölmiðla? Fólkið? Sannleikann? Eru þeir kannski upp til hópa blaðamannafulltrúar sem hamast á lágum launum við að moka undir hagsmuni milljarðamæringa án þess að gera sér grein fyrir því? Ég tel þessum spurningum vera ósvarað.

Einn blaðamaður segir, í svolitlum pistli (The news for Covid vaccines gets worse and worse):

A big study says natural immunity protects against Omicron for over a year; mRNA shots fail in months. This is the third paper with awful mRNA data in a week. When will the media even pretend to care?

Já, góð spurning! Hvenær ætli fjölmiðlar fari að taka eftir nýjustu rannsóknum og byrja að fjalla um þær!

Treystum vísindunum! Það er málið, ekki satt? Til dæmis eins og þau eru framreidd af sóttvarnarlækni, sem skrifaði í grein árið 2018:

Niðurstöður slíkra rannsókna [á bólusetningum barna] hafa sýnt að alvarlegar aukaverkanir bóluefna sem notuð eru hjá börnum í almennum bólusetningum eru mjög fátíðar, eða um ein aukaverkun á hverjar 500.000-1.000.000 bólusetningar.

Maðurinn hlýtur að hafa þrætt vísindagreinar og gagnagrunna til að komast að þessari niðurstöðu. Eða bara stolið skrifum undanfara síns í embætti. Meiri vísindi þarf oft ekki til. Og blaðamenn kokgleypa.

Ég veit ekki alveg hvað blaðamenn ætla að láta traðka á sér lengi. Þeir hljóta hreinlega að hafa valið starf sitt til að afhjúpa, greina, kryfja og benda á mikilvægar hliðar mála. Það hlýtur að hafa verið drifkrafturinn að baki starfsvalinu frekar en lágu launin, löngu vinnustundirnar og vanþakklætið. 

Eða hvað? Eru þeir allir bara að skrifa fréttir á þann hátt að þeir geti síðar orðið blaðamannafulltrúar hjá einhverju ráðuneyti eða fyrirtæki?

Er það metnaður blaðamannastéttarinnar?

Ég tel þeirri spurningu ósvarað.

Á meðan þurfum við hin einfaldlega að finna valkosti við fjölmiðla til að finna fréttir. Því miður.

Hvað drápu sóttvarnaraðgerðir marga?

Enginn vafi er á því að einangrun, atvinnuleysi, ótti, takmarkanir, skerðingar og sprautur hafa reynst banvænn kokteill fyrir marga. En hvað drápu sóttvarnaraðgerðir og sprautur marga? Því er erfitt að svara.

Í grein á heimasíðu Brownstone-stofnunarinnar er vísað í nokkrar tilraunir til að meta hvað sóttvarnaraðgerðir drápu marga. Ein rannsókn, í bandarísku samhengi, segir 170.000 manns, önnur nær 200 þús. manns. Í Evrópu voru svokölluð umframdauðsföll meðal ungs fólks nokkuð stöðug í ríkjum sem sviptu borgara sína miklum réttindum en engin í Svíþjóð. 

New York Times (af öllum fjölmiðlum) sýnir þessu áhuga og spyr: Sóttvarnaraðgerðir vernduðu þá eldri en hvaða heilsufarslega kostnað hafði það í för með sér fyrir yngra fólk?

Að sóttvarnaraðgerðir hafi verndað þá eldri og bjargað lífum þeirra er svo ekkert augljóst. Strax um haustið 2020 var bent á að einangrun og lokanir og skerðing á félagslífi hafi hraðað ýmsum hnignunarvandamálum eldra fólks. Fyrir hvað eiga amman eða afinn að lifa þegar þau fá ekki að hitta börn sín og barnabörn? Lifa af veiru? Skiptir það máli ef lífið er ekki þess virði að lifa?

Umframdauðsföll hafa líka komið fram meðal nýbura og eldra fólks sem má hæglega tengja við sprautur í mæður og lasburða líkama. Ungt fólk er skyndilega í mikilli hættu á að fá hjartaáfall. Listinn er endalaus og sífellt að lengjast.

Sóttvarnaraðgerðir og sprautur hafa sennilega ekki, þegar öllu er á botninn hvolft, bjargað einu einasta mannslífi og mögulega eru ekki öll kurl komin til grafar á meðan sprautur með óþekkta virkni halda áfram að grassera í líkömum þeirra sprautuðu, og þeir jafnvel að láta sprauta sig aftur og aftur.

Niðurstaðan er því sú að hagkerfi voru sett í þrot, skuldirnar þandar úr öllu valdi með peningaprentun sem er núna að skila sér í verðbólgu, fjöldi ungmenna missti af mótunarárum sínum og menntunarmöguleikum og lífárum fórnað með því að drepa ungt fólk og einangra gamalt.

Gott plan, eða hvað?