Eini sinni var bið eftir heyrnartækjum, en ekki lengur

Þegar ég les fréttir um biðlista hjá hinu opinbera dettur mér alltaf í hug gömul frétt um heyrnartæki. Einu sinni þurfti að bíða í marga mánuði eftir því að fá heyrnartæki sem hið opinbera borgaði. Enginn annar valkostur var í boði. Síðan var reglugerð breytt. Einkaaðilar fóru þá að bjóða upp á heyrnartæki á fullu verði. Margir nýttu sér þá þjónustu og komu sér út úr hinni opinberu biðröð sem fyrir vikið hvarf. Allir fá nú heyrnartæki þegar þeir þurfa.

Má ekki gera eitthvað svipað í heilbrigðiskerfinu og í aðhlynningu aldraðra? Kannski er pólitískt óraunhæft að einkavæða þetta allt saman og lækka skatta í kjölfarið en má ekki fjarlægja einhverjar hindranir á einkaaðila? Má t.d. ekki endurskoða 14. gr. 2. í lögum 125/1999 um málefni aldraðra með það að markmiði að einkaaðilar getir boðið upp á minni þjónustu en þar er kveðið á um? Eða þurfa allir að keyra um á Mercedes Benz ef þeir vilja á annað borð keyra? Þarf alltaf að vera aðstaða fyrir heilabilaða á hjúkrunarheimili? 

Biðlistar eftir heyrnartækjum eru fjarlæg minning. Má ekki gera biðlista eftir hjúkrunarheimilum það líka?

Fjölgun á biðlistum eftir hjúkrunarrými

Vissulega ritskoðar Youtube en ...

Það er enginn vafi á því að Youtube ritskoðar, og fleiri og fleiri netþjónustur boða aukna ritskoðun (t.d. Google og Facebook). Það er ákveðinn hjúpur pólitísks rétttrúnaðar sem verið er að verja og þannig er það.

Svarið er samt ekki að ráðast á fólk eða einu sinni að gremjast ritskoðunina. Menn eiga einfaldlega að leita friðsamlegra lausna til að komast framhjá ritskoðuninni, og þær eru margar.

Það er hægt að stofna sína eigin netþjónustu sem ritskoðar ekki. Margar eru nú þegar til. Youtube er stærst og fjölmennust en líka sú netþjónusta sem inniheldur mest af rusli. Margir með boðskap halda úti sínum eigin netþjónustum til að varðveita gæði innihaldsins og tryggja málfrelsi sitt, t.d. hjá CRTV.

Það er hægt að tjá sig með öðrum hætti en myndböndum. Það er ekkert mál að finna síðu til að hýsa bloggsíðu sem enginn ritskoðar. Það má hreinlega halda úti sínum eigin netþjóni ef þannig liggur á manni og gagnamagnið er ekki yfirdrifið.

Það er hægt að benda á ritskoðunina án þess að verða gómaður af henni. Jordan B. Peterson, sem heimsækir Ísland í sumar, segir marga umdeilda hluti en allt hans efni fær að standa á Youtube-síðu hans. Hið sama má segja um Stefan Molyneux og Tom Woods.

Sumir, eins og Lauren Southern, hafa ítrekað lent í ritskoðun [1|2] en halda áfram að færa sig til á netinu og halda áfram að tjá sig. Það að fá ekki að tjá sig á ákveðinni vefsíðu á ekki að vera dauðadómur.

Mörg fyrirtæki óttast hinn pólitíska rétttrúnað eins og heitan eldinn og gera allt sem þau geta til að friðþægja æsta æðstupresta rétttrúnaðarkirkjunnar. Sú friðþæging mun ekki taka enda fyrr en menn spyrna við fótum og krefjast þess að fá að tjá sig. Friðþæging tryggir ekki frið heldur er hún eldsneyti á frekari heimtufrekju þeirra allra viðkvæmustu, sem þola hvorki samræður né andstæð sjónarmið.

Svo já, Youtube ritskoðar, en á meðan Youtube sleikir rass hins rétttrúaða er ekkert við því að gera og best að snúa sér annað.

Hafði sakað YouTube um ritskoðun

Alltaf heiðskýrt við Borgarlínuna

Ég tek eftir því að á öllu kynningarefni Borgarlínunnar er heiðskýrt, logn og götur eru auðar. Ég hef nú bætt aðeins úr þessu ástandi og hér má sjá Borgarlínuna við íslenskar aðstæður: Hellirigningu á mann sem bíður í biðskýli. Hjá honum standa engar mæður með lítil börn eða fólk með innkaupapoka því þannig fólk stendur ekki blautt í biðskýli ótilneitt. Það er því við hæfi að manneskjan sem bíður er einstaklingur einn á ferð, án farangurs, poka eða annarra byrða. Ég hef haldið þessu frá upprunalegri mynd. Það er heldur engin ástæða til að breyta því að vagninn á myndinni er tómur fyrir utan bílstjórann sem endurspeglar ágætlega núverandi strætóa utan annatíma. 

Telja hugmyndir um borgarlínu hæpnar

Er Kína frjálsara hagkerfi en Bandaríkin?

Bandaríkin urðu auðug á frjálsri verslun eins og öll önnur rík ríki nema auðlindaríki. Bandaríkin eru vissulega auðlindaríki og geta og gátu því leyft sér ófrjáls viðskipti að hluta til, en það breytir ekki lögmálinu: Leirklessur eins og Danmörk eða klettahrúgur við sjóinn eins og Hong Kong eru rík vegna frjálsra viðskipta. 

Kínverjar eiga auðlindir, meðal annars allt að því óendanlegan mannauð, en hafa undanfarna áratugi áttað sig á verðmætaskapandi afli frjálsra viðskipta.

Bandaríkin hafa misst sjónar af verðmætaskapandi afli frjálsra viðskipta.

Ég heyrði einu sinni mann sem stundar alþjóðleg viðskipti segja að Kína sé efnahagslegra frjálsri en Bandaríkin. Skattar á fyrirtæki eru lægri og skriffinnskan minni, a.m.k. í hans tilviki. Viðkomandi var alls ekki meðlimur hins kínverska kommúnistaflokks. Hvað meinti hann þá?

Það er hugsanlegt að Kína sé frjálsara hagkerfi en Bandaríkin að mörgu leyti. Sé það rétt er bara spurning um tíma hvenær Kína verður mikilvægari markaður en Bandaríkin. Sé það rétt eru Bandaríkin að grýta eigin höfn og af eigin afli að gera sig síður mikilvæg sem viðskiptaland.

Trump mun ekki ná endurkjöri. Í hans stað verður kjörinn sósíalisti í anda Bernie Sanders sem mun ýta Bandaríkjunum endanlega til hliðar sem efnahagslegs stórveldis. En hvað gerist eftir það? Það kemur í ljós.

Táknrænar aðgerðir hjá Kínverjum

Mínar 3 vikur á hjúkrunarheimili

Ég vann einu sinni á hjúkrunarheimili. Mig vantaði eitthvað til að hlaupa í í 3 vikur og fékk afleysingastöðu á hjúkrunarheimili og lærði mikið á því.

Starfið var stundum mjög krefjandi og stundum mjög auðvelt. Miklar tarnir eru í kringum máltíðir, lyfjagjafir og þegar eitthvað kemur upp á. Þess á milli er nánast ekkert að gera nema drekka kaffi, borða kex, spjalla, reykja og hanga á netinu. Ég man eftir einni stúlku sem vann þarna - ung stúlka, fastráðin og hjúkrunarfræðimenntuð. Hún taldi það nánast vera mannréttindi að fá að horfa á einhvern ákveðinn þátt í sjónvarpinu og hreyfðist varla úr sófanum ef einhverjum vantaði hjálp. Aðrir starfsmenn létu ekki svona en það kom mér á óvart að þessi hafi komist upp með svona hegðun.

Skiljanlega kosta gistirýmin þarna mikið. Það ber hins vegar ekki mjög mikið á nýsköpun (tek samt fram að þetta var fyrir 14 árum). Starfsfólk lagði bakið á sér undir oft á dag til að reisa við eða leggja niður vistmenn. Litlar konur eru jafnvel að lyfta þyngri byrðum en risavaxnir karlmenn á byggingalóð.

Sennilega kostar líka skildinginn að þurfa hafa hátt hlutfall faglærðra einstaklinga á launaskrá. Ekki hafði ég lært neitt í hjúkrun eða aðhlynningu en tel mig samt ekki hafa veitt verri aðhlynningu en næsti maður, þ.e. á meðan allt gekk að óskum. 90% af deginum fer í frekar einföld verkefni þar sem áhugi og virðing fyrir skjólstæðingunum eru aðalhráefnin.

Ég velti fyrir mér hvort rekstur hjúkrunarheimila eigi ekki inni vænan skammt af nýrri hugsun sem nær langt út fyrir staðlaða þjónustusamninga við ríkisvaldið. Aldraðir einstaklingar vilja komast inn á góða staði þar sem þeir fá nauðsynlega þjónustu og eru oftar en ekki ágætlega aflögufærir þótt þeir vilji vissulega ekki gera sig gjaldþrota á vistinni eftir að hafa borgað háa skatta alla ævi. 

Íslenskir grunnskólar kosta meira á hvern nemanda en grunnskólar flestra ríkja heims, og út úr þeim útskrifast hátt hlutfall nemenda ólæsir og óskrifandi. Þjáist íslensk hjúkrunarþjónusta af sömu meinsemd?

Hjúkrunarrými kostar um milljón á mánuði

Úthverfin ósátt, miðbærinn alsæll

Skoðanakannanir gefa til kynna að úthverfin í Reykjavík séu ósátt en miðbærinn sáttur. Þetta kemur væntanlega engum á óvart. Úthverfunum er gert að sitja í þéttri umferð eða standa af sér vetrarlægðirnar í opnum strætóskýlum (en til framtíðar í opnum borgarleiðaskýlum). Miðbæjarfólkið labbar í vinnuna eða hjólar stuttar vegalengdir. 

Svona klofningur er mjög góð ástæða fyrir því að frekari sameining sveitarfélaga er slæm hugmynd, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu. Óumflýjanlega myndast klofningur innan of stórra sveitarfélaga. Hagsmunir íbúa eru einfaldlega ekki þeir sömu á víðfeðmum svæðum. 

Svona klofningur er enn frekar vísbending um að menn ættu alvarlega að skoða fækkun á lögbundnum verkefnum sveitarfélaga (sem er alls ekki einfalt að þylja upp) og auðveldun á uppskiptingu þeirra í smærri sveitarfélög.

Smærri stjórnunareiningar hafa marga kosti eins og ég hef áður rakið. Klofningur innan sveitarfélags sem er varla miklu fjölmennara en eitt hverfi í meðalstórri borg gefur til kynna að friðsælasta lausnin sé að leiðir skiljist.

Eyþór vinsæll í austri, Dagur í vestri

Dýrt dót sem endist illa

Þegar ég fermdist fyrir um 20 árum stóð valið - í mínu tilviki - á stóru gjöfinni á milli lítils sjónvarps eða hljómflutningstækja. Sumir fengu bæði og þóttu heppnir. Þetta voru tæki sem entust í mörg ár. Sumir sem ég þekki eiga jafnvel ennþá fermingargræjurnar en þeim fer að vísu fækkandi.

Núna er tæknilandslagið gjörbreytt, vægast sagt. Ég sé fram á að minn 7 ára sonur, sem á nú þegar iPad, verði búinn að eignast ferðatölvu í ár. Hann segist vilja læra á hana en ekki bara nota hana eins og leikjatölvu. Hann verður eflaust búinn að eignast snjallsíma í kringum 10 ára aldurinn eða fyrr, og sjónvarp enn fyrr. Hann á úr sem ég get hringt í og hann getur hringt í mig og móður sína úr.

13 ára strákurinn á heimili mínu á fullkomna ferðatölvu sem er hönnuð fyrir tölvuleikjaspilun, og svo á hann snjallsíma og iPad og snjallsjónvarp. Allt þetta notar hann til að spila tölvuleiki og horfa á Youtube-myndbönd.

Öll þessi tæki og tól eru að mörgu leyti ágæt þótt þau hafi líka ókosti. Þau kosta ekkert svakalega mikið, þannig séð. Þau endast heldur ekki að eilífu. Að láta snjallsíma eða tölvu endast í 3-5 ár er talið frekar gott. Fermingarbarn sem fær leikjatölvu í fermingargjöf verður líklega búið að skipta henni út fyrir tvítugsaldurinn eða miklu fyrr. 

Fermingargjafirnar eru kannski hættar að vera langtímagjafir sem endast til fullorðinsára. Það skiptir kannski engu máli en getur kannski leitt til þess að fermingargjöfin - stóra gjöfin - er bara orðin að enn einni gjöfinni. Hún hefur ekki sérstöðu. Hún er ekki til margra ára.

Í Danmörku eru margir foreldrar hættir að gefa risastórar fermingagjafir. Nóg er af græjum! Í staðinn kaupa foreldrarnir einhvers konar upplifun, t.d. ferð á fótboltaleik í Englandi, eða á tónleika úti í heimi (t.d. veit ég um stelpu sem fór með móður sinni á tónleika með Justin Bieber í Þýskalandi). Er það kannski sniðugura en enn ein græjan sem endar í ruslinu eftir 5 ár?

Annars er ég sjálfur forfallinn græjufíkill þótt ég geti lítið sinnt þeim. Þessi pistill er t.d. skrifaður á 10 ára gamla Lenovo-tölvu sem ég keypti notaða og setti Linux-stýrikerfi upp á með sparsömu grafísku viðmóti og lék mér að því að fá allt til að virka. Það var mjög gefandi. Þeim sem langar í gjöf sem gefur ættu að kaupa sér hlut sem virkar ekki, og fá hann til að virka. 

„Upplýstari en kynslóðirnar á undan“

Nú hlakkar í stóru útgerðunum

Stóru útgerðirnar brosa allan hringinn þessi misserin. Ýmsir aðilar eru á fullu að berjast fyrir málstað þeirra með ýmsum hætti.

Sumir leggja til hærri álögur á fiskveiðar. Stóru útgerðirnar geta hagrætt sig í kringum þær. Þær litlu deyja.

Verkföll hreinsa út þá minnstu á markaðinum. Stóru útgerðirnar eiga stærri sjóði til að bregðast við slíku.

Hið sterka gengi kemur illa við alla en stóru útgerðirnar eru með rekstur í mörgum löndum og því ekki eins berskjaldaðar. 

Skertar aflaheimildir hækka verðið á þeim sem eftir eru og má selja eða leigja á enn hærra verði en áður. 

Allskyns byggðakvótar og slíkt er aukin samkeppni við litlu útgerðirnar út á landi. Þær verða gjaldþrota. Þeir stóru lifa af.

Vissulega er það svo að þeir sem tala upp hagsmuni stóru útgerðanna halda að þeir séu að tala upp hagsmuni allra hinna, en svo er ekki. Stóru útgerðirnar brosa allan hringinn.

Fiskiðjan í Ólafsvík gjaldþrota

Frjálslyndur armur VG?

Jóhanna Sigurðardóttir átti í vandræðum með einstaklinga sem fylgdu stefnu VG.

Katrín Jakobsdóttir á í vandræðum með einstaklinga sem vilja í raun vera í stjórnarandstöðu og eru sífellt í leit að þingmálum þar sem þeir geta kosið á annan hátt en sjálfstæðismenn. Það væri best fyrir alla að sömu þingmenn skipti yfir í stjórnarandstöðuflokk eða gerist óháðir. 

Í Viðreisn vilja menn líka vera í stjórnarandstöðu og kjósa þar jafnvel gegn eigin málum úr tíð fyrri ríkisstjórnar.

Samfylkingin blómstrar í stjórnarandstöðu.

Það er gott að vera í stjórnarandstöðu á Íslandi. Það er allt að því létt. Menn geta sagt hvað sem er og enginn blaðamaður eltir þá uppi og krefst rökstuðnings. Svona hefur þetta lengi verið og er alls ekki bundið við núverandi ríkisstjórn.

Í barbararíkinu Danmörku koma margir flokkar, innan og utan ríkisstjórnar, oft að málum - sérstaklega þeim stóru og flóknu - og reyna að ná samstöðu. Stundum næst samkomulag þvert á flokka þannig að t.d. hluti stjórnarflokka er með og hluti ekki. 

En á Íslandi kýs stjórnarandstaðan gegn ríkisstjórn í stórum og flóknum málum, en með öllum útgjaldahugmyndum. 

En ég spyr: Hvernig skilgreina menn frjálslyndan arm innan VG?

Hvað yrði um flokkinn þá?

Glæru-Dagur enn á kreiki

Ef marka má það efni sem kemur úr Ráðhúsi Reykjavíkur eru vegir í frábæru ástandi, leikskólarými í boði, rekstur borgarinnar í jafnvægi og íbúðir að opnast fyrir fólk af ýmsu tagi.

Ekkert af þessu stenst samt neina skoðun. 

Þegar nánar er athugað er allt þetta á áætlunum. Þessar áætlanir eru samt af ýmsum ástæðum ekki komnar af teikniborðinu. Sumar eru fastar eru nefndum, ráðum og öðru slíku. Aðrar eru vísvitandi ekki á leið út í raunveruleikann en kjósendur þurfa samt að vita af þeim. 

Þetta skiptir samt meirihluta kjósenda ekki máli. Fyrir því eru margar ástæður.

Sumir eru einfaldlega sáttir. Þetta er fólk sem er búið að koma undir sig fótunum, er með stöðugar tekjur og börnin eru á leikskóla eða í skóla. 

Sumir þola ekki aðra valkosti en borgarstjórnarflokkana og mundu aldrei kjósa þá jafnvel þótt ráðhúsinu yrði breytt í stóran bálköst, mataðan með skattfé.

Sumir lenda aldrei í vandræðum vegna vegakerfis, húsnæðismarkaðs eða leikskóla, svo eitthvað sé nefnt, og sjá ekki fram á að þurfa borga skuldir borgarinnar þegar gjalddaginn á þeim fellur. Þetta fólk velur bara þá sem segja réttu setningarnar.

Sumir treysta engum betur en öðrum en velja bara núverandi ástand, til öryggis. Hvað ættu aðrir flokkar svo sem að gera öðruvísi?

Samanlagt fylla ofangreindir hópar fólks um 50% af íbúum Reykjavíkur. Aðrir - t.d. ungt fólk í húsnæðisleit, ungt fólk sem er fast heima með barn á leikskólaaldri og ökumenn með ónýta dempara - eru mjóróma raddir sem má einfaldlega leiða hjá sér.

Vandræði Reykvíkinga eru heimatilbúin og þekkjast ekki í mörgum nágrannasveitarfélögum. Verði Reykvíkingum að góðu. 

Mannsæmandi laun og bættar aðstæður