Beðið eftir næstu Tom Cruise bíómynd

Menn geta sagt hvað sem þeir vilja um einkalíf Tom Cruise og hans trúarbrögð og áhugamál og hvað sem er en það er erfitt að neita því að maðurinn býr til alveg geggjaðar bíómyndir. Þar er áherslan öll á að veita áhorfandanum góða afþreyingu og mikla upplifun og eiginlega ekkert annað. Í hans myndum er engin áhersla á að búa til hlutverk sem endurepgla fjölbreytileikann og auka sýnileika á áskoranir minnihlutahópa. Vissulega eru leikararnir af öllum stærðum, gerðum og litum og mögulega kynhneigð líka en fyrst og fremst eru þeir að leika hlutverk sem eiga að stuðla að betri mynd og styðja við söguna með framlagi sínu frekar en að sagan snúist um persónulegan bakgrunn og erfðamengi leikarans og hvað þá hvað hann kýs að gera í svefnherberginu.

Áróðurinn er allt í kringum okkur og fyrir löngu búinn að troða sér í Hollywood-myndirnar og gera margar þeirra alveg óbærilegar. Þar er hlutfall ýmissa hópa margfalt á við samfélagið að meðaltali sem á víst að vera gott fyrir okkur að sjá. Ekki verð ég mikið var við að fólk þurfi endalaust að tala um kynhneigð sína eða kynferðislegar langanir en á skjánum er þetta oft aðalatriðið og einnig að passa sig á að innleiða allar nýjustu breytingarnar í tungumálinu. 

En fólk kýs með fótunum eins og við sjáum núna allt í kringum okkur með minnkandi neyslu á fréttum skolpræsamiðlanna (mainstream media), minnkandi aðsókn á Hollywood-myndirnar og viðspyrnu gegn því að fullorðnir karlmannslíkamar troði sér inn í sturtuaðstöðu kvenna í lítilla stúlkna, svo ekki sé minnst á fangelsi kvenna sem hafa sum hver í heiminum orðið að útungunarstöð fyrir afkvæmi nauðgara.

Það er með þetta í huga að ég lít núna á dagatalið og sé að ekki eru margir dagar í næstu kvikmynd Tom Cruise. Þar er öruggt að áhorfenda bíði ævintýraleg áhættuatriði sem fléttast inn í frásögn af ógn sem stafar að heiminum og verður ekki aftengd með hefðbundnum leiðum, leyfispappírum og flóknu skipuriti. Það er heldur enginn tími til að mála hárið á sér blátt og eltast við athygli ungra krakka. Nei, til að leysa verkefnið þarf lítið teymi fagmanna sem kunna að tjá sig svo aðrir skilji.

500 milljón færri miðar seldir

Misheppnaðar friðarviðræður?

Fljótlega eftir að Rússar réðust inn í Úkraínu - nokkuð sem hefði aldrei átt að gerast - voru sendinefndir Úkraínu og Rússlands sestar við samningaborðið. Friðarsamningur var nánast kláraður. En þá skárust Bandaríkin og Bretland í leikinn og vildu meina að það væri betra að halda átökunum áfram. 

Þetta kalla blaðamenn í dag „misheppnaðar friðarviðræður“ og já, gott og vel, það heppnaðist misvel að slátra tugþúsundum ungra manna til að verja hagsmuni Vesturlanda í Úkraínu og því fór sem fór, og fer sem fer. En eitthvað finnst mér aðkoma Vesturlanda að átökunum í Úkraínu minna á aðkomu Vesturlanda að Miðausturlöndum þar sem önnur hliðin í sérhverjum skærum er umvafin í seðlum og vopnum í von um að hin hliðin bogni. Þótt aðferðafræðin heppnist aldrei er henni áfram haldið á lofti. 

Sé það rétt - eins og ýmislegt bendir til - að stór vestræn veldi hafi hreinlega komið í veg fyrir vopnahlé og frið í Úkraínu þá er illt í efni. Enn verra ef almenningi er haldið frá vitneskju um eitthvað slíkt. Við erum að læra það um veirutíma að yfirvöld og vinir þeirra hjá lyfjafyrirtækjunum földu óteljandi beinagrindur í skápnum. Við erum að sjá menn viðurkenna það og skrifa um það bækur að andlegri heilsu Joe Biden hafi verið haldið leyndri fyrir almenningi svo misserum skipti. Við vitum væntanlega öll að árás Bandaríkjanna og bandamanna inn í Írak á sínum tíma var rökstudd með helberum lygum. Listinn er endalaus og að lengjast, dag frá degi.

Stríð er friður.

Lyfjanotkun er heilsa.

Strengjabrúður eru forsetar.

Leyndarhyggja er gegnsæi.

Konur geta verið með typpi.

Samsæri gegn þér (og veski þínu og málfrelsi) eru góð og raunar nauðsynleg, þín vegna.

Friðarviðræður gætu hafist í kvöld

Að stimpla sig út úr umræðu

Í dag lærði ég svolítið. Já, það kemur fyrir.

Ég lærði að það er hreinlega hægt að stimpla sig út úr umræðu, með umræðu!

Með því að tjá ákveðnar skoðanir er hreinlega hægt að stimpla sig út úr umræðu við þá sem hafa mögulega aðrar skoðanir.

Þú vilt grænmetissafa. Ég vil kókómjólk. Þér finnst kókómjólkin vera óholl fyrir líkama og tennur og tjáir þig um það: Bendir á rök og töflur yfir næringargildi. Ég get þá bara sagt að þú hafir stimplað þig út úr umræðunni með þessari leiðinlegu orðræðu þinni og held áfram að torga kókómjólk eins og enginn sé morgundagurinn.

Er þetta ekki alveg yndislegt?

Verðum við sem samfélag ekki bara betri fyrir vikið?

Þú segir að Jörðin sé flöt og stimplar svo bara þá sem hafa aðrar skoðanir, og rök fyrir þeim, út úr umræðunni.

Þú telur að hvíti kynstofninn beri af öðrum og eigi að ráða öllu og stimplar einfaldlega aðrar skoðanir út. Engin umræða, enda búið að stimpla öll mótrökin út.

Þú telur að tilvist þín sé að tortíma Jörðinni með loftslagsbreytingum og að það þurfi þar með að gera allar lífsnauðsynjar rándýrar með sköttum. Ég hika við að taka undir það. Þú stimplar mig þá bara úr umræðunni. Málið leyst og sannleikurinn er fæddur.

Því það virðist jú bara vera hægt, eins ótrúlegt og það er.

Menn börðust í ár og aldir til að losna við þennan stimpil og núna er hann kominn aftur. Ég legg til að fjarlægja hann, aftur.

Undir vélarhlífinni keyrir vélin áfram

Heimurinn er ekki svarthvítur.

Hann skiptist ekki tvo hópa af ríkjum sem eru innbyrðis sammála um allt, hata það sama, forðast það sama. 

Ekki Vesturlönd á móti Rússlandi og bandamönnum Rússlands. Ekki NATO á móti ekki-NATO. Viðskipti fara fram, með blessun yfirvalda, þvert á óteljandi svið.

Ég fékk svolitla áminningu um þetta í fréttabréfi sem ég er áskrifandi að:

Vietnam Wants to Double Down on Nuclear. The government of Vietnam wants to add a combined capacity of 6.4 GW between 2030 and 2035, using President To Lam’s visit to Russia to preliminarily agree with Moscow on the construction of a nuclear power plant, simultaneously reaching out to South Korea and France.

Þetta er svolítið sérstök blanda, ekki satt?

Hérna vilja yfirvöld í Víetnam ná einhverju markmiði um orkuöryggi og velja kjarnorku. Þetta er ekki tæknilega auðvelt markmið og því þörf á að sækja í erlenda sérfræðiþekkingu. Hverjir hafa hana? Jú, Rússar, Suður-Kóreumenn og Frakkar, meðal annarra. Yfirvöld velja að hafa samband við alla, þvert á alla ágreininga um landamæri í Austur-Úkraínu, vinskap Rússa við Norður-Kóreu, samband Suður-Kóreu og Bandaríkjanna og afstöðu Frakka í allskyns málum. Ekki eru Bandaríkin og Kína á þessu boðskorti, svo það sé nefnt, og ef marka má þessa frétt, enda eru þau tvo ríki í eigin dansi sem í bili virðist vera að liðkast fyrir. 

Yfirvöld í Víetnam hugleiða kannski fyrst og fremst hvað er gagnlegt fyrir eigin þegna. 

Ég er ekki að segja að hlutleysi í öllum átökum í heiminum sé gott mál. Ísland studdi eyðileggingu Líbýu og hefði kannski ekki átt að gera það, og dælir nú fé í vopnakaup á meðan innviðir grotna niður. Ísland er um leið þögult þegar Kínverjar saxa niður minnihlutahópa og virðist vera nokkuð sama um örlög Armeníumanna sem hafa þó þolað þjóðarmorð á seinni tímum.

En stundum þarf einfaldlega ekki að taka afstöðu. Er nágranni þinn að eyða of miklum tíma í tölvuleiki? Hans vandamál! Er forseti Argentínu að reyna leggja niður seðlabanka sinn og koma á algjöru frelsi í peningamálum? Góða skemmtun!

Vilja Rússar hjálpa Víetnömum að byggja mörg og stór kjarnorkuver? Áfram gakk!

Hagfræði stjórnmálanna

Donald Trump, forseti Bandaríkjanna sagði í tilkynningu í dag að hann myndi láta lækka lyfjaverð í Bandaríkjunum um 59 prósent. Vissulega er það hægt - lyfjaverð er af ýmsum ástæðum mjög hátt í Bandaríkjunum og neytendur verða ekki alltaf varir við það vegna fyrirkomulags sjúkratrygginga (og skorts þar á) þar á bæ - en stundum er ein undirskrift ekki nóg. Meira þarf til og dýpri breytingar þurfa að eiga sér stað. Kannski það standi til í þessu tilviki en enginn veit það í bili.

Þeir hrista sjálfsagt margir hausinn yfir því hvað Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, telur sig geta áorkað með tilskipunum. En þótt mikið fari fyrir honum þá hugsa í raun flestir stjórnmálamenn á sömu nótum. Ein lagabreyting og fátækt er úr sögunni! Aðeins meiri ríkisútgjöld hér og allt verður í lagi. Aðeins hærri skatta á þennan atvinnureksturinn eða hinn og opinberir sjóðir fyllast á ný, samfélaginu til blessunar.

Á Íslandi stendur til að mynda til að leggja enn meiri álögur á lítil sjávarþorp og útrýma þeim endanlega, og að þvinga öll sveitarfélög til að hækka skatta í hæstu hæðir og taka alla hvata af hagkvæmni í rekstri þeirra. Ekki gæfulegt en dæmigert fyrir stjórnmálamenn sem sitja við litlu skrifborðin sín og ætla að leysa öll vandamálin þaðan. Með undirskriftum. Með tilfærslum. Með lagabreytingum. Verða óbeinar afleiðingar? Gleymdu því! Vöruðu öll minnisblöðin við hugmyndaauðginni? Í skúffuna með þau!

Trump er stór á sviði og hefur hátt og fáir virðast skilja í raun hvaða aðferðafræði hann er að beita. En með gjörðum sínum afhjúpar hann samt hugarfar sem þjakar flesta stjórnmálamenn sem telja að ef bara væri fyrir þessa skattahækkun og þessa löggjöf þá mætti leysa öll vandamál í hvelli. Afleiðingalaust.

 

Trump hyggst lækka lyfjakostnað um 59 prósent

Lenging vinnuvikunnar

Okkur er oft sagt að vinnuvikan hafi styst seinustu áratugi. 

Okkur er líka sagt að það sé til eitthvað sem heitir þriðja vaktin, sem sé ólaunuð vinna á heimilinu, og taki töluverðan tíma.

Ég samþykki hvoru tveggja en legg til að setja í ákveðið samhengi.

Vinnuvikan, þ.e. sá tímafjöldi viðveru á vinnustað sem leiðir til þess að fá full mánaðarlaun, hefur styst. Kannski ekki alltaf með eðlilegum leiðum, svo sem að verðmæti hverrar vinnustundar hafi aukist með bættri framleiðni, en fyrir launþegann bara spurning um hversu marga klukkutíma á viku þurfi að vera á vinnustaðnum til að fá launin sín óskert.

En þriðja vakin hefur tvímælalaust lengst til muna.

Hvað tekur til dæmis marga klukkutíma að losna við rusl? Ruslið þarf að setja í óteljandi tunnur og jafnvel keyra það í eigin bifreið á milli bæjarhluta. 

Hvað tekur langan tíma að komast á milli bæjarhluta? Göturnar eru fullar og umferðin er geðveik. Auðvitað er gaman að hlusta á góða útvarpsþætti á morgnana og á kvöldin en kallast varla frjálst val á notkun tíma síns ef bíllinn er einfaldlega stopp á götunum.

Hvað tekur langan tíma að fá leyfi fyrir hinu og þessu? Það er ekki skrýtið að biðsalir sýslumannsembætta, Þjóðskrár og annarra opinberra stofnana eru almennt troðfullir, alltaf. Við erum ekki fjarri því að þurfa leyfi til að mála svefnherbergið nú þegar þarf að sækja um leyfi til að leigja það út til einnar nætur. Viltu djúpsteikja kjúkling? Búðu þig undir bið og kostnað! 

Mín kenning er sú að stytting vinnuvikunnar hafi einfaldlega hleypt hinu opinbera af stað til að fylla vökutíma okkar af allskonar öðru rugli. Þegar fólk þurfti að vinna 45-50 klukkustundir á viku og jafnvel meira þá var enginn tími til að handþvo ruslið og keyra það um allan bæ eða eyða hálfum degi í umferðinni. Fólk hafði einfaldlega ekki tíma í slíkt og spyrnti við fótum. Nú þegar vinnuvikan er orðin svona stutt þá teljum við sjálfsagt að fylla hinn svokallaða frítíma af allskonar umstangi og útréttingum til að koma til móts við yfirvöld.

Svona rétt eins og við samþykktum að vinna að heiman á veirutímum því tæknin gerði það mögulegt fyrir ferðatölvustéttirnar.

Eftir stendur að hin svokallaða þriðja vakt er í auknum mæli orðin að ólaunaðri vinnu til að fóðra báknið.

Stutt vinnuvika er vissulega alveg ljómandi mál fyrir samfélag sem hefur efni á slíku en er ekki kominn tími til að spyrna við fótum þegar þriðja vaktin er orðin önnur eins vinnuvika, ólaunuð?

Hvað þarf að gerast til að missa starfið hjá hinu opinbera?

Mikið er nú rætt um starfsemina á skrifstofu ríkissaksóknara. Aftur. Í þetta skipti vegna leka, í fyrra skipti vegna tilrauna til að bola öðrum ráðherraskipuðum starfsmanni úr starfi án góðrar ástæðu.

Er þetta svo ekki embættið sem hundeltir núna tvo unga menn í gegnum allt dómskerfið vegna meintra áforma um hryðjuverk?

Nú er ég ekki endilega að segja að ríkissaksóknari þurfi að fjúka eða segja af sér, þótt það gerði sjálfsagt ekki mikið til. Þetta er mögulega vanhæfur opinber starfsmaður en þeir eru svo margir að það yrðu fáir eftir ef þeir yrðu allir reknir. En hvað þarf til að missa starfið hjá hinu opinbera?

Fer það eftir því hvaða vindar blása í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum?

Eða eru einhver viðmið?

Ég þekki ágætlega það góða fólk sem starfar fyrir Samtök skattgreiðenda og reynir þar að fá hið opinbera til að deila gögnum um rekstur sinn. Þetta er ekki létt verk þrátt fyrir allskyns upplýsingalög og reglur um svör við fyrirspurnum. Kannski skiljanlega ef aðhaldið er ekkert, vanhæfnin algjör og feluleikurinn í hámarki. Og allir halda starfinu, sama hvað.

Ríkissaksóknari hugi að stöðu sinni

Þetta með samhengið

Ég hef stundum kvartað yfir því á þessum stað að blaðamenn nenni sjaldan að segja frá samhengi hlutanna - aðdraganda, sögu, helstu leikendum, samningum sem voru sviknir og svona mætti lengi telja. Þess í stað er bara sagt að þessi vondi kall eða hinn hafi gert þennan vonda hlut eða hinn, og í kjölfarið hafi þessi góði kall eða hinn gert eitthvað á móti. Þannig hefjist átök eða deilur af því einhver vondi kallinn fékk vonda hugmynd og þar við situr.

Það var því hressandi að lesa svolitla fréttaskýringu um atburði sem nú eiga sér stað á landamærum Indlands og Pakistan: Eitthvað um aðdragandann, hvað gerðist áður, hvað breyttist og hvað er að eiga sér stað núna af þeim ástæðum.

Aðdragandi sem nær jafnvel áratugi aftur í tímann en sem atburðir dagsins í dag speglast í.

Samhengi.

Takk fyrir það!

Ætli íslenskur neytendur frétta hefðu ekki gott af fleiri slíkum fréttaskýringum um mun fleiri átök í heiminum?

Ekki til að réttlæta neitt eða kalla vondar hugmyndir góðar, heldur bara segja frá samhenginu.

Það held ég.

Hvað er að gerast á milli Indlands og Pakistan?

Frétt eða frásögn?

Að blaðamenn taki sér sterka afstöðu og boði hana í gegnum fréttaflutning sem er sagður vera hlutlaus er ekkert nýtt. Þeir eru yfirgnæfandi til vinstri í stjórnmálum. Þetta hafa kannanir sýnt fram á ítrekað. Köllum þetta bara staðreynd.

Það er því ekki furðulegt að þegar hægrimenn eru við völd að þá er aðhaldið úr öllum áttum. Hver einasta setning er krufin og greind og minnstu túlkunaratriði alltaf látin halla í ákveðna átt. Kannski bara hið besta mál, svo því sé haldið til haga.

En um leið er ekki furðulegt að þegar vinstrimenn eru við völd að þá er aðhaldið svo gott sem ekkert. Auðvitað eru einn eða tveir fjölmiðlar á tánum eins og sést í dag hjá Viðskiptablaðinu og Morgunblaðinu, en hinir steinþegja yfir jafnvel allra stækustu þvælunni.

Og þannig er það bara. Við vitum það, búumst við því og ættum að geta bent á áróðurinn þegar hann er boðaður með ákveðnu vali á viðmælendum, vali á því sem er fjallað um og hvað ekki, hvaða stóra mál fær litla fyrirsögn og hvaða litla mál fær stóra fyrirsögn.

Ég rakst á nýlegt dæmi um frétt sem er sögð á mismunandi hátt, allt eftir því hvaða blaðamaður heldur á pennanum. Samkvæmt tölum frá Bandaríkjunum þá bættust 177 þúsund störf við bandaríska atvinnumarkaðinn í apríl, og yfirgnæfandi í einkageiranum. Eru þetta góðar fréttir eða vonbrigði fyrir yfirvöld? Vísbending um jákvæða þróun eða neikvæða?

Jákvæða, segir Hvíta húsið, enda mun hærri tala en greinendur höfðu búist við (rúmlega 130 þúsund störf). 

Neikvæða, segja blaðamenn, því mánuðinn á undan sköpuðust mun fleiri störf og vöxturinn því að hægja á sér. Vöxturinn var bara rétt yfir spám. 

Það mætti kannski segja að bæði sé rétt og að með því að lesa tvær túlkanir á sömu tölfræði megi fá einhvers konar heildarmynd. Því miður hafa blaðamenn samt sjaldan áhuga á slíku. Þeir eru ýmist í stjórnarandstöðu eða hlutverki illa launaðra blaðamannafulltrúa valdhafa. Einhver teikn eru á lofti að þetta gæti verið að breytast, meðal annars vegna mikillar vinnu óháðra blaðamanna og hlaðvarpsstjórnenda sem stóru miðlarnir neyðast til að fylgjast með og taka mark á, en höldum ekki í okkur andanum.

Skattar eru innanlandstollar

„Það er ánægjulegt að fylgjast með því hvernig Donald Trump laðar fram það besta í fólki. Nú hefur honum tekist að galdra fram einarða andstöðu við tolla hjá andstæðingum sínum, sem margir hverjir hafa hingað til ekki lagst mikið gegn því að ríkið geri upptækan hluta af sjálfsaflafé fólks og fyrirtækja.“

Svona er skemmtilega komist að orði í aðsendum pistli á Viðskiptablaðinu og má svo sannarlega taka undir.

Það þarf ekki að vera aðdáandi Trumps eða taka undir það sem hann segir til að sjá að ef hann gerir eitthvað eða segir þá telja flestir andstæðuna vera hið rétta.

Hann gæti kallað himininn bláan og langar greinar birtast um að himininn sé í raun grænn eða litlaus.

Þetta eru ekki að mínu mati nein Trump-áhrif. Trump er bara einn stjórnmálamaður af mörgum sem kemur og fer. Þetta er miklu frekar dæmi um áhrifagirni okkar. Okkur er sagt hverjir eru vitleysingar og hverjir ekki, hverjum má og hreinlega á að trúa á og hverjum ekki, og svo tekur við að rekja orð vondu kallanna og taka sér andstæða afstöðu. 

Frekar en að reyna finna sannleikskornið eða mótrökin.

Við treystum kjörnum fulltrúum og blaðamönnum fyrir því að sía svona úr upplýsingastreyminu endalausa og endum oftar en ekki á að sprauta eða skattleggja okkur til dauða, eða fjármagna sprengjuregn á saklaust fólk.

Kannski er hægt að gera betur en þetta, kannski ekki.

Eftir stendur að heimurinn lítur núna illum augum á tolla, og það er alveg ljómandi gott. Aukist sá skilningur til að ná yfir skatta líka - enn betra.