Íslensku orkuskiptin: Úr hreinu rafmagni í olíu

Ég er mikill aðdáandi vel heppnaðs háðs. Alveg rosalega gott dæmi um vel heppnað háð er skoðanapistill Viðskiptablaðsins Hugrakkir ríkisstarfsmenn takast á við flugsamviskubitið. Mig langar helst af öllu að endurbirta hann í heild sinni en læt staðar numið við texta sem fékk mig til að skella uppúr:

Orkustofnun sendir að sjálfsögðu fulltrúa á ráðstefnuna. Þeir verða þrír. Fastlega má gera ráð fyrir að Halla Hrund Logadóttir orkumálastjóri muni eiga annríkt á fundum með öðrum ráðstefnugestum þar sem fjallað verður um orkuskiptin á Íslandi – það er segja skiptin úr rafmagni yfir olíu.

Þetta eru engar ýkjur. Við fiskimjölsverksmiðjurnar standa núna dauðar fjárfestingar í formi tengivirkja því engin er raforkan. Búið er að rúlla gömlu Dísil-vélunum úr geymslu og sem betur fer héldu menn í olíutankana sína. Orkuskiptin úr hreinu, innlendu rafmagni í erlenda olíu eru föst í sessi um ókomna tíð.

Ef það tekst að táldraga fleiri Íslendinga í kaup á rafmagnsbílum (án tvinnvélar) mun ástandið ekki batna. Nokkur þúsund hælisleitendur á ári þurfa líka sitt rafmagn. Öll snjalltækin okkar eru líka orkufrek þegar þau leggjast á eitt. Fyrsta spjaldtölvan birtist sífellt fyrr í lífi barna. Og svona mætti lengi telja.

En hvað segja spekingarnir þegar á þá er gengið?

Þeir segja okkur bara að vera duglegri að spara! Slökkva ljósið þegar herbergið er yfirgefið og fleira slíkt. Eða bíða eftir vindmyllunum.

Nú má ekki túlka orð mín sem svo að ég hafi eitthvað á móti olíu. Þvert á móti. Mér þætti skynsamlegast að sérhver byggð hefði yfir að ráða varaflstöð og svolitlum olíutanki. Líf án orku er óbærilegt. Eins þykir mér vera glapræði að taka bílinn af venjulegu fólki með því að gera bílinn sjálfan og eldsneytið óbærilega dýrt. 

En að yfirvöld stæðu óbeint að baki því að gera dýrar fjárfestingar í rafmagnsnotkun, sem valkost við olíuna, að dauðum fjárfestingum - því bjóst ég ekki við.

Ekki-vandamál búið til af konum

Sálfræðingar segja okkur að drengir hafi að jafnaði meiri áhuga á hlutum en stelpur, og að stelpur hafi að jafnaði meiri áhuga á fólki en strákar, og að þetta sjáist einnig í fullorðnu fólki þar sem karlmenn velja sér að jafnaði starfsvettvang þar sem er átt við hluti frekar en fólk, og konur öfugt. Þessi kynjamunur í vali sé þeim mun öfgafyllri eftir því sem jafnrétti kynjanna er meira.

Það er ekkert að þessu og mér finnst svona lagað ekki einu sinni koma mér á óvart.

Við vitum alveg að meirihluti bifvélavirkja eru karlmenn og að meirihluti hjúkrunarfræðinga eru kvenmenn. Enginn þvingaði neinn í neitt nám. Svona er þetta bara. 

En þetta er víst vandamál. Kvennastéttirnar svokölluðu borga víst ekki alveg jafnvel og karlastéttirnar. Verkfræðingar sem hanna brýr fá meira í laun en hjúkrunarfræðingar á dagvakt sem sinna sjúklingum og kennarar sem troða námsefni ríkisins í hausinn á krökkunum okkar.

(Tökum hérna eftir því að kvennastéttirnar svokölluðu eru mikið til í eigu hins opinbera og kjarasamninga þess, en afskrifum svo um leið sem aukaatriði.)

Framboð og eftirspurn, gæti einhver sagt, en enginn er að hlusta.

Og gott og vel. Segjum að tveir vélaverkfræðingar, annar kona og hinn karl, hendi sér í barneignir saman. Hvort þeirra ætlar að leggja meiri áherslu á heimilislífið, t.d. með því að minnka við sig vinnu og færa persónuafsláttinn að hluta á maka sinn? Konan! Hún hreinlega biður um það. Hún reiknar með því. Hún vill það. Hún tekur ekki annað í mál. Karlinn þarf einfaldlega að skaffa. Það er byrði á hans herðum.

(Ekki alltaf, eins og einn góður vinur minn er dæmi um, og hans ágæta kona og vinkona mín sem fór á framabraut á meðan hann var meira heima við, en yfirleitt.)

Mætir þá ekki kynjafræðingurinn á völlinn og flautar og gefur rauða spjaldið. Þetta er vandamál! Verkaskipting heimilanna er vandamál! Samnýting persónuafsláttar er vandamál! Frjálsar samningaviðræður hjóna og para er vandamál! 

Af hverju?

Jú, af því tölfræðin segir okkur að peningar skipti öllu máli og að konur séu að þéna minna af þeim en karlmenn! Meira að segja í tilviki hjónabanda, þar sem fjárhagur er nokkuð sameiginlegur, er þetta kallað vandamál (en er það ekki).

Hvað vilja menn þá gera í staðinn? Þvinga konur gegn vilja sínum til að taka að sér löngu vaktirnar á meðan karlmennirnir eru heima að sjá um krakkana og eiga við skólann? 

Nei, veistu, þessi umræða er komin út í skurð. Það ríkir algjört jafnrétti sem veldur því að konur og karlar fá að velja og hafna á eigin forsendum. Allir mælikvarðar sem segja að jafnréttið sé minna en algjört eru rugl, og allar skýrslur sem bera slíkan boðskap eiga heima í hringrásarhagkerfinu og breytast í klósettpappír.

„Ótrúlega skýr skipting á milli foreldranna“

Borgaraleg óhlýðni

Ekki öll lög eru réttlát og ekki er allt óréttlátt ólöglegt. Þetta segir sig sjálft. Það sem er óréttlátt er það væntanlega alltaf, en lögum er sífellt breytt til að reyna grípa hið óréttláta. Eitthvað óréttlátt hlýtur því að finnast sem er ekki ólöglegt. Hið andstæða er líka rétt: Lögum er sífellt verið að breyta til að afnema lögbann á einhverju sem er réttlátt. Eitthvað réttlátt hlýtur því enn að vera ólöglegt.

En hvað er réttlátt og um leið ólöglegt? Það er margt. Á veirutímum má nefna:

• Að banna fólki að hittast
• Að banna félagslíf barna
• Að þvinga grímur á fólk
• Að þvinga sum fyrirtæki til að loka, jafnvel bótalaust
• Að þvinga fyrirtæki til að takmarka fjölda viðskiptavina í rými sínu

Hvað er til ráða? Svarið er einfalt: Borgaraleg óhlýðni.

En er maður þá ekki gripinn af lögreglu og sektaður eða jafnvel stungið í steininn?

Ég skil þann ótta vel. Borgaraleg óhlýðni er vandasamt verk. Í einni sóttkví minni á Íslandi passaði ég mig á því að versla bara utan háannatíma og vera ekki að veifa og heilsa öllum. Ég var samt tilbúinn með góða sögu ef einhver af þeim óttaslegnu rækist á mig og vissi að ég ætti að vera í búri.

Ég heimsótti vinkonu mína og drakk með henni kaffibolla, en var ekki dansandi og syngjandi á leið til hennar eða frá henni svo hún lenti ekki í vandræðum vegna nágranna í leit að afsökun til að hringja á lögregluna.

Það eru ýmsar leiðir til að krækja í svolítinn aukapening án þess að skattayfirvöld fái öll smáatriðin. Yfirvofandi bann við notkun reiðufjár mun hér duga skammt - fólk er nú þegar búið að þróa aðrar góðar leiðir til að eiga frjáls viðskipti án skrásetningar í opinbera gagnagrunna.

Borgaraleg óhlýðni þarf að taka tillit til aðstæðna. Ertu að reka heimili með börnum? Þá er mögulega óskynsamlegt að hætta öllu. Er sparnaður þinn ósnertanlegur? Þá getur þú kannski tekið stærri áhættu.

En borgaraleg óhlýðni er á sérhverjum tíma ákveðin skylda okkar. Hún þarf ekki að vera mikil og áberandi. Hún getur stundum einfaldlega falist í að kaupa gleraugu með rúðugleri og setja grímuna á hökuna, og bera við sjónleysi ef gríman er notuð samkvæmt fyrirmælum. Hver ætlar að svipta annan mann sjóninni?

Nú eða að velja stað og stund til að geta haldið uppi nokkuð eðlilegu lífi í fjarveru eðlilegrar lagaumgjarðar. 

Það væri forvitnilegt ef áhugamenn um borgaralega óhlýðni gætu stofnað einhvers konar hóp og skipst á góðum ráðum. Lýsi ég hér með eftir slíku. 

En ekki benda lögreglunni á þessi leynilegu skilaboð mín! Hún gæti ákveðið að færa áherslu frá glæpum og yfir á saklausan miðaldra föður, í verðmætaskapandi starfi! Hvítur og gagnkynhneigður í þokkabót! Óvinur samfélagsins!

ESG - fyrirbærið sem kom og fór

Þú, kæri lesandi, hefur vonandi aldrei heyrt um ESG markmiðin sem eiga að leysa öll heimsins vandamál. Þú hefur vonandi ekki hugmynd um hvað þessi skammstöfun stendur fyrir. 

Fyrir vikið hefur þú sparað þér tíma og orku því ESG er eitthvað sem fór af stað, veitti fullt af ráðgjöfum vinnu við að búa til skýrslur sem fáir lásu, og er núna að deyja drottni sínum.

Eða eins og ein fyrirsögnin orðar það:

Endalok ESG svindlsins: Framkvæmdastjóri upplýsingamála hjá Deutsche Bank segir nú að olíufélög eigi sæti í ESG-sjóðum

Þá höfum við það.

Líftími ESG var ekki langur. Fyrirbærið kom og fór eins og skammlíft tískufyrirbæri.

En annað stendur enn eftir, því miður, og þar er efst á blaði koltvísýringssvindlið. Okkur er sagt að losun manna á koltvísýringi í andrúmsloftið sé að valda hamfarahlýnun. Margir hafa brugðist við þessu, t.d. með því að færa framleiðslu sína frá svæðum þar sem er hamfarahlýnun vegna koltvísýrings og til annarra þar sem hamfarahlýnun vegna koltvísýrings er ekki að eiga sér stað. Svæðin þar sem hamfarahlýnun vegna koltvísýrings er að eiga sér stað undirbúa núna að senda svimandi tolla og skatta á varning frá svæðum þar sem hamfarahlýnun vegna koltvísýrings er ekki að eiga sér stað. Niðurstaðan verður sú að á svæðum þar sem hamfarahlýnun vegna koltvísýrings er að eiga sér stað verður minna úrval og það sem eftir er verður á hærra verði, og venjulegi launamaðurinn missir bílinn.

Fyrr eða síðar verður koltvísýringskirkjan líka látin bráðna ofan í niðurfallið ofan á ESG-sýruna. En á meðan þurfum við venjulegt fólk að þrauka. Þrauka væntanlegar skerðingar á flugferðalögum (nema þú eigir einkaþotu). Þrauka skerðingar á kjötneyslu (með því að takmarka framboð og hækka þannig verð á kjöti). Þrauka skerðingar á því að komast yfirleitt út úr hverfinu.

Nema, auðvitað, að þú tjáir þig. Almenningur þurfti að tjá sig til að losna við veiru-skerðingarnar, svo nýlegt dæmi sé tekið. Ætlar þú að tjá þig? Eða ertu ennþá að skola fernur með heitu vatni svo þær geti endað í ofnum evrópskra sementsverksmiðja?

Við teljum okkur lifa á tímum upplýsinga, takmarkaðs ríkisvalds, stjórnarskrárbundinna réttinda, vísindalegrar þekkingar og frjálsrar tjáningar.

Við erum það, ef þú tekur þátt í varðstöðunni. En annars ekki.

Að snýta út úr sér regluverki

Þeir taka ekki oft til máls, þessir forstjórar í atvinnulífinu. Kannski vona þeir að allskyns hagsmunasamtök (Samtök atvinnulífsins, Samtök iðnaðarins, Félag atvinnurekenda og fleiri slík) geti séð um slíkt. Nógu mikið kostar jú að vera meðlimur í slíkum samtökum, og fínt að láta þau sjá um að segja það sem er óvinsælt og þurfa þar með ekki að hætta á einhver neikvæð viðbrögð.

En á þessu finnast undantekningar. Helgi í Góu er auðvitað frægt dæmi, og mér eftirminnilegt þegar hann lét eftirfarandi orð falla við opnun á nýjum kjúklingaveitingastað:

Þetta er nýr tími, hér áður gátu menn opnað og svo var farið yfir þetta en nú má ekk­ert gera fyrr en öll leyfi eru komin.

Síðan hefur ástandið bara versnað, án þess að húsin - og djúpsteikti kjúklingurinn - hafi batnað.

Núna mætir í umræðuna framkvæmdastjóri Jáverks, Gylfi Gíslason:

Við erum með eitt­hvað reglu­verk og erum alltaf að snýta við það. Það þarf kannski að bæta það eitt­hvað, og oft er verið að því, en það end­ar með að við erum kom­in með svo stórt og þungt kerfi að það er bara hætt að þjóna til­gangi sín­um.

Þetta er vel mælt og fær mig til að sjá fyrir mér regluverkið sem hrúgu af snýtipappír á gólfinu, með einhverju kroti í bland við horið, frekar en snyrtilegar möppur í hillu. 

Flókið og allt að því óskiljanlegt regluverk er lifibrauð báknsins. Svoleiðis regluverk heldur mörgum opinberum starfsmönnum í vinnu við að fara yfir, gera athugasemdir, senda á milli opinberra skrifstofa og að lokum samþykkja en þó alltaf með þeim fyrirvara að báknið geti skipt um skoðun, dregið samþykkið til baka og gert fólk heimilislaust. 

Forstjórar og aðrir áhrifamiklir aðilar í atvinnulífinu þurfa auðvitað að byrja tjá sig meira. Hagsmunasamtökin sem þeir borga fyrir að framleiða skýrslur og yfirlýsingar geta auðvitað haldið áfram að gera sitt, en það er miklu áhrifaríkara að sjá einstaklinga, með peninga að veði og starfsfólk á launaskrá sinni, tjá sig. Helst að rífa kjaft.

Líkurnar á að einhver stjórnmálamaðurinn leggi í báknið eru auðvitað litlar, en þó stærri en núll. 

Í millitíðinni þarf atvinnulífið að eyða kröftum sínum í að þræða hrúgu af notuðum snýtipappír á gólfinu í leit að þeim reglum sem gilda, undir vökulum augum opinberra starfsmanna sem halla sér aftur á meðan og drekka vont kaffi, tilbúnir að stökkva á fætur og skipta sér af ef einhver ætlar sér að framleiða verðmæti.

„Eigum við ekki bara að byrja með autt blað?“

Ríkisvæðing stjórnmálaflokkanna

Það má oft vera áhyggjufullur þegar þingmenn tala um að breyta þurfi löggjöf. Yfirleitt þýða slíkar breytingar hærri skatta, meira kostnaðarsamt eftirlit, skerðingar, boð og bönn, auknar heimildir ráðherra til að leggja á íþyngjandi reglugerðir og allskyns flókin völundarhús undanþága, leyfirveitinga og flækjustiga.

En mér var nýlega bent á undantekningu frá þessu.

Nokkrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa nú lagt fram (og aðrir lýst stuðningi við) frumvarp til breytinga á lögum nr. 162/2006 um fjármögnun stjórnmálaflokka. Þar er lagt til að lækka ríkisstyrki til flokkanna (sem sumir eru ekki einu sinni á þingi) og hækka takmörk á frjálsum framlögum. 

Segir í greinargerð við frumvarpið:

Það er eindregið mat flutningsmanna að sú þróun sem hafi orðið hér á landi vegna hárra framlaga hins opinbera til stjórnmálaflokka dragi úr stjórnmálastarfi flokka og tengslum þeirra við flokksmenn sína og við atvinnulífið, enda þurfa flokkarnir sífellt minna á þeim að halda í öruggum faðmi hins opinbera. Grundvöllur þess að stjórnmálaflokkar séu hornsteinn lýðræðis í landinu er sá að þar fari fram virk starfsemi og þjóðmálaumræða, en ríkiskostunin hefur dregið úr hvata flokkanna til að sinna því hlutverki. Það er öfugþróun enda eru stjórnmálaflokkar einungis skipulögð lýðræðisleg samtök fólksins sem þá myndar. Í framkvæmd hefur fjárstyrkur hins opinbera því hamlað starfsemi og sjálfstæði stjórnmálaflokka sem gengur þvert á upphaflegt markmið með setningu laganna. Þá hefur fjáraustur hins opinbera til stjórnmálaflokka síst dregið úr umfangsmikilli kosningabaráttu, eins og vonast var til með setningu laganna og er miklum fjármunum skattgreiðenda varið í auglýsingaherferðir stjórnmálaflokka.

Hérna tek ég undir hvert orð. Hér er líka við hæfi að rifja upp hvað Björn Jón Bragason benti nýlega á í pistli:

Styrkjunum er á endanum að mestu eytt í aðdraganda kosninga, en þeim er ekki varið til reglubundinnar starfsemi — til að styrkja lýðræði — eins og hugmyndin var kannski í upphafi.

Ég vona að þetta frumvarp nái fram að ganga. Núna er Íslendingum sagt að herða sultarólina á meðan ríkisstjórnin fer eins og sinueldur í gegnum alla varasjóði og leggur að auki á nýja skatta. Stjórnmálaflokkarnir eiga hér að sýna gott fordæmi.

Það verður spennandi og fróðlegt að sjá hvernig atkvæðin falla og afhjúpa þá þingmenn Alþingis sem vilja ræna þig til að fjármagna kosningaherferðir sínar.

Hvað kveikir í þjóð?

Alda ofbeldis og óeirða hefur riðið yfir Dyflinni á Írlandi í kvöld. Er það í kjölfar þess að maður réðst á fimm manns, þar af þrjú börn á aldrinum 5-6 ára, fyrir utan grunnskóla á öðrum tímanum í dag. Skelfilegt, svo því sé haldið til haga.

Þetta hlýtur að fela í sér að venjulegt fólk í Dyflinni streymir út á göturnar og mótmælir aðgerðaleysi stjórnvalda gegn hræðilegum glæp. Fólk sem væri annars að slappa af með fjölskyldu sinni og njóta kvöldsins eða dagsins.

Athyglisvert, satt að segja. Írska þjóðin lét yfirvöld sín traðka óvenjulega harkalega á sér á veirutímum. Ekki alveg á kínverskan hátt, en í hið minnsta harkalega á mælikvarða Norðurlanda og jafnvel Norður-Evrópu.

Hvað segir þetta okkur?

Mögulega tvennt.

1. Ef yfirvöld láta eitthvað hræðilegt koma fyrir smátt og smátt, samhliða passlegum áróðri og samhliða passlegum skerðingum, þá situr írska þjóðin inni og kyngir pillunni.
2. En ef yfirvöld hafa ekki átt hlut í að skipulega keyra inn hið hræðilega og hafa ekki náð að undirbúa fólk þá fer allt í bál og brand.

Ég leyfi mér að heimfæra þessa athugasemd yfir á flest önnur vestræn ríki, og sérstaklega Ísland. 

Við sem köllum okkur frjálslynd, umburðarlynd, upplýst og vísindalega sinnuð erum mögulega ekkert af þessu. Ef við fáum okkar fréttatilkynningar þá látum við smala okkur hljóðlaust í búr þar sem við sitjum eins lengi og til þarf.

En ef eitthvað óvænt kemur upp á með látum, og án undirbúnings um „viðeigandi” viðbrögð, þá látum við í okkur heyra.

Yfirvöld hljóta að taka eftir. Þau geta hægt og rólega svipt okkur eigum, tekjum, bílum og orku því þau undirbúa okkur fyrir slíkt. Þau forðast hið óvænta, því þá fáum við kinnhest og bregðumst við.

Minn lærdómur væri sá að reyna, eftir fremsta megni, að vera vakandi fyrir skilaboðum yfirvalda. Hvað eru þau að segja núna? Hvað þýðir það í raun? Er verið að smala okkur í búr eða búa okkur undir nýja tíma? 

Hvað kveikir í þjóð? Lýðræðisástin? Nei. Viðbrögð við áróðri? Nei. Tekju- og frelsissviptingar? Nei. 

Að láta skvetta á sig fötu af ísköldu vatni? Já.

Ráðið er er þá að túlka öll skilaboð yfirvalda eins og fötu af köldu vatni. Reynist vatnið volgt þá gott og vel. Reynist það í raun kalt: Spyrna við fótum.

En umfram allt: Ekki treysta þeim.

Óeirðir og ofbeldi eftir árásina í Dyflinni

Leit að hugmyndum til að mjólka óttaslegin fyrirtæki

Mér var um daginn bent á snjalla viðskiptahugmynd sem mig langar til að prófa.

Hún gengur á að koma á auga á eitthvað vandamál, helst ímyndað, og búa til fyrirlestur eða bók eða námskeið eða eitthvað slíkt, og reyna að selja. Áskorunin er sú að enginn einstaklingur er tilbúinn að borga fyrir þvættinginn úr eigin vasa og nennir varla að taka við efninu gjaldfrjálsu, en það gerir ekkert til. Mörg fyrirtæki með alltof stórar starfsmannadeildir eru alltaf að leita að einhverju til að gera eða segja til að þóknast háværum róttæklingum. Þau kaupa námskeiðin, bækurnar og fyrirlestrana og þröngva ofan í kokið á lánlausum starfsmönnum sínum, gefa þeim bækurnar í jólagjöf og fylla innri síðu fyrirtækisins af efninu.

Á spena fyrirtækja er engin ástæða til að bjóða upp á hagstæð verð. Ómerkilegasta bók getur borið fleiri þúsund króna verðmiða. 

Nú vil ég ekki afhjúpa nafn frumkvöðlanna á þessu sviði. Þeim gengur víst bara vel og ekki ástæða til annars en að óska þeim góðs gengis. Ég er hérna að leita að nýrri þvælu til að gera að minni. Eitthvað sem fær mannauðsdeildirnar til að öskra af gleði og forstjórana sem fjármagna þær til að opna veskið upp á gátt. 

Geta lesendur aðstoðað mig?

Argentíska vandamálið

Um daginn kusu Argentínumenn yfir sig frjálshyggjumann sem forseta. Sá forseti ætlar sér meðal annars að leggja niður seðlabanka ríkisins. Hann ætlar að skera með vélsög niður hinn opinbera geira, fækka ráðuneytum og einkavæða allt sem hann getur.

En mætir væntanlega viðspyrnu báknsins sem er meira umhugað um eigin velferð en annarra.

Ásgeir Ingvarsson, blaðamaður Morgunblaðsins, skrifar alveg frábæra grein um þetta mál hér (á bak við innskráningarvegg, en að öðru leyti gjaldfrjáls lestur). Þar bendir hann á að þótt kjörið sé gott að þá sé hægt að leggja margar gildrur fyrir hinn nýja forseta.

Þetta forsetakjör er nefnilega vandamál fyrir marga. Fjölmiðlar hafa auðvitað skynjað það með því að fjalla mjög varfærið um málið. Margir vona innst inni að valkostur við það sem hefur ekki virkað hingað til - stæk vinstristefna - virki heldur ekki. Þessi forseti þarf að eiga við þing sem er meira og minna á öndverðum meiði og tekst mögulega að moka sandi í vélina svo hún virki ekki. Ef það tekst að láta yfirlýstar umbætur mistakast er hægt að koma í veg fyrir að svipaðar hugmyndir breiðist út, sem er afskaplega mikilvægt fyrir mörg jakkafötin á spena skattgreiðenda. 

En aðeins að lærdómnum hérna:

Nýkjörinn forsetir Argentínu, Javier Milei, er gallharður frjálshyggjumaður sem las og framkvæmdi uppskrift annars, en látins, gallharðs frjálshyggjumanns, Murray N. Rothbard. Sú uppskrift felur fyrst og fremst í sér að standa á eigin hugsjónum og kalla lélegar hugmyndir lélegar. Og viti menn: Það höfðaði til kjósenda! Þeir sáu þarna mann sem var ekki að lofa öllu fyrir alla heldur að tala fyrir stefnu - hugsjón!

Þetta ætti að vera innblástur fyrir þennan gráa her af litlausu fólki sen einkennir stjórnmálastéttina víðast hvar. Fólk er sífellt að lofa öllu fyrir alla um leið og að vandamálin eigi einhvern veginn að hverfa þótt stefnubreytingin sé engin.

En svo það sé endurtekið: Margir munu leggja sitt af mörkum til að koma í veg fyrir að hinn nýi forseti náði markmiðum sínum, og vona um leið að það takist þar með að skella skuldinni á hann þegar ekkert breytist til batnaðar, vegna fyrirstaðanna.

Spennandi tímar í vændum, vægast sagt, en ég held með forsetanum og vona að hann nái að bjarga þjóð sinni úr örbirgð.

Javier Milei nýr forseti Argentínu

Óhófsandi og skattasýki

Fyrir þá sem höfðu ekki gert sér grein fyrir því þá birtast einhverjir bestu pistlar þjóðmálaumræðunnar á DV.is. Þetta eru pistlar Björns Jóns Bragasonar, sagnfræðings með meiru. Sá nýjasti, Óhófsandi og skattasýki, er dæmi því til staðfestingar. Tilvitnun:

Fyrirhugaðar framkvæmdir við varnargarða á Suðurnesjum eru tilefni margs konar vangaveltna. Hvernig er til dæmis hægt að staðsetja varnargarða ef sáralítið er vitað um hugsanleg upptök jarðelda í framtíðinni? Þá velti Týr Viðskiptablaðsins því upp á dögunum hvers vegna í ósköpunum húseigendur á Íslandi ættu að greiða „enn einn nýjan skatt til að verja eigu félags sem sérhæfir sig í nýtingu jarðhita, með allri þeirri hagnaðarvon og tapsáhættu sem því fylgir“ og benti á að helmingshlutur í HS Orku væri í eigu bresks vogunarsjóðs, Ancala Partners:

„Mikið hljóta þeir þarna í London að hlægja sig máttlausa yfir heimsku okkar Íslendinga. Að ætla að minnka áhættu þeirra verulega með því að byggja varnargarð og láta einhvern annan borga fyrir hann.“

Gullkornin eru mun fleiri í þessum ágæta pistli.

Annars hefur nú afhjúpast aðferðafræði ríkisins á því hvernig því tekst í sífellu að þenjast út eins og blaðra. Hún er einföld:

Í fjárlögum hvers árs er svolítið fé sett til hliðar, í neyðarsjóð. Þetta eru tugir milljarðar á ári. Síðan er ætt í útgjöldin, vel umfram fjárheimildir, en neyðarsjóðurinn notaður til að borga fyrir þau. Þetta geta verið launahækkanir, ráðstefnur og alls konar fyrir suma. Engin umræða fer fram um þetta og ekki þarf að sækja auknar heimildir til Alþingis. Þess í stað er bara gengið á neyðarsjóðinn. Við næstu fjárlagagerð þarf svo auðvitað að auka eyðsluna sem nemur hinum gömlu útgjöldum, plús andvirði neyðarsjóðarins, og ofan á þau fjárlög svo bætt við nýjum og stærri neyðarsjóði sem fer í að stækka báknið á næsta ári.

Menn vona auðvitað að engin sé neyðin og að ekki uppgötvist að neyðarsjóðurinn er búinn, en geta auðvitað verið óheppnir.

Ég tek hattinn ofan fyrir hugmyndaauðginni. 

Kannski þarf að koma á einhverri varðstöðu um þennan neyðarsjóð svo ríkisstjórnin fái ekki að laumast óáreitt í nammikrukkuna án þess að það sé rætt eða í hið minnsta tilkynnt á áberandi hátt.

En í millitíðinni má nota pistla Björns til að halda sér sjáandi í allri þokunni sem dælt er yfir okkur.