Hvernig á að móðgast yfir öllu

Í þessu myndbandi eru gagnlegar leiðbeiningar fyrir þá sem vilja móðgast yfir öllu. Smellið á tengilinn til að læra allt um það. 

https://www.facebook.com/awakenwithjp/videos/1623024294380093/

Hildur Lilliendahl lætur Sindra heyra það

Eru menn að ruglast á orsökum og afleiðingum?

Nú á að kenna Airbnb um hækkun húsnæðisverðs á höfuðborgarsvæðinu. Kannski er það rétt. Kannski leiðir útleiga á íbúðum til ferðamanna til hækkunar á húsnæðisverði. En kannski eru menn að ruglast á orsökum og afleiðingum.

Það er ljóst að eftirspurn eftir gistirými í Reykjavík er meiri en framboð á hótelherbergjum.

Ferðamenn hafa því tvo kosti: Að sleppa því að koma til Reykjavíkur, eða leigja út íbúðir/herbergi í einkaeigu. Tíma menn að því að missa af tekjunum vegna ferðamannanna? Hvað segja litlir verslunareigendur í miðbænum við því?

Það er ljóst að ef hótelin ættu að anna eftirspurn þyrftu þau að byggja miklu, miklu meira. Slíkt gæti endað í offjárfestingm. Útleiga á íbúðum og herbergjum er því að draga úr þrýstingi á aukna hóteluppbyggingu. Því fagna sjálfsagt margir.

Það er líka ljóst að eftirspurn eftir húsnæði almennt í Reykjavík er meiri en framboðið. Borgaryfirvöld hafa rekið markvissa stefnu í þessa áttina. Þau stunda stórkostlegt lóðabrask, meðal annars á kostnað flugsamgangna á Íslandi. Er engin sök þar?

Það ætti líka að vera svo að á meðan menn mega kaupa húsnæði og eiga húsnæði þá eiga menn að fá að leigja út húsnæði. Það á ekki að vera hægt að leyfa sumt en banna annað í þessu samhengi.

Margir sem leigja út til Airbnb eru sennilega með athvarf annars staðar. Varla búa þeir á götunni. Menn fá því bæði ferðamenn til Reykjavíkur þar sem þeir eyða fé og neytendur sem búa annars staðar og eyða fé. Tvöfaldur ávinningur?

Menn gleyma því svo stundum að hækkandi verðlag sendir skilaboð: Skilaboð um að byggja eða flytja eða fjárfesta. 

Ísland er orðinn vinsæll áfangastaður fyrir ferðamann. Það tekur tíma að búa í haginn fyrir þá. Með því að leyfa einkaaðilum að stunda frjáls viðskipti er verið að senda skilaboð eins hratt og hægt er til viðeigandi aðila. Ef menn ætla sér að fikta við skilaboð verðlagsins búa menn bara til vandræði fyrir alla til lengri tíma. 

Airbnb hækkar íbúðaverð í Reykjavík

Þessir helvítís neytendur

Eftirfarandi grein mín birtist í Morgunblaðinu í dag. Vonandi fær hún einhvern til að hugsa hlutverk stjórnmálamanna upp á nýtt!

Þessir helvítis neytendur

Íslenskir stjórnmálamenn eru talsmenn kjósenda á þingi (a.m.k. að nafninu til). Því miður eru þeir um leið andstæðingar neytenda. Hvernig stendur á þessu?

Það ætlar til dæmis að standa mjög í þingmönnum að koma á vestrænu fyrirkomulagi í áfengisverslun á Íslandi. Fyrirkomulagið skal þess í stað vera það strangasta sem finnst í okkar heimshluta. Hvers vegna? Af því að þessir helvítis neytendur kunna sér víst ekki hóf.

Nú eru viðraðar hugmyndir um að koma öflugustu leiðinni til að hætta að reykja – rafsígarettunum – í felur og bak við skattabrynju. Tiltölulega skaðlaus gufa leysir af eiturefnamettaðan tóbaksreykinn en það dugir þingmönnum ekki. Geta þeir sem vilja hætta að reykja ekki bara hætt því eða þakið líkama sinn með plástrum og troðið tyggjói í munninn á sér? Þurfa þessir helvítis neytendur endilega að blása frá sér vatnsgufu sem allar rannsóknir sýna að mörg hundruð sinnum skaðminni en tóbaksreykurinn? Nei takk, segja sumir þingmenn, og halda áfram að gera illt verra.

Síðan eru það þessir ökumenn sem þurfa að fylla vegina á leið inn og út af höfuðborgarsvæðinu. Ofan á eldsneytis- og bílaskattana á að bæta við tollahliðum til að fjármagna vegauppbyggingu. Geta þessir helvítis ökumen – neytendur gatnakerfisins – ekki bara dreift sér skynsamlega á vegina á öllum tímum sólarhrings þótt í því felist enginn hvati fyrir þá sjálfa? Nei, hér þarf að rukka nýja skatta ofan á þá gömlu. Er þá ekki snyrtilegra að selja vegina og leyfa einkaaðilum að finna leiðir til að dreifa álaginu og byggja upp flutningsgetu vegakerfisins? Einkaaðilar geta byggt farsíma- og vöruflutningakerfi. Þeir geta líka byggt vegakerfi. Þá geta neytendur hætt að vera helvítis neytendur og orðið venjulegir neytendur.

Svo er það blessað heilbrigðiskerfið. Neytendur þess geta ekki látið sig veikjast nægilega lítið til að skattgreiðslur þeirra sem skattgreiðenda dugi til að lækna þá. Þeir þurfa að sofa á göngum og bíða á biðlistum. Helvítis neytendur heilbrigðisþjónustu, látið heilbrigðiskerfið í friði! Nú eða dreifið ykkur í gleraugnaverslanirnar, frjálsasta afkima heilbrigðisþjónustu á Íslandi. Þar er tekið við ykkur með bros á vör.

Svo eru það neytendur heitavatnsins og rafmagnsins. Hellisheiðarvirkjum var reist fyrir ykkur en stefnir nú í að verða risavaxið umhverfisslys og töpuð fjárfesting fyrir eigendur sína sem um leið eru skattgreiðendur sem um leið eru neytendur. Þurfið þið nokkuð allt þetta heita vatn og rafmagna? Farið í kalda sturtu og slökkvið ljósin! Helvítis neytendur.

Þingmenn eru e.t.v. talsmenn kjósenda en þeir kæra sig lítið um þessa helvítis neytendur. Kannski væri ráð að einkavæða svolítið í ríkisrekstrinum svo neytendur hætti að vera svona mikill höfuðverkur fyrir upptekna þingmenn?

Ríkið ætti að gefast upp

Mannkynssagan er full af dæmum þar sem hið opinbera reynir að standa í einhverjum rekstri með notkun miðstýrðs einokunarfyrirkomulags. Sú saga er full af mistökum, sóun, reiði, fjársvelti, offjárfestingum og vanrækslu. Sem dæmi má nefna íslenska heilbrigðiskerfið, íslenska menntakerfið og íslenska vegakerfið.

Hagfræðin kennir okkur að ef verðlag er ekki látið ráðast af framboði og eftirspurn á frjálsum markaði þá verði til sóun. Auðvitað er alveg hægt að láta ríkiseinokunarfyrirtæki reisa byggingu eða leggja vegi. Menn sjá byggingu og veg og hugsa með sér að vel hafi verið að verki staðið. Þetta er hins vegar tálsýn. Ríkið tók fé úr vösum einhverra og setti í tiltekna framkvæmd. Það fé hefði að öðrum kosti farið í eitthvað annað. Ef einkaaðili hefði lagt veginn hefði hann kannski gert það á skemmri tíma eða lengri, á öðrum árstíma, með öðrum hráefnum, öðru vinnuafli, eigin fé eða lánsfé, og rukkað háa tolla í stuttan tíma eða lága tolla í langan tíma, og allan tímann haft í huga áhuga neytenda á framkvæmdinni og vilja þeirra til að borga fyrir afnot af henni.

Nei, ríkið ákveður bara að leggja veg. Nú eða sleppa því.

Það er kominn tími til að ríkisvaldið gefist upp, hætti að innheimta skatta af eldsneyti og bifreiðum, hætti að skipta sér af því hvaða vegur er lagður á hvaða landi og komi vegakerfinu í hendur einkaaðila. 

Vegtollar geti flýtt framkvæmdum

Ríkið gefi íbúum veginn

Ríkisvaldið getur gert hvað sem það vill við það sem það á. Það getur ákveðið að dæla fé í eitthvað eða loka á alla fjármögnun. Það getur sinnt viðhaldi eða sleppt því. Ákvarðanir um slíkt eru teknar í Reykjavík, með notkun Excel-skjala og minnisblaða. 

Íbúar í Berufirði finna núna fyrir þessu. 

Ríkisvaldið ætti hreinlega að játa uppgjöf, gefa íbúum svæðisins veginn í gegnum einhvers konar hlutafélag og hætta síðan afskiptum af honum alveg, vitaskuld gegn skattalækkunum á bíla og eldsneyti. Ríkisvaldið gæti svo haldið uppteknum hætti fyrir aðra vegspotta og hratt og örugglega komið þeim öllum úr eigu sinni og þar með verkefnalista.

Ákvarðanir um vegauppbyggingu færast þannig frá stjórnmálamönnum með hugann við næstu kosningar (hvað eru mörg atkvæði í Berufirði?) og til aðila sem hafa hagsmuna að gæta, raunverulegra hagsmuna.

Friðsæl lausn með marga kosti! Er eftir einhverju að bíða? 

„Það eru allir sótbrjálaðir“

Stórfrétt! Risavaxið ríkiseinokunarbatterí á erfitt með að aðlagast aðstæðum!

Íslenska skólakerfið er í grunninn risavaxið, opinbert einokunarbatterí sem nærist á skattfé og er áskrifandi að skjólstæðingum.

Kemur einhverjum á óvart að svoleiðis fyrirbæri eigi erfitt með að aðlagast breyttum aðstæðum og nýjum kröfum og taka tillit til sérþarfa?

Vonandi ekki.

Einkavæðum skólakerfið. 

Skilgreina skóla án aðgreiningar betur

Danska leiðin

Blaðamönnum Morgunblaðsins tókst að þefa uppi einhvern heilbrigðisráðherrann sem hefur áhyggjur af íslenskri lagasetningu. Sömu blaðamenn ættu að reka nefið inn í danska umræðu um áfengissölu líka.

Eða réttara sagt: Algjöra fjarveru slíkrar umræðu.

Danir eru sáttir við sitt fyrirkomulag. Í stuttu máli er það svohljóðandi:

Allar verslanir geta fengið að selja allt áfengi allan opnunartíma sinn. Áfengið má auglýsa með áberandi hætti í öllum miðlum, selja á tilboði og staðsetja hvar sem er í verslununum. Áfengiskaupaaldurinn er 15 ár fyrir áfengi upp að 18% styrkleika og 18 ár fyrir allt annað áfengi. 

En þá segir einhver: Danir eiga við miklu meiri áfengisvanda að stríða en aðrar þjóðir. Og deyja fyrr en aðrir íbúar Vestur-Evrópu.

Það má vel vera, en þeir eru líka hamingjusamasta þjóð í heimi samkvæmt sumum mælingum. 

Það er engin ástæða til að lengja líf fólks með því að gera það langdregnara. 

En þá segir einhver: Þetta er þjóðarböl! Viðkomandi getur ekki verið alvara. Hefur einhver séð Íslending sem er nýlentur í Danmörku? Hann er eins og krakki í dótabúð og drífur sig í næstu verslun til að kaupa 700 ml vodkaflösku á því sem svara til um 1500-2000 krónur, nú eða kassa af bjór fyrir í kringum 2000 íslenskar krónur. Sá sem segir að eitthvað sé böl en tekur um leið fullan þátt í því ætti frekar að halda kjafti. 

En þá segir einhver: Íslendingum er kennt að fara vel með áfengi og þökk sé hertu aðgengi og stöðugum hræðsluáróðri og háu verðlagi þá er áfengisneysla Íslendinga betri en annarra. Nei, svona talar enginn. Þvert á móti virðist umræðan á Íslandi sífellt vera um það hvað Íslendingar detta hræðilega illa í það. Um leið vill enginn meina að það sé háu verðlaginu og hræðsluáróðrinum að kenna. Í Danmörku fá menn sé rauðvínsglas með matnum og jafnvel tvö, jafnvel alla daga. Á Íslandi er slíkt til merkis um áfengissýki. Hins vegar er í lagi að hrynja svo rækilega í það um helgar að maginn fer á hvolf. Það er eðlilegt. Á Íslandi.

En þá segir eitthvað: Hvað með börnin! Já hvað með þau? Ekki drekka þau í Danmörku. Unglingar í Danmörku læra að umgangast áfengi og þeirra partý eru bæði rólegri og hófstilltari en þau Íslendingapartý sem ég hef upplifað.

En það tókst að finna heilbrigðisráðherra sem hefur áhyggjur. Viðkomandi til hughreystingar get ég bent hinum norska ráðherra á að það er til góð leið til að finna Íslendinga og Norðmenn í danskri fríhöfn ef maður þarf þess. Það eru þeir sem ganga um með troðfulla, innsiglaða fríhafnarpoka með öllum hugsanlegum tegundum sterks áfengis í.

Óttast áhrifin annarsstaðar

Óþarfi að safna fé fyrir Chile

Í Santiago, höfuðborg Chile, ríkir nú ófremdarástand. Vatnið í leiðslum borgarinnar er mengað og íbúar þurfa að treysta á aðflutt vatn í flöskum og belgjum til að slökkva þorstann.

Sem betur fer eru íbúar Chile nægilega auðugir til að takast á við þetta vandamál án utanaðkomandi aðstoðar. Chile er og hefur lengi verið meðal efnahagslega frjálustu ríkja heims (sem stendur í 13. sæti en byggt á frekar gömlum tölum því miður). Þetta þýðir að yfirvöld þar leyfa íbúum ríkisins og hagkerfinu í heild sinni að ná andanum án of yfirþyrmandi afskipta. Auðvitað hrjá ýmis vandamál íbúa Chile en þökk sé efnahagslegu frelsi geta þeir unnið úr þeim og byggt upp traustar stoðir til lengri tíma. Það sem hjálpar þeim er ríkisvald sem er ekki yfirþyrmandi stórt og viðskiptafrelsi við útlönd. Það sem hamlar þeim er mikið og þungt regluverk, óstöðugur gjaldmiðill og að einhverju leyti ófullnægjandi vernd á eignarrétti.

En hvað sem því líður þá þarf ekki að blása til fjársöfnunar til að hjálpa íbúum Santiago í Chile. Þeir hafa úrræðin til að bjarga sér sjálfir af því íbúarnir hafa fengið að stunda nokkurn veginn frjáls viðskipti og skapa auð og velmegun (sérstaklega á mælikvarða Suður-Ameríku).

Vonum að fleiri ríki snúi af braut sósíalisma og geti þannig líka orðið sjálfbjarga.

Milljónir án vatns í höfuðborg Chile

Ekki bara foreldrar heldur skólar líka

Ég er þakklátur öllum þeim sem ráðleggja foreldrum þegar kemur að tölvunotkun barna. Lykilorð hér eru: Eftirlit og mörk. 

En það eru ekki bara foreldrar sem ota tölvum og tækjum að börnunum. Nei, það gera skólar líka. Kennarar hafa séð ljósið. Með því að dreifa tölvum til krakkanna er hægt að láta þá dunda sér við eitthvað gagnvirkt forrit. En sá lúxus!

Hérna í Danmörku fékk stærri strákurinn minn tölvu í hendurnar í skólanum þegar hann var 9 ára gamall. Ég gæti skrifað heila ritgerð um neikvæðar afleiðingar þess, en ætla að sleppa því. Ég vil bara vara foreldra við. Þótt þið innleiðið allskyns reglur og ramma á heimilinu er ekkert víst að skólarnir taki mark á því. Þar hafa kennarar séð að tækin geta létt þeim vinnuna töluvert og jafnvel bara gert hana að því einfalda verkefni að útvega innstungu og þráðlaust internet. 

Ef snjallsíminn er léleg barnfóstra er tölvan þá eitthvað frekar góður kennari? 

Snjallsíminn ekki góð barnfóstra

Frumvarpið gangi til atkvæðagreiðslu sem fyrst

Langdregin umræða á sér nú stað um hið svokallaða áfengisfrumvarp sem er ætlað að færa áfengisverslun á Íslandi nær því fyrirkomulagi sem viðgengst í flestum öðrum vestrænum ríkjum. Þingmenn hafa flestir gert upp hug sinn. Skoðanakannanir eru afgerandi (Íslendingar segja nei þar til breytingin er komin á og verða svo himinlifandi með hana). 

Það er því ekki eftir neinu að bíða og kominn tími til að koma þessu frumvarpi í atkvæðagreiðslu á Alþingi. Þannig og bara þannig er hægt að komast frá þessu máli. Frumvarpið verður þá samþykkt eða fellt og þingheimur getur snúið sér að öðru.

Þetta mál ætti ekki að þurfa stífla alla umræðu í samfélaginu og á þingi. Atkvæðagreiðsla er eina leiðin til að skera úr um framhaldið. Að hóta þingmönnum, hræða þá eða svívirða eða kaffæra í póstum og athugasemdum er e.t.v. góð leið til að fá persónulega útrás en lagasetningarvaldið er hjá Alþingi. 

Kjósa - fá niðurstöðu - snúa sér að einhverju öðru.

Núna, takk. 

Vilja ekki vín í verslanir