Gott en hugsanlega of seint

Ítarleg yfirlýsing og nákvæm svör við spurningum vegna eigna og umsýslu eigna eiginkonu forsætisráðherra er gott innlegg í umræðu sem einkennist sennilega fyrst og fremst af upphrópunum. 

Það er hæpið að forsætisráðherra hafi í starfi sínu barist gegn hagsmunum almennings til hagsbóta fyrir eiginkonu sína. Það er sennilega rétt að eiginkonan hefur tapað miklu fé og síður en svo grætt á starfi eiginmanns síns. 

Hins vegar er óheppilegt að hjónin hafi ekki verið búin að sjá þetta mál fyrir með því að lýsa aðstæðum sínum áður en einhver blaðamaður fór að grafast fyrir um hagsmuni þeirra og eignir.

Sennilega þarf forsætisráðherra að segja af sér til að tryggja vinnufrið fyrir ríkisstjórnina. Hann gæti komið vel út þannig og mætt tvíefldur til leiks í næstu kosningum. Það væri enginn ósigur fyrir hann sem stjórnmálamanns. 

Það er að vísu engin hefð fyrir því að ráðherrar segi af sér á Íslandi. Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur J. Sigfússon eru hér bestu dæmin. Þau mega telja sig heppin að hafa ekki verið dregin fyrir einhvern rannsóknarréttinn til að svara fyrir verk sín.

Ég vona að forsætisráðherra segi af sér svo málefni hans flækist ekki fyrir ríkisstjórninni. Hann getur svo bara boðið sig fram aftur. 

Hvað snýr upp og niður?

Þarf Samkeppniseftirlitið ekki að koma hér að?

Víða finnast skrifstofur mannaðar opinberum starfsmönnum sem telja sig vita hvað sé hæfilegur fjöldi fyrirtækja á tilteknum markaði og jafnvel hvaða verð þau eiga að bjóða upp á. Stundum banna þeir samruna fyrirtækja, stundum hvetja þeir til þess að fyrirtækjum sé sundrað. Þeir geta ekki þvingað fjárfesta til að koma inn á markað en þeir geta haldið þeim sem fyrir eru í gíslingu og bundið bæði hendur þeirra og fé í taprekstri og sóun verðmæta.

Nú verða flugfélögin sem fljúga leiðina Keflavík-Kaupamannahöfn þrjú talsins. SAS mun sennilega reyna að afla sér markaðshlutdeildar með því að bjóða verð sem standa tæplega undir kostnaði. Önnur munu þá þurfa að gefa eftir hagnað sinn til að mæta þeirri samkeppni. Kannski verður einhver undir en viðbúið er að einhverjar breytingar þurfi að eiga sér stað.

Þetta er fullkomlega eðlilegt og hluti af frjálsum markaði. Svarið er því nei, hér er ekkert verkefni fyrir Samkeppniseftirlitið og raunar mætti leggja það niður án þess að nokkur yrði verr staddur, nema e.t.v. opinberir starfsmenn sem missa störf sín. 

SAS með daglegt flug til Kaupmannahafnar

Páfi hoppar á samskiptatækni hins frjálsa markaðar

Páfinn er þekktur fyrir það að meðal annars bölsóttast út í hinn frjálsa markað. Þar sér hann ekkert nema eigingirni, græðgi, misskiptingu og kúgun. Það er miður. 

Það er þá viss huggun í því að hann segi eitt en geri annað og taki í notkun hina ýmsu samskiptamiðla hins frjálsa markaðar til að koma boðskap sínum áfram og minna á tilvist sína.

Með nokkrum snertingum á snjallsímanum sínum getur páfi nú komið skilaboðum til milljóna fylgjenda á augabragði. Hann þarf ekki lengur að nota póstþjónustu hins opinbera eða senda út fréttatilkynningar til gamaldags fjölmiðla. Nei, á sama hátt og tveir unglingar skiptast á nektarmyndum yfir hálfan hnöttinn getur páfi nú boðað fagnaðarerindið milliliðalaust. 

Það er jú líka svo að hin kaþólska kirkja hefur, sögulega séð, ekki alltaf látið gangverk hins frjálsa markaðar standa í hálsinum á sér. Raunar hefur því verið haldið fram að "market economics is not contradicted by binding Catholic teaching but rather supported by it". Kannski páfi þurfi að kynna sér skrif fyrri páfa til að átta sig á því.

Páfa býð ég velkominn á Instagram og Twitter og þótt ég muni ekki fylgjast með honum þar (frekar en svo mörgum öðrum) þá vona ég að hann nái markmiðum sínum með notkun þessara samskiptamiðla. 

Páfi mættur á Instagram og setti met

Rafbílar flytja mengun frá ríkum til fátækra

Rafbílavæðingin svokallaða er að mörgu leyti ágæt. Rafbílar blása ekki sóti og ögnum yfir fólk og götur þar sem þeir eru keyrðir. Þeir eru hljóðlátir. En þar með er ekki öll sagan sögð.

Enn þarf að framleiða orkuna sem rafbílarnir nota. Þetta rafmagn er yfirleitt framleitt í stórum orkuverum fjarri götunum sem rafbílarnir keyra frá. Í sumum tilvikum er sú orka framleidd í löndum eða á svæðum þar sem mengun er frekar umborin en í stórborgunum þar sem rafbílafólkið á heima. Mengunin er því bara færð til - færð frá svæðum ríka fólksins til svæða fátæka fólksins.

Rafgeymar rafbílanna eru svo kafli út af fyrir sig. Þeir innihalda sjaldgæfa málma og önnur efni sem rjúka nú upp í verði á heimsmarkaði. Þeir innihalda líka allskyns efni sem eru beinlínis eitruð og er erfitt að losna við eða endurvinna.

Ég vona að það takist að venja heiminn af olíu og gasi og finna eitthvað snyrtilegra sem er engu síður meðfærilegt og sem um leið breytir því valdajafnvægi í heiminum sem olían styður við. Rafbílar eru kannski nauðsynlegur hvati í því samhengi. En rafbílarnir eru ekki eintóm blessun. 

Bylting í dönskum bílasamgöngum

Áhugalaus karlmaður kemur í stað drífandi kvenmanns

Lög um kynjahlutföll í stjórnum fyrirtækja leiða nú til þess að áhugalaus eða framtakslaus karlmaður verður kjörinn í stjórn fyrirtækis í stað áhugasams og drífandi kvenmanns. Til hamingju með það, Alþingi Íslands og stjórnvöld öll!

Sem betur fer eru ekki til kynjakvótar um heimili. Slík lög kvæðu eflaust á um jafnt hlutfall fullorðinna karla og kvenna á heimilinu og myndu þannig í raun banna hjónabönd eða sambúð samkynhneigðra. 

Sem betur fer eru ekki til kynjakvótar í starfsgreinum. Þá yrði að segja upp yfir 50% af hárgreiðslukonum landsins og senda þær í störf sem þær hafa minni áhuga á. Byggingalóðir yrði um leið að manna af kvenfólki sem hefur engan áhuga á byggingarvinnu og minni líkamlegan styrk til að lyfta steypumótum og keyra þungar hjólbörur. 

Lög um kynjakvóta eru lög sem eru beinlínis andstæð öllum hugmyndum um jafnrétti einstaklinga til að leita hamingjunnar og sækja starfsframa á eigin forsendum. Lög um kynjakvóta dæma einstaklinga á grundvelli kyns. Þau dæma suma úr leik og aðra inn í leikinn eingöngu á forsendum kyns. Lögum um kynjakvóta má að þessu leyti líkja við gömlu suður-afrísk lög um kynþætti. Þau ber að afnema með öllu sem fyrst.  

„Rangfærslur stýrðu umræðunni“

Á nú endanlega að tryggja kjör Trump til forseta?

Anonymous, hópurinn sem meðal annars hefur ráðist á vefsíður íslenska ríkisins vegna hvalveiða Íslendinga, virðist ætla að tryggja Donald Trump kjör sem forseta Bandaríkjanna með gríðarlegri fjölgun samúðaratkvæða til hans.

Stuðningur við Trump er mikill og má e.t.v. að miklu leyti kalla óánægjufylgi - óánægju með boðskap annarra frambjóðenda. 

Ég er enginn stuðningsmaður Trump. Ef ég fengi kosningarétt í Bandaríkjunum yrði minn maður frambjóðandi bandaríska frjálshyggjuflokksins, Gary Johnson, og boðskapur hans er gjörólíkur boðskap Trump (og raunar Sanders og Clinton líka). 

Það er synd að hakkarahópur skuli óbeint hampa Trump með aðgerðum sínum, rétt eins og það var synd að hann skyldi leggjast gegn sjálfbærum hvalveiðum Íslendinga með skemmdarverkum. Það er stór munur á þessum hópi og aðalpersónu V for Vendetta þótt báðir aðilar skarti sömu grímu. 

Í allsherjarstríð gegn Trump

Ef það virkar fyrir kvikmyndaiðnaðinn ...

Nú þarf varla að deila um það að niðurgreiðslur til einhverrar starfsgreinar valda uppsveiflu fyrir nákvæmlega þá starfsgrein. Menn deila helst um réttmæti þess að sumir fái niðurgreiðslur en ekki aðrir - að kvikmyndagerðarmenn geti þegið fé úr vasa ræstitæknisins eða forritarans til að hækka laun sín og auka umsvif.

Kvikmyndaiðnaðurinn fær beina styrki í formi endurgreiðslu. Snyrtilegra hefði verið að afnema skatta á kvikmyndaiðnaðinn, t.d. gera laun og búnað vegna kvikmyndaframleiðslu undanþegin virðisauka- og tekjusköttum.

Um leið mætti reyna að skapa álíka uppsveiflu í öllum öðrum atvinnugreinum á Íslandi, sem sagt með því að afnema skatta á laun og kaup á vörum og þjónustu með öllu.

Það getur varla verið pólitískt markmið að tryggja eingöngu samkeppnishæfni afþreyingariðnaðarins því nóg er af afþreyingu - nánast offramboð.

Það getur varla verið pólitískt markmið að sjúga fé, getu, svigrúm og umsvif úr starfssemi sem stendur á eigin fótum í alþjóðlegu samkeppnisumhverfi - að fullu skattlögð og án undanþága frá opinberri innheimtu - til að niðurgreiða afþreyingu. Afþreyingu!

Því af hverju ætti ríkisvaldið að leggja meiri áherslu á framleiðslu afþreyingar en t.d. hönnun og framleiðslu stoðtækja, fiskvinnslutækja og hugbúnaðar, svo dæmi séu tekin?

Leiðist stjórnmálamönnum svona mikið?

Hækkun tryggir samkeppnishæfni

Hugmyndir að úrræðum

Stjórnmálamenn leita margra leiða til að koma sér í fjölmiðla og minna kjósendur á tilvist þeirra. Hér er ein slík leið:

Sveitarfélagið Hornafjörður stefnir að því að draga úr losun sinni á gróðurhúsalofttegundum um að minnsta kosti 3% á ári í samræmi við samning sem það hefur undirritað við Landvernd.

Auðvitað er þetta tilgangslaus vegferð og algjör óþarfi en stjórnmálamaðurinn fékk mynd af sér birta vegna málsstaðs sem sumir en ekki allir telja göfugan.

En úr því svo er komið er rétt að bera á borð nokkrar hugmyndir til að ná þessu blessaða markmiði:

Sveitarfélagið hætti að slá grasið í bænum: Plöntur gleypa í sig CO2 og stórar plöntur gera það í meira magni en litlar. Útsvarsgreiðendur spara fé og grasið fær að vaxa og dafna og breyta koltvísýring í súrefni.

Sveitarfélagið minnki akstur starfsmanna sinna: Brennsla eldsneytis losar koltvísýring. Minni akstur þýðir minni útblástur. Útsvarsgreiðendur spara fé.

Sveitarfélagið minnki við sig húsnæðið: Kynding fer víða fram með jarðhita og við borun eftir honum losna allskyns lofttegundir úr jörðinni, þar á meðal koltvísýring. Sums staðar er díselolía notuð til kyndingar sem losar koltvísýring. Sveitarfélagið þyrfti ekki að kynda eins mikið í minna húsnæði. Um leið mætti lækka rekstrarkostnað sveitarfélagsins vegna húsnæðis. Útsvarsgreiðendur spara fé.

Sveitarfélagið tali við Landvernd í gegnum Skype í stað þess að bjóða á fund: Akstur á vegum Landverndar gæti þá dregist saman og þannig er minna losað af gróðurhúsalofttegundum. Skattgreiðendur spara fé vegna fundarhalda í sveitarfélaginu (kaffi og kökur og þannig lagað). 

Sveitarfélagið bjóði út ýmsan rekstur til einkaaðila og hætti honum hreinlega alveg: Rekstur sem er ekki á vegum sveitarfélags telst væntanlega ekki með í útblástursútreikningum þess. Um leið gætu útsvarsgreiðendur sparað fé vegna starfssemi sveitarfélagsins. 

Það er úr mörgu að velja og vonandi verður eitthvað fyrir valinu sem bitnar ekki á útsvarsgreiðendum. 

Draga úr losun um 3%

Vandamál númer 1: Ríkið kaupir of mikið

Það kemur vonandi ekki neinum á óvart að fé skattgreiðenda fossar út við innkaup á allskyns óþarfa. Tölvur, skjáir og skrifborð - allt er þetta endurnýjað alltof oft og þegar endurnýjun á sér stað er allt keypt á alltof háu verði. 

Nú einskorðast svona lagað vitaskuld ekki við ríkisvaldið. Einkafyrirtæki eyða líka miklu fé í dýra hluti. Munurinn er hins vegar sá að þar þarf einhver að sjá á eftir fé úr eigin vasa. Eigendur einkafyrirtækja standa vaktina stíft og fylgjast vel með því að endurnýjun sé ekki óþarflega ör um leið og starfsmenn eiga ekki að þurfa að sóa tíma sínum með því að eiga við úrelda tækni.

Hjá opinberum stofnunum er þetta bara spurning um að ná að kreista meira af fé annarra inn á eigin útgjaldareikning. Aðhaldið verður einfaldlega allt öðruvísi - ómeðvitað eða meðvitað verra.

En gott og vel - gefum okkur að ríkisvaldið verði áfram risastórt og þurfi að kaupa ógrynni af tölvum, tækjum og tólum. Hér er sparnaðarhugmynd: Kaupa notað! Gömul Windows-tölva getur upplifað endurnýjun lífdaga með örlítilli hreingerningarvinnu og ókeypis Linux-stýrikerfi. Notaðir tölvuskjáir falla til í heilu gámaförmunum á hverju ári og má alveg nýta. Síðan má bjóða öll þessi innkaup út og þá meina ég ekki að opinberar stofnanir sameinist um að kaupa heldur má ráða verktaka til að sjá um innkaup - verktaka sem hagnast vel á því að finna bestu verðin. 

Vandamálið er samt að ríkisvaldið er of stórt og þarf of mikið af dóti. Í slíku ástandi felst kjarni málsins. 

Vilja bæta opinber innkaup

Þotuliðið mun ekki sætta sig við þetta

Kæra hefur verið lögð fram á hendur Fríhöfninni á Keflavíkurflugvelli vegna brots á áfengislögum. Kærendur, HBO vín ehf., vilja meina að engin lagaheimild sé fyrir hendi til þess að selja áfengi í Fríhöfninni. 

Snillingar!

Ef dómstóll samþykkir þessa kæru og leggur á lögbann á tollfrjálsa áfengissölu í íslenskum flugvöllum er ljóst að þotuliðið verður brjálað. Opinberir embættismenn og vel borgaðir viðskiptaferðalangar líta á aðgengi að tollfrjálsu áfengi sem nokkurs konar fríðindi eða bónus. Þetta fólk á fulla vínskápa af koníak, vodka og gini sem sauðsvartur almúginn getur ekki leyft sér að kaupa á venjulegu verði í tolluðum vínbúðunum.

Um leið er þotuliðið á því að áfengi til almennings eigi að vera dýrt og óaðgengilegt - annars fara allir sér jú að voða, ekki satt?

Ef fríhafnaráfengi hættir að vera í boði mun þotuliðið ekki sætta sig við það. Áfengislöggjöfinni verður breytt á slíkum hraða og í slíkri fjarveru umræðu á Alþingi að furðu sætir. Löggjöfinni verður ekki breytt til rýmkunar á sölufyrirkomulagi áfengis heldur eingöngu til að koma til móts við þotuliðið svo það geti áfram haft aðgang að tollfrjálsu áfengi. Vínbúðir ríkisvaldsins munu standa óhreyfðar á einokunrstalli sínum utan flugvallanna.  

Þetta verður spennandi mál, en um leið svo fyrirsjáanlegt. 

Bannað að selja áfengi í Fríhöfninni?