Titlatog og afnám jarðtengingar

Svolítil endurskoðun á reglugerð er handan við hornið. Hún er þannig séð ekki merkileg. Eitthvað um hver má kalla sig hvað. Lítil breyting þannig séð. Hver sem er má kalla sig heilara eða verkamann og svo er undir kaupendum komið að vega og mega orðspor og hæfni viðkomandi. Enginn titill getur í raun ábyrgst nokkuð. Það er hægt að fá mann sem kallar sig smið til að smíða en hann mætir mögulega ekki eða flýtir sér og skilar af sér lélegu verki eða vandar sig rosalega mikið og rukkar tvöfalda kostnaðaráætlun. Var hann ráðinn út á titilinn eingöngu, eða hvað? Þá er illt í efni.

Ég kalla það þess vegna storm í vatnsglasi að svolítil reglugerðarbreyting á því um það hver og hver ekki megi kalla sig bakara, hárgreiðslumann eða annað slíkt eigi að leiða til algjörrar tortímingar handverks og fagmennsku á Íslandi. Fúsk og svört atvinnustarfsemi mun fara á himinflug, hvorki meira né minna! Ekki af því virðisaukaskattur skattleggur fagmenn frá vinnu. Nei, af því að titlar munu ekki lengur njóta svokallaðrar lögverndar.

Ég skil vel að stéttir sem eru vel verndaðar gegn samkeppni kvarti yfir því að vera ekki lengur vel verndaðar gegn samkeppni.

Það er eiginhagsmunabarátta eins og sú sem börn á leikskóla eiga við þegar þeim er sagt, gegn vilja þeirra, að leikföngin á opna leiksvæðinu séu aðgengileg öllum þegar þau eru ekki í notkun.

Ég man vel eftir því þegar pabbi minn var færður í nýja stöðu á þáverandi vinnustað og hét ekki lengur vélstjóri heldur vélfræðingur. Hann vissi ekki af hverju þessi breyting var gerð. Honum fannst hún skondin, enda búinn að vera vélstjóri í áratugi og var ekki að gera neitt nýtt, þannig séð.

Í fyrra var mér sagt að ég væri ekki lengur „senior“ heldur „lead“ í mínu starfi. Starfið er það sama. Þetta snýst um að senda skilaboð. Ég er með sömu menntun, sömu verkefni og sama samstarfsfólk og áður.

Ég er verkfræðingur í Danmörku, en hver sem er má kalla sig verkfræðing í Danmörku. Það eitt og sér leiðir ekki til þess að mega hanna rör og annað sem skiptir máli að sé í lagi - hagkvæmt, öruggt og löglegt. Hæfnin skiptir máli, ekki titillinn og ekki lögverndun hans.

Kannski stóra málið sé það að við séum að tapa jarðtengingunni. Við teljum að pappír sé mikilvægari en þekking og geta. Að stimplar séu merkilegri en kunnátta og hæfni. 

Að embættismenn geti tryggt annað en eigið starfsöryggi.

Að forfeður okkar hafi skilað okkur ófullkomnum, og að skrifræði geri okkur betri.

Ég leyfi mér að hafna öllu þessu. 

Lögverndaðir og fúskarar

Sigurður Már Guðjónsson, formaður Landssambands bakarameistara, telur áform Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur ráðherra, um að leggja niður núverandi kerfi um lögverndun starfsgreina, aðför að fagmennsku. Hann óttast að svört atvinnustarfsemi og fúsk muni taka við.

Já, skiljanleg orð úr munni manns á bak við varnarvegg gegn samkeppni sem er um það bil að verða rifinn, og ætla ég ekki að dæma manninn fyrir að láta svona frá sér. Jafnvel ekki þótt hann sé kominn ansi nálægt því að segja að fólk eigi ekki að fá baka heima hjá sér, en til vara að það sé í lagi ef sá sem bakar deilir ekki bakstrinum með öðrum.

En í raunveruleikanum gilda önnur lögmál.

Lögverndun starfsheita er aldagömul leið til að draga úr samkeppni, stuðla að fákeppni og búa til stéttir sem geta tekið því rólega á meðan aðrir án lögverndar þurfa að standa í eilífri samkeppni og aðlögun að breyttum smekk og venjum.

Það er í dag alveg hægt að finna gott brauð og vont á Íslandi þótt bakarameistarar séu með lögvernduð starfsheiti.

Það er hægt að finna góða sálfræðinga og lélega, góða verkfræðinga og lélega, góða hárgreiðslumeistara og lélega og góða smiði og svona mætti lengi telja.

Lögverndin skiptir einfaldlega engu máli. Góðir fagmenn sanna gildi sitt, öðlast gott orðspor og njóta velgengni, og lélegir ekki. Lögverndin deyfir þessi mörk góðrar og lélegrar fagmennsku með því að takmarka nýliðun og samkeppni.

Sem dæmi um einstaklega mikið rof á milli fíns titils og hæfni er fólkið sem undanfarin misseri hefur kallað sig sóttvarnarlækni Íslands. Það vita þeir sem vilja.

Lögvernd stuðlar að fúski.

Svo ég taki dæmi sem er mér nærtækt þá starfa ég sem verkfræðingur í Danmörku og tel mig nokkuð góðan. Starfsheiti mitt er ekki lögverndað. Ég hef unnið með sölufólki með viðskiptagráður sem kallar sig verkfræðinga (Tender Engineer, og álíka). Ætlar einhver að segja mér að arfleifð danskrar verkfræði sé stráð mistökum og vanhæfni? 

Á Íslandi þarf að sækja um hinn fína titil verkfræðings. Ætlar einhver að segja mér að arfleifð íslenskrar verkfræði sé ein samfelld sigurganga?

Lögverndin skiptir bara máli fyrir þá sem vilja búa í lítilli, verndaðri sápukúlu. Fyrir neytendur skiptir hún engu máli. Hana má rólega afnema. Og ég, verkfræðingur með M.Sc.-gráðu frá Háskóla Íslands, missi ekki svefn ef þú, kæri lesandi, kallar þig verkfræðing án þess að geta leyst jöfnuna 2x+3=7. Ég vona bara að enginn ráði þig sem slíkan, en það er önnur saga.

Fyrirséð að fúsk muni aukast