Sjúkdómur ríka fólksins

Í Indlandi tala menn um COVID-19 sem sjúkdóm ríka fólksins. Hinir fátækari eru þá sennilega svo umkringdir af veirum og skít að kórónavírus hefur ekkert í þá sem á annað borð lifa af daglega lífið. Hinir ríku eru kannski með veikara ónæmiskerfi og sennilega fleiri lifandi einstaklinga í áhættuhópum svo veiran hrellir þá í meiri mæli.

Annars gleyma blaðamenn alltaf að setja hluti í samhengi. Skoðum aðeins dánarorsakir á Íslandi undanfarin ár. Að jafnaði deyja um 1800-2200 Íslendingar af einhverjum sjúkdómi eða líffærabilun eða einhvers konar sjálfsskaða. Sem dæmi má nefna að illkynja æxli í maga drepur um 15-40 manns, á ári! Vísvitandi sjálfsskaðar drepa um 30-50 manns á ári. Í fyrra voru sjálfsvígin 39 og hefur fjölgað um 67% í ár, og metið árið 2000 sennilega rækilega slegið með vel yfir 60 sjálfsvígum þegar árið er úti.

(Ég hef þann fyrirvara á þessu grafi að tölurnar sem ég finn í gögnum Landlæknis passa ekki alveg við tölur sem eru nefndar í frétt um fjölgun sjálfsvíga, en í fréttinni er talað um ákveðna tíma ársins sem ég get ekki séð í gögnunum, og um leið getur verið að sumir vísvitandi sjálfsskaðar séu ekki flokkaðir sem sjálfsvíg. Óháð því þá er kannski hægt að gera sér í hugarlund hvaða hneigð er í gangi.) 

Tölfræðin mun svo sennilega líka taka flugið þegar kemur að dánarorsökun eins og hjartaáföllum þar sem fólk finnur fyrir einkennum en veigrar sér við að hringja á sjúkrabíl og deyr einfaldlega úr einhverju sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir. Hið sama gildir um krabbamein og aðra lúmskari sjúkdóma. 

Það er margt sem við vitum ekki um COVID-19 en um leið margt sem við vitum ágætlega. Látum nú það sem við vitum ráða gjörðum okkar, ekki það sem við vitum ekki.

Þrír á gjörgæslu, þar af tveir í öndunarvél

Fjölbreytni og frjáls markaður

Veganbúðin byrjaði sem lítil netverslun í Hafnarfirði en hefur á aðeins tveimur árum eignast stóran hóp viðskiptavina. Eigendurnir anna nú vart eftirspurn.

Þetta er ánægjuleg frétt. Vonandi gengur Veganbúðinni sem best. Neytendur eiga skilið alla þá fjölbreytni sem þeir eru tilbúnir að fjármagna.

Við tökum því sem sjálfsögðum hlut að geta keypt það sem við viljum. Það er óvarlegt. Fjölbreytni, úrval, aðlögun og frjáls viðskipti eru drifkraftur sem hvetur frumkvöðla og fyrirtæki áfram. Þar sem önnur lögmál gilda, t.d. í menntakerfinu þar sem ein afurð - námsskrá hins opinbera - er í boði, er stöðnun og jafnvel afturför. Þetta kemur ágætlega fram þegar niðurstöður hinnar svokölluðu PISA-rannsóknar eru skoðaðar: Allir flokkar eru "negative" eða "stable". Er ekki hægt að krefjast meira fyrir alla peningana?

Fullorðið fólk þekkir þarfir sínar betur en stjórnmálamenn. Fullorðið fólk á að hafa valið. Þá fá fleiri en grænmetisæturnar möguleika á að gera kröfur og halda fyrirtækjum og frumkvöðlum á tánum, og stjórnmálamönnumum í löngu sumarfríi fram að jólafríi.

Veganbúðin er í miklum vexti