Verkfallsrétturinn er veittur af ríkinu og ríkið getur hirt hann aftur

Hinn svokallaði réttur til að fara í verkfall er eitthvað sem ríkisvaldið veitir með lögum og getur hirt með öðrum lögum. Hann er bundinn við ákveðin félög sem njóta ákveðinna forréttinda. Aðrir hafa ekki sama rétt, ef rétt skal kalla.

Þetta er auðvelt að skýra.

Segjum að maður sem ekki er skráður í verkalýðsfélag ákveði að sitja heima í stað þess að mæta í vinnuna því hann er óánægður með launin sín. Líklega má þessi maður eiga von á uppsagnarbréfi eftir nokkra daga af því að sitja heima og horfa á sjónvarpið eða labba um miðbæinn með skilti í hendinni.

Annar maður er í verkalýðsfélagi sem hefur boðað við verkfalls og hafið það samkvæmt bókstaf laganna um slíka aðgerð. Hann er ekki hægt að reka á meðan verkfallið fylgir fyrirmælum laganna. Hann getur sleppt því að mæta í vinnuna en þarf ekki að óttast uppsagnarbréfið. Löggjafinn hefur veitt honum heimild til þess. Löggjafinn hefur meinað atvinnuveitanda að losa sig við hann og ráða einhvern annan í staðinn sem er viljugur til að mæta í vinnuna.

Á sama hátt og löggjafinn hefur veitt sérstaka heimild til að meina uppsögn á manni sem mætir ekki í vinnuna getur löggjafinn tekið þá heimild aftur. Að gleyma því er að gleyma sér í gleðinni - að vilja bæði forréttindin og bann við því að þau forréttindi séu dregin til baka.

Verkfallsrétturinn svokallaði er engin réttur. Hann er forréttindi og lögboðin mismunun, rétt eins og þau forréttindi stjórnmálamanna að geta ekið um á bílum í boði skattgreiðenda, og forréttindi ákveðinna stétta á Íslandi að vera í skjóli frá samkeppnislögmálum hins frjálsa markaðar. 

Var boðin 20% hækkun

Athugasemdir

[itg (IP-tala skráð) 15.6.2015 kl. 17:31]

Þu ert grunsamlega grunnhyggin einstaklingur ef þu heldur hllutina ganga svona fyrir sig...eða?

[Espolin (IP-tala skráð) 15.6.2015 kl. 18:35]

"Í lögum skal kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu." segir í stjórnarskrá. Það er frekar áréttað í alþjóðlegum samþykktum sem við höfum gengist undir. Það er því ekki eins og ríkisvaldið hafi val. Og þegar ríkið tekur verkfallsréttinn af launamönnum er það tímabundin aðgerð sem fellur undir neyðarrétt. Ákveðin félög launamanna hafa samið um að gefa verkfallsréttinn eftir, allir aðrir hafa verkfallsrétt og halda honum þó hann geti þurft að víkja tímabundið við neyðarástand. Ríkið getur ekki afnumið verkfallsrétt stétta til lengri tíma, en ríkið getur samið um kaup á honum af launamönnum.

Svo eru mörg lög um réttindi og vernd launamanna til komin vegna kjarasamninga og aðkomu ríkisins að þeim. Það eru því samningsbundin réttindi þó þau hafi verið lögfest og löggjafanum því ekki frjálst að afnema þau bótalaust. Þau eru hluti af umsömdum kjörum launþega. Langafi þinn gæti verið einn af þeim sem sömdu um lægra tímakaup fyrir frídaga á launum um jól og páska. Og við værum e.t.v. með 39 tíma vinnuviku ef við hefðum ekki samið um hvenær hægt er að segja launamönnum upp. 35 tíma og ekkert orlof, 33 tíma og enga veikindadaga.

Réttindi launamanna eru gott dæmi um hvernig nota má samkeppnislögmál hins frjálsa markaðar til að bæta kjör sín. Launamenn eru ekki í skjóli frá samkeppnislögmálum hins frjálsa markaðar, þeir eru bara sterkasti aðilinn á þeim markaði.

[Geir Ágústsson, 15.6.2015 kl. 19:54]

Ef ég, sem starfandi verkamaður í Danmörku utan verkalýðsfélags, fer í verkfall þá er ég rekinn. Ég get unnið yfirvinnu og fengið hærri laun, eða samið um styttri vinnuviku og fengið lægri laun. Ég get samið um að fá ekki borgaða yfirvinnu gegn vinnuviku sem fer eftir álagi frekar en fjölda vinnustunda. Ég get samið að fá eina fríviku á ári greidda út með beinhörðum peningum eða sem greitt frí. Allt þetta samningsfrelsi er afleiðing þess að vinnuafl eins og mitt er sveigjanlegt, við viðræðu um kaup og kjör, verðmætaskapandi og ekki hlaupið í skjól allskonar forréttinda löggjafarvaldsins.

En þetta var nú bara dæmisaga úr raunveruleikanum.

[Espolin (IP-tala skráð) 16.6.2015 kl. 00:59]

Þó þú sért utan stéttarfélags þá hafa stéttarfélögin tryggt þér þessi réttindi. Þú ert í skjóli þessara réttinda, allt þetta samningsfrelsi er afleiðing þess að stéttarfélög börðust fyrir því. Þau hafa samt ekki séð ástæðu til að berjast fyrir prívat verkfallsrétti einstaklinga sem standa utan stéttarfélaga. Þú verður bara að nota þetta samningafrelsi sem að þér hefur verið rétt og sveigjanleika til að ná því í gegn hjá þínum vinnuveitenda.

Þú ert eins og sýrubrenndur hippi sem er á móti bílum en sér ekkert athugavert við það að ferðast á puttanum...og heldur að vegna þess hve auðvelt sé að ferðast þannig þá séu bílar óþarfir.

[Geir Ágústsson, 16.6.2015 kl. 05:57]

Mikil eru áhrif stéttarfélaga á ritun eigin sögu, og þótt ég hafi vissulega heyrt svona lagað áður (t.d. þegar átti að reyna lokka mig inn í stéttarfélag á sínum tíma) þá tel ég mig vita hvað liggur að baki verðmætasköpun starfsmanna og hvernig þeir smátt og smátt komast í betri og betri stöðu til að semja - hver fyrir sig eða sem hluti af hóp - um betri kaup og kjör. 

Stéttarfélög eru í varnarbaráttu víða og leita því bæði í að rita eigin sögu og höfða til samvisku fólks. 

Annars er rétt að benda á að verðbólguskot virðist vera að fæðast:

http://ns.is/is/content/verdhaekkanir-birgja

[wilfred (IP-tala skráð) 16.6.2015 kl. 13:06]

Ef aðilar ná ekki saman, eru verkföll tilgangslaus... þá er þetta bara störukeppni.
Það er líka algjörlega augljóst að það er verið að beita þessu fólki fyrir sig til að koma höggi á ríkisstjórnina.

Það þarf sko tvo til að semja og þessar kröfur BHM eru alveg út í bláinn

[Ásmundur (IP-tala skráð) 17.6.2015 kl. 10:47]

Maður spyr sig hvort stjórnvöld séu að reyna að rústa heilbrigðiskerfinu. til að koma á einkavæðingu?

Er þetta hrein græðgi þeirra sem vilja mjólka ríkissjóð sem mest þeir mega? Eins og Rúnar Vihjálmsson prófessor hefur bent á verður einkavædd heilbrigðisþjónusta bæði dýrari og verri.

Bjarni Ben hreykir sér af að hafa boðið hækkun upp á 20% en lætur þess ógetið að hér er um að ræða 20% hækkun í lok samningstímabilsins. Miðað við meðaltalsverðbólgu á Íslandi er hér ekki um neina kjarabót að ræða.

Ekki tekur betra við þegar Bjarni Ben bendir á að hjúkrunarfræðingum á hinum Norðurlöndunum bjóðist ekki jafnmikil hækkun. Að tala um hækkun án tillits til verðbólgu er bull auk þess sem það sem skiptir máli eru launin eftir hækkun í samburði við launin í samanburðarlöndunum.

Það er greinilegt að mikið eyðileggingarstarf er í gangi hvort sem það er í ákveðnum tilgangi eða af hreinni heimsku.

Að sjálfsögðu verður að meta til launa menntun sem er áskilin til að sinna ákveðnu starfi. Að það skuli ekki gert þegar hörgull er á fólki í greininni er með algjörum ólíkindum.

Að mikilvæg of fáliðuð starfsgrein sé flæmd úr landi með þessum hætti er að mínu mati glæpsamlegt.

[Geir Ágústsson, 17.6.2015 kl. 11:55]

Því miður hef ég ekki séð mörg merki þess að ríkisstjórnin hafi mikinn áhuga á að skera heilbrigðiskerfið úr snöru ríkiseinokunar.