Nýja eftirlitsvopnið þróað og prófað

EUVABECO er svolítið sérverkefni hjá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og kynnir sig með eftirfarandi orðum:

COVID-19 kreppan endurmótaði alþjóðlegar bólusetningaraðferðir og leiddi til skjótrar þróunar nýstárlegra aðferða. EUVABECO verkefnið, sem styrkt er af EU4Health áætlun framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, miðar að því að útbúa aðildarríki Evrópusambandsins með sannreyndum framkvæmdaáætlunum fyrir þessa starfshætti, sem rúmar fjölbreytt samhengi til að gera koma í gagnið þvert á landamæri.

**********

The COVID-19 crisis reshaped global vaccination strategies, leading to the swift development of innovative practices. The EUVABECO project, funded by the European Commission’s EU4Health program, aims to equip European Union Member States with validated implementation plans for these practices, accommodating diverse contexts to enable cross-border deployment.

Hljómar vonandi skelfilega í eyrum allra. En það versnar enn. Núna er þetta fyrirbæri að keyra prófanir á allskyns leiðum fyrir yfirvöld til að fylgjast með og rekja bólusetningarstöðu fólks. Þvert á landamæri, auðvitað. 

Þessar leiðir til að hnýsast í einkalíf fólks eru seldar með allskyns hætti:

• Auka tiltrú á bólusetningar
• Á að valdefla einstaklinga með því að gefa þeim stjórn á bólusetningarstöðu sinni
• ... sem á að auðvelda deilingu á þeim upplýsingum
• Að hjálpa til við upplýsta ákvarðanatöku
• ... og samhæfa heilsugæslu þvert á landamæri

Hrærigrautur af mótsagnakenndum atriðum, í stuttu máli, og leið til að fylgjast með fólki hvar sem það er. Slíkt eftirlit er svo notað til að samhæfa heilsugæslu, þvert á landamæri - lítið hulin leið til að segja: Láttu sprauta þig með nýjasta glundrinu eða við skerum á aðgang þinn að heilsugæslu hvert sem þú ferð.

Kostnaður við þetta ævintýri er 8,44 milljón evrur eða einhvers staðar norðan við 1,2 milljarða íslenskra króna.

Ég er að leita í huga mínum að einhverri jákvæðri nálgun á þessu. Kannski að maður geti komist á sjúkrahús á Spáni og fengið viðeigandi meðhöndlun frekar en einhverja vitleysu af því það er hægt að sjá hverju er búið að sprauta í mig, eða hvað? Kannski það verði hægt að láta sauma fyrir stungusárið af því maður er með réttan QR-kóða. 

Nema auðvitað að það sé enga jákvæða nálgun að finna. Að öll vitleysan sem gekk yfir veirutíma sé núna orðin að formlegu kerfi sem er miklu erfiðara að sleppa frá. 

Mig grunar það, og leita að rökum gegn því.

Fjármál í vinstri höndum

Í Morgunblaðinu í dag varar þingmaður Miðflokksins við afleiðingum þess að kjósa vinstrimenn til valda á Alþingi og vill meina að fordæmið sem hræði finnist í fjármálastjórn vinstrimanna í Reykjavík. 

Bragg­inn og dönsku strá­in, gjafa­gjörn­ing­ar í bens­ín­stöðva­mál­inu, þreng­ing­ar gatna og linnu­laus­ar at­lög­ur að græn­um svæðum eru of­ar­lega á af­reka­skránni, sorp­hirðan og vetr­arþjón­ust­an, biðlist­arn­ir á leik­skól­ana, lóðaskort­ur­inn, útþensla miðlægr­ar stjórn­sýslu, hatrið á fjöl­skyldu­bíln­um, meðferðin á Sunda­braut­inni, 100 millj­arða froðan í reikn­ing­um Fé­lags­bú­staða, meðferðin á flæðis­bæt­andi aðgerðum á stofn­braut­um, árás­irn­ar á Reykja­vík­ur­flug­völl, sam­skipt­in við borg­ar­búa þar sem „sýnd­ar­sam­ráð“ virðist hafa verið tekið á enn hærra stig en hjá rík­is­stjórn­inni.

Allt þetta er hollt að hafa í huga þegar mat er lagt á hvers sé að vænta verði Reykja­vík­ur­mód­elið yf­ir­fært á lands­stjórn­ina.

Spor­in hræða nefni­lega og af verk­un­um skul­um við þekkja þá.

Undir þetta tek ég. Þessi orð minna á mín eigin í grein frá árinu 2007:

Íslenskar vinstristjórnir hafa í gegnum tíðina sýnt ákveðið munstur í stjórnarháttum sínum. Hangi þær yfirleitt saman þá ganga þær á lagið með skattahækkunum og óráðsíu í rekstri hins opinbera. Þær hafa sýnt ríka tilhneigingu til að þenja hið opinbera út með fjölgun verkefna og auknum fjárútlátum til þeirra sem fyrir eru. Eftir 16 ára hægri-miðjustjórn á Alþingi er hætt við að margir hafi gleymt raunveruleika íslenskrar vinstristjórnar. Reynslan úr Reykjavík sýnir að slíkt er óþarfi. Vinstrihneigð borgarstjórn er í fáum meginatriðum frábrugðin vinstrihneigðri landsstjórn. Eigi dæmið úr Reykjavík R-listans ekki að endurtaka sig á Alþingi Íslendinga er brýnt að atkvæði til vinstri leikvangs íslenskra stjórnmála verði sem fæst. Íslenskt samfélag á mikið undir því.

Ef við skilgreinum núverandi ríkisstjórn á Íslandi sem vinstristjórn (sem má alveg færa rök fyrir þrátt fyrir svolítið vein í nokkrum þingmönnum Sjálfstæðisflokks) þá sé ég ekki betur en að orð mín frá 2007 hafi ræst nokkuð vel, því miður.

Það er algjör óþarfi að velta mikið fyrir sér hvað tæki við undir forystu Samfylkingarinnar í ríkisstjórn. Handritið í ráðhúsi Reykjavíkur yrði sent í Stjórnarráðið og því fylgt eftir. 

Það sýna dæmin.

Fækkun gróðurelda

Eins og fæstir vita hefur undanfarin ár verið alveg sögulega lítið af gróðureldum á heimsvísu. Myndin hér (héðan) segir sína sögu. Auðvitað má ræða aðferðafræði þegar menn fylgjast með skógareldum úr gervihnöttum. Það má líka draga upp aðra mælikvarða, eins og skemmdir af völdum skógarelda, sem aukast auðvitað þegar menn byggja meira og meira í skógum eða við þá. En heildarmyndin er sú að það er ekkert óvenjulegt, óeðlilegt eða varasamt á ferðinni. Eru það ekki góðar fréttir?

Fréttir, eða ekki. Fréttatímarnir segja auðvitað einhverja aðra sögu en raunveruleikinn, eins og oft er. Hver einasti runni sem kviknar í kemst í aðalfréttatímana og vekur upp óhug og skelfingu. Svona svolítið eins og kvikmyndir um heimsenda. Við ættum kannski að byrja líta á fréttir sem það og fátt annað: Spennandi kvikmynd.

Það má svo auðvitað játa að ýmis svæði eru orðin líklegri til að verða eldi að bráð en það kemur loftslagi ekkert við. Til dæmis hafa viða lög um náttúruvernd bannað grisjun á skógum og skipulegan bruna á þeim til að losna við eldsmat. Komi svo þurrkatímabil, og ferðamenn úr röðum umhverfishryðjuverkamanna mæta á svæðið, þá verða til eldar. 

En náttúran heldur sínum takti, sem og manngerðu vandamálin. Hvenær kemst það í fréttirnar?

Yfir hundrað gróðureldar í Króatíu

Þegja eins og all­ir gera

„Og í raun­inni skrýtið að þurfa að standa í því að vera að svara fyr­ir eitt­hvað sem er í raun ekk­ert nema sann­leik­ur­inn sem all­ir þekkja. En fyr­ir þæg­inda sak­ir væri kannski betra að þegja eins og all­ir gera.“

Þetta segir vararíkissaksóknari í viðtali í kjölfar þess að hann tjáði sig á skýran og auðskiljanlegan hátt og móðgaði lítil en hávær og vel tengd samtök.

Það er rétt sem hann segir að sennilega væri betra, eða a.m.k. auðveldara, að bara þegja. Þegja eins og allir gera. 

Þegja á veirutímum þegar yfirvöld eru að stúta skóla- og félagsstarfi barna og setja fyrirtæki í þrot.

Þegja þegar yfirvöld moka vopnum í fjarlæg stríðsátök og mála skotskífu á landið.

Þegja þegar skattarnir hækka.

Þegja þegar innfluttir glæpamenn stinga, ræna og ógna.

Þegja þegar velferðarkerfið hættir að þjóna skattgreiðendum sem borga fyrir það og fer í staðinn að þjóna innfluttu fólki sem borgar ekki í það.

Þegja þegar plaströrin breytast í ónýt papparör og plastpokarnir breytast í ónýta maíspoka.

Þegja þegar ruslatunnunum fjölgar og sorphirðureikningurinn hækkar.

Þegja og þegja.

Þegja eins og allir gera, og yfirvöld og hávær samtök vita það.

Þess vegna er auðvelt að fjarlægja það sem er gott, setja í staðinn eitthvað slæmt, og senda almenningi reikninginn.

Almenningi, sem þegir.

Helgi: Áminningin „núll og nix“

Má ekki vara við hengifluginu?

Það sjá allir að í óefni er komið í innflytjendamálum á Íslandi. Ég gæti farið í langa upptalningu á því. Ísland þarf að taka upp norrænu stefnuna í innflytjendamálum (þá nýju, ekki gömlu) áður en það verður of seint: Takmörkun á fjölda, hörð viðurlög við lögbrotum og kröfu um að innflytjendur, sem vilja dvelja til lengri tíma í landinu, taki skref í átt til aðlögunar að samfélaginu.

Eða viljum við keyra svo nálægt hengifluginu að þörfin fæðist til að banna ýmsa siði, sem eru algengir í sumum menningarheimum en gjörsamlega ósamræmanlegir vestrænum gildum, alveg sérstaklega ofan á venjuleg hegningarlög? Er ekki bara í lagi að varðveita ávexti aldalangrar baráttu fyrir sjálfsögðum mannréttindum kvenna og barna?? Varðveita með hnefanum, eins og einhver gæti orðað það.

Núna er ákall á dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins um að moka úr starfi einstaklingi sem reynir af veikum mætti að vara við versnandi ástandi, vel vitandi að það gæti haft áhrif á taugar forsvarsmanna lítilla en háværra samtaka. 

Ef dómsmálaráðherra bognar hérna í hnjánum er ljóst að Sjálfstæðisflokkurinn er endanlega heillum horfinn og orðinn gjörsamlega ókjósanlegur. Hann hefur þá tekið sér stöðu með innfluttu ofbeldi, óvestrænum gildum, þöggun, efnahagslegum þvingunum gegn þeim sem þora að tjá sig um ógnvænglegt ástand og auðvitað gegn almenningi á Íslandi - íslenskum fjölskyldum, skattgreiðendum og kjósendum.

Nú er bara að bíða og sjá hvað verður.

Helgi verði leystur frá störfum tímabundið

Landið sem sökkti sér

Leiðirnar til að eyðileggja líf sitt, heimili, fjölskyldu og sambönd eru margar. Það má til dæmis taka upp neyslu á ávanabindandi eiturlyfjum sem þurrka upp alla bankareikninga og eigur. Það er hægt að ljúga og vera óheiðarlegur í mannlegum samskiptum. Það er hægt að beita miklu ofbeldi. Svo má einfaldlega velja að fara ekki úr rúminu - hætta að mæta í vinnuna, borga reikninga, þrífa heima hjá sér, þrífa eigin líkama. 

Í raun er miklu erfiðara að varðveita það sem er gott en eyðileggja það. Jafnvel bara nóg að gera ekkert: Hafa aldrei samband við neinn, afla sér engra tekna. Gera ekkert. 

Á sama hátt er tiltölulega einfalt fyrir yfirvöld ríkis eða sveitarfélags að kafsigla hagkerfi og samfélagi. Þau geta safnað skuldum, vanrækt verkefni, tekið upp á arma sína mörg gæluverkefni, tæmt alla sjóði í vopnakapphlaup og opnað velferðarkerfið fyrir umheiminum. 

Í raun er miklu erfiðara fyrir yfirvöld að halda uppi heilbrigðu hagkerfi og sæmilega friðsömu samfélagi þar sem fólk fær eitthvað fyrir skattpeninginn en hitt að kafsigla hagkerfinu og eyðileggja samfélagið. Jafnvel bara nóg að stjórnmálamenn fái að ráfa um án aðhalds, með ávísanahefti í boði skattgreiðenda í hendinni.

Í fréttum þessi misserin má sjá mörg dæmi þess að íslensk yfirvöld séu að brjóta niður margt af því sem hefur verið byggt upp. Innviðir eru vanræktir að því marki að það má fara að óttast frekari rafmagnsskort og jafnvel hitaleysi. Skuldirnar hrannast upp. Velferðarkerfið er hætt að virka fyrir marga. Ráðherrar kaupa sér atkvæði með milljarðasamningum og fá að hlaupa í allar áttir í þeirri kosningabaráttu. Í stað þess að taka vel á móti örfáum tugum hælisleitendum á ári er þeim núna sleppt í hundruða- og þúsundatali yfir samfélagið, víða með þeim afleiðingum að innfæddir Íslendingar þora ekki lengur í strætó. 

Kannski er þetta viljaverk. Misskilin góðmennska. Oft er viðkvæðið að verið sé að innleiða evrópskar reglur en það er lygi. Miklu frekar eru hérna íslenskir stjórnmálamenn að reyna ganga í augun á einhverjum allt öðrum en íslenskum kjósendum og borgurum. 

Það þykir ekki fínt að kallast þjóðernissinni en ég er því ósammála. Ef við erum ekki þjóðernissinnuð, hvað erum við þá? Þjóðernisfjandsamleg, auðvitað. Það virkar kannski fyrir útlendinga í leit að ódýrum auðlindum, en afskaplega óheppilegt fyrir þjóðina sem lætur traðka á sér og ræna af sér lífskjörunum.

Ég legg til að Íslendingar hætti að bora göt á fleyið sem þeir kalla heimili sitt og seinki því að sökkva sér í skuldafen, glæpi og upplausn. 

Er hægt að stöðva skattahækkanir?

Um daginn ritaði Kjartan Magnússon, borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík, grein með heitið Skattastöðvun er skynsamleg. Greinin var dæmigerð fyrir íslenska stjórnmálaumræðu: Hógvær, orðuð varlega og forðaðist að nota sterk orð. Þó endaði hún á umfjöllun á athyglisverðu atriði: Skattastöðvun danskra yfirvalda á tímabilinu 2001-2009. 

Skatta­stopp borg­ara­flokk­anna fól í sér að horfið var frá öll­um fyr­ir­ætl­un­um um hækk­un skatta. Til­færsla á skatt­byrði var ekki úti­lokuð en rík­is­stjórn­in lofaði því að ef hún neydd­ist til að hækka ein­hvern skatt eða gjald, myndu tekj­urn­ar renna óskipt­ar til að lækka ann­an skatt eða gjald á móti. Hugs­un­in var sú að skatt- og gjalda­byrðin yrði ekki auk­in

Vitaskuld stóðu yfirvöld ekki alveg við skattastoppið en fasteignaeigendur muna þó eftir þessu tímabili sem tímabili fyrirsjáanlegrar skattheimtu á húsnæði - nokkuð sem er búið að raska töluvert í dag. 

Það segir sína sögu um íslensk stjórnmál að það sé ekki einu sinni hægt að ræða stöðvun á sjálfsvirkum skattahækkunum, eins og fasteignagjöldin eru dæmi um, án þess að vera eins langt til hægri og reykvískir kjósendur komast. Ekki er sópað meira eða lagt meira í viðhald innviða þótt fasteignaverð hækki og þar með skattheimtan. Ekki er peningunum eytt í betri sorphirðu, nema síður sé. Að það þurfi að benda sérstaklega á að skattar eigi að vera fyrirsjáanlegir en ekki á fleygiferð er magnað. 

Á meðan Reykjavík drukknar í skuldum og sækir í þróunaraðstoð í samkeppni við fátæka austur-evrópska bændur og saumakonur til að halda sér á floti er nokkuð annað á seyði í Argentínu. Þar kusu landsmenn yfir sig forseta sem beinlínis lofaði að minnka ríkisútgjöld og taka efnahaginn í áfallahjálp. Hann lofaði því að ástandið myndi versna áður en það myndi batna. Hann lofaði atvinnuleysi, hruni gjaldmiðilsins, rýrnun á sparnaði og fækkun opinberra starfa því tiltekt væri nauðsynleg til að horfurnar til lengri tíma gætu batnað.

Við þetta stóð hann og núna eftir 6 mánuði af sinubruna eru fyrstu sprotarnir byrjaðir að stingast upp úr sviðinni jörð. 

Með því að stunda heiðarleg stjórnmál í erfiðu ástandi hefur forsetanum líka tekist að halda sæmilega í stuðning kjósenda, en frá upphafi hefur um helmingur kjósenda staðið með honum og trúað því að til að lækna sjúkt hagkerfi þurfi sterk lyf sem bragðast illa.

Á Íslandi lofa stjórnmálamenn öllu fyrir alla og uppskera engan sérstakan stuðning fyrir vikið. Íslendingar, eða íslenskir stjórnmálamenn og hagfræðingar að minnsta kosti, halda að lækningin við timburmönnum sé að byrja að drekka aftur. Vissulega góð hugmynd á útihátíð en ekki endilega á virkum dögum. 

Þau eru mörg dæmin sem sanna að heiðarleg stjórnmál leggjast oft betur í kjósendur en loforðaflaumurinn. Að kjósendur kunni jafnvel vel að meta að við þá sé talað eins og fullorðið fólk frekar en krakka í nammibúð. Að þeir skilji jafnvel að það dugi ekki að safna endalausum skuldum á meðan viðhald er vanrækt og grænu og sjálfbæru jafnréttisskuldabréfin hrannast upp. 

Mætti biðja um heiðarlegan stjórnmálamann?

Ólíkar kröfur

Á Höfðabakkabrú í Reykjavík standa nú yfir framkvæmdir. Verið að bæta svolitlum hjólastíg við brúnna. Vinnusvæði er þarna greinilegt og búið að lækka hraðann yfir brúna niður i 30 km/klst og mjög þröngt um bílaumferð.

Vandamálið er bara að það er enginn á þessu vinnusvæði. Aldrei nokkurn tímann. 

En bílstjórar láta sér fátt um finnast, hægja á sér á þessum litla kafla, og gleyma svo hættunni sem var búin til fyrir þá þar sem bílar úr gagnstæðum áttum nánast mætast þarna á brúni.

Ég meina, hvað er hægt að gera? Er eitthvað númer sem er hægt að hringja í? Þýðir eitthvað að reka á eftir því að þessi manngerða umferðarslysagildra verði leyst upp? 

Nei, sennilega ekki.

Það er ekki eins og um sé að ræða einu matvöruverslunina í stóru hverfi sem þarf að loka í nokkra daga til að endurskipuleggja hillusvæði til að troða meiri vörum í búðina sem sveitarfélag bannar stækkun á (sbr. kafla 19.5 í aðalskipulagi Reykjavíkur) - fullkomlega handahófskennd takmörkun á stærð verslunarrýmis sem rýrir möguleika á þjónustu við íbúa úthverfa). Þessi lokun í nokkra daga var mörgum stór hausverkur og mikið umræðuefni og mikil eftirvænting eftir því að búðin opnaði á ný samkvæmt áætlun, sem hún gerði. 

Við gerum allt aðrar kröfur til hins opinbera en til einkafyrirtækja.

Nú er til dæmis að koma betur í ljós að grunnskólar eru að breytast dvalarstofnanir, og eru í sífellt minna mæli menntastofnanir. Ekkert við því að gera!

Skattar á bíla og eldsneyti renna ekki til vegagerðar og innviða svo vegagerð og innviðir kalla á nýja skatta og tolla. Ekkert við því að gera! 

Brú er gerð að slysagildru svo vikum skiptir og enginn að vinna að því að breyta því. Ekkert við því að gera!

En fannstu ost sem er kominn einn dag fram yfir seinasta söludag í Bónus? Þú lætur þá í þér heyra!

Kannski vanhæfi hins opinbera sé ekki hinu opinbera að kenna heldur almennum borgurum sem leggja einfaldlega ekki í að veita aðhald - nokkuð sem ég hef fulla samúð fyrir.

Kannski við séum aðeins of ógagnrýnin á hraðatakmarkanir sem eiga að sögn að verja vinnandi fólk þótt vinnustaðurinn standi tómur svo vikum skiptir. Auðvitað hjálpar við takmörkun á hraða að þjappa umferð í tvær áttir svo þétt saman að ökumenn óttist að lenda framan á öðrum bíl. En það er enginn starfsmaður á svæðinu.

En hvað sem því líður þá sé ég hérna rökstuðning í að fækka verkefnum hins opinbera og koma í hendur einkaaðila. Þá þorir almenningur að veita aðhald, og það kemur fram í bættri þjónustu. Þá mætir lati verktakinn á brúnni sömu kröfum og unglingurinn við kassann í Bónus sem þarf að biðjast afsökunar á útrunnum osti.

Kerfið féll á prófinu

Loftslagsstefna Íslands

Vissir þú að það finnst nokkuð sem kallast Loftslagsstefna Stjórnarráðsins? Og lög um loftslagsmál? Í hvoru tveggja felast allskyns ígrip, skattheimta, boð og bönn sem miða að því að breyta veðrinu. Að Íslendingar á einhvern hátt geti haft jákvæð áhrif á samsetningu lofthjúpsins til að spyrna fótum gegn hamfarahlýnun (eða einhvers konar breytingum á veðrinu - takmarkið er færanlegt).

Þessari stefnu og þessum lögum þarf auðvitað að fleygja í ruslið í heilu lagi og taka á ný upp stefnu hagkvæmrar orkuöflunar, nýtingu íslenskra auðlinda og aukningu á framboði orku til almennings og atvinnulífs. En í bili er til Loftslagsstefna Stjórnarráðsins og lög um loftslagsmál. Hvað er til ráða?

Næsta ríkisstjórn gæti mögulega tekið upp þá vinnureglu að starfa ekki samkvæmt Loftslagsstefnu Stjórnarráðsins og láta eins og lög um loftslagsmál séu ekki til. Þannig verði allskyns skattar sem eiga að breyta veðrinu lækkaðir niður í núll (skattarnir væru ennþá til, ef lög kveða á um slíkt, en núll prósent). Íslenskir ráðamenn geta auðvitað ennþá sagt að þeir séu með metnaðarfull markmið skrifuð á einhverju blaði. Í framkvæmd eru skattar hins vegar ekki hækkaðir, sem og ýmis hagkvæm tækni ekki bönnuð, og orkuframkvæmdum er hleypt í gegnum stjórnsýsluna. 

Hvort sem menni trúi á áhrif Íslendinga á samsetningu lofthjúps Jarðar eða ekki þá blasir við að öll markmið í loftslagsmálum eru nú þegar að fullu í framkvæmd á Íslandi og hafa verið lengi, eða eins og nývaknaður þingmaður Sjálfstæðisflokksins segir í grein:

Ísland hef­ur á síðustu ára­tug­um náð veru­leg­um ár­angri í orku- og lofts­lags­mál­um með raf­væðingu og upp­bygg­ingu hita­veitu­kerfa. Hlut­fall grænn­ar orku á Íslandi er mjög hátt eða um 85%. Þessi 15% sem út af standa er inn­flutt olía sem er aðallega sett á ýmis far­ar­tæki. Til sam­an­b­urðar er hlut­fall grænn­ar orku í lönd­um ESB að meðaltali und­ir 20%.

Hvernig fóru Íslendingar að því að ná öllum markmiðum á undan öðrum? Var það vegna loftslagsstefnu eða grænna skatta? Nei, það var vegna heilbrigðrar skynsemi - að nýta auðlindir, virkja fossa, bora holur, búa til pláss fyrir uppistöðulón og leggja háspennulínur. 

Það mætti gera meira af þessu, en það verður ekki gert með því að fylgja Loftslagsstefnu Stjórnarráðsins, heldur með því að fleygja henni í ruslið eða láta eins og hún sé ekki til.

Óupplýsingaröld og samsæriskenningar

Í lipurlega skrifaðri grein í Morgunblaðinu skrifar höfundur meðal annars:

Sjálf­stæð hugs­un krefst orðaforða og hug­taka­skiln­ings sem ger­ir manni kleift að gagn­rýna hlut­ina; að inn­byrða upp­lýs­ing­ar án þess að gleypa þær sem heil­ag­an sann­leik. Án slíkr­ar greind­ar er sam­an­safn ein­stak­linga ekki sam­fé­lag held­ur heila­laus hjörð. Með því að brúa ekki bilið milli ung­menna og tungu­máls­ins erum við að fram­leiða óvirka borg­ara sem í ólæsi sínu standa mátt­laus­ir gagn­vart upp­lýs­ingaflæði nú­tím­ans.

Þetta tek ég undir. Þess vegna er áhyggjuefni að íslenskir grunnskólar eru hættir að kenna krökkum að lesa sér til gagns.

Í kjölfarið skrifar höfundur:

Á tím­um síteng­ing­ar streyma upp­lýs­ing­ar að okk­ur úr öll­um átt­um og setj­ast að án okk­ar vit­und­ar. Leiðandi til­drög þess að fólk greini ekki á milli frétta og fals­frétta og aðhyll­ist sam­særis­kenn­ing­ar er lágt mennta­stig – og því ólæs­ari sem sam­fé­lög verða á sann­leiks­gildi upp­lýs­inga því hraðar af­kynj­ast lýðræðis­ríki í var­huga­verðara stjórn­ar­far.

Þessu á ég aðeins erfiðara með að kyngja, og sérstaklega orðalaginu „lágt menntastig“. Eru það ekki háskólamenntuðu blaðamennirnir, stjórnmálamennirnir, prófessorarnir og fólkið með stóru titlana hjá hinu opinbera og jafnvel víðar sem hraðast kyngja samsæriskenningum og boða eins og hinn heilaga sannleika? 

Er það ekki fólkið með gráðurnar og peningana sem spýr úr sér óþoli á niðurstöðum kosninga ef þær eru ekki eftir uppskriftinni?

Er það ekki millistéttin, með sína menntun og stöðu í samfélaginu, sem hleypur fremst í raðirnar þegar lyfjafyrirtækin segjast hafa lausn allra vandamála?

Að kenna fólki með „lágt menntastig“ um rotnun lýðræðisins er stór stimpill. Á meðan ég er sammála því að ónýtt menntakerfi sé slæmt fyrir samfélagið og lýðræðið þá sé ég ekkert nema jákvætt við að efast um upplýsingaóreiðu yfirvalda, háskóla og lyfjafyrirtækja, svo eitthvað sé nefnt. Fólk með „lágt menntastig“ er kannski fyrsta varnarlínan sem ætti að taka meira mark á ef eitthvað er. Læsir, vonandi, en án gráðunnar. Hugsandi, frekar en að forðast óánægju yfirvalda. Forvitnir, en ekki að gleypa allt sem þeim er sagt. 

Það mætti jafnvel snúa dæminu alveg við. Margir með háskólagráður í dag eru með gagnslausar gráður sem benda beint á atvinnuleysisskrá. Hið opinbera bregst við með því að setja í lög allskyns kvaðir og kröfur sem kalla á notkun gagnslauss vinnuafls með gagnslausar gráður. Þetta fólk er háð hinu opinbera að öllu leyti, trúir öllu sem því er sagt og kýs eftir uppskrift.

Og er um leið fólkið sem við eigum að taka mark á.

Ég hika, og hika lengi. Megi þeir sem kyngja hægast fá sem mesta áheyrn.