Gestgjafarnir

Ímyndaðu þér að þú búir í fjölbýlishúsi og að húsfélagið hafi ákveðið að innrétta nokkur herbergi í kjallaranum til að hýsa heimilislaust fólk eða fólk í tímabundnum vandræðum og jafnvel sjá því fyrir mat, hita og vatni, tannlæknaþjónustu og heyrnatækjum. Ímyndaðu þér svo að þessi herbergi fyllist hratt og að í þau flytji jafnvel fleira og fleira fólk þar til þau eru orðin of lítil. Einhverjar íbúa hússins tala um að fara loka á komu fleiri en stjórn húsfélagsins stendur fast á sínu og áfram er bætt við fólki og herbergjum fjölgar. 

Loks kemur sá dagur að kjallarinn er einfaldlega fullur og húsfélagið velur þá að kaupa upp íbúðir í húsinu og gera að herbergjum fyrir fólk í neyð. Áfram streymir fólk inn og kostnaðurinn við að halda því uppi eykst stjarnfræðilega. 

Núna stendur mörgum íbúum ekki á sama lengur og mótmæla en tapa alltaf þegar kosið er í nýja stjórn húsfélagins. Fólkið á efstu hæðunum, sem er hjartahreint og efnað, er alsælt ennþá og finnur ekki fyrir miklum óþægindum, nema auðvitað hærri og hærri reikningi.

Með tíð og tíma minnka þó vinsældir stjórnar húsfélagsins nægilega vel til að henni megi koma frá í kosningum. En þá myndast önnur klípa: Hið opinbera er fegið að þurfa ekki að eiga við alla þessa aðkomumenn og skikkar húsfélagið til að halda áfram að bæta við aðfluttu fólki. Sé gerð einhver tilraun til að stöðva flæðið þá verða afleiðingar fyrir íbúa hússins. Þeir opnuðu á flóðgáttirnar og fá ekki að loka þeim.

Frekar súrt, ef þú spyrð mig, en nú var þetta auðvitað bara ímyndað dæmi.

Að öðru:

Víða í Evrópu eru ríki við Miðjarðarhafið að reyna hægja á flóðbylgju flóttafólks og hælisleitenda, enda allt að springa. Þetta er ekki vel séð af öðrum ríkjum sem óttast að flóðbylgjan lendi á þeirra landamærum í staðinn. Evrópusambandið sættir ekki við svona tilraunir einstaka ríkja til að verja eigin landamæri og velferðarkerfi.

Það þarf að skipta um stjórn í húsfélaginu.

Orka sem kallar á orku

Virkjun vindorku á sér langa sögu og á seinustu árum er búið að svo gott sem fullkomna tæknina, þ.e. þá nýtni sem hægt er að ná út úr virkjun vindorkunnar. Sjálfsagt er að reyna afla eins mikillar orku og hægt er því orka er uppspretta góðra lífskjara. Yfirvöld sem átta sig ekki á því eru mannfjandsamleg. 

Þar til menn hafa áttað sig á því að kjarnorka er í raun besta leiðin til að afla orku þá hamast þeir í allskyns valkostum við hana, svo sem að virkja vind og vatnsföll, brenna kolefnisrík (eða -snauð) hráefni og bora holur í jörðina til að fá aðgang að hita og þrýstingi. Sumar tegundir orkuöflunar taka lítið pláss, en þær leiðir sem kallast endurnýjanlegar, eða sjálfbærar, taka mikið pláss. Uppistöðulón hafa lengi verið bitbein í íslenskri umræðu eða þar til þau myndast og mynda vinir í eyðirmörkum. Háspennulínurnar eru óvinsælar þótt skortur á þeim þýðir mikið af tapaðri orku - orku sem þó náðist að framleiða en kemst ekki á leiðarenda. 

Inn í þessa umræðu er núna skyndilega talað um að virkja vind í stórum stíl á Íslandi. Vindorka er orka sem krefst orku - hún er ekki alltaf til staðar og þeir sem treysta á hana þurfa að njóta varaafls þegar vindurinn blæs ekki. Kannski slíkt fyrirkomulag geti þýtt að hægar gangi á uppistöðulónin, en um leið þýðir það að hvert megavatt af vindorku þarf að eiga sér hliðstæðu í stöðugri orkuuppsprettum. Þetta vita Danir sem kaupa vatnsafl af Noregi þegar er logn í Danmörku, en geta svo sent vindorku til Noregs þegar vel blæs - orku sem Norðmenn nota til að dæla vatni upp í uppistöðulónin. Norðmenn selja þannig dýrt rafmagn til Danmerkur og kaupa það svo ódýrt aftur. 

Andstæðingar háspennulína hljóta að vera missa svefn þessi misserin yfir tilhugsuninni um 200-300 metra háa háværa turna sem þarf að tengja með öflugum vegum með mikið burðarþol og sem saxa sig í gegnum óbyggðirnar. Rafmagnskapla þarf svo auðvitað að grafa í jörðina til að tengja hvern einasta turn við spennuvirki. 

Það eru næg tækifæri til að virkja meira vatnsafl á Íslandi með litlu raski og minniháttar mannvirkjum. Sjálfsagt er að moka frá þeim hindrunum sem yfirvöld hafa reist til að koma slíkum virkjunum á koppinn. Hið sama gildir um jarðvarma þótt menn staldri að vísu aðeins við núna þegar virk eldgosakerfi eru gerð að mikilvægum innviðum. 

Mögulega er olía undir hafsbotni í landhelgi Íslands. Hana ætti að sækja.

Allt er þetta - vatnsaflið, jarðvarminn, olían - orka sem stendur undir raforkukerfi og kallar ekki á varaafl til að leysa sig af. Að ætla sér að byggja upp orkuöflun sem kallar á orkuöflun er mögulega sniðugt þegar aðstæður eru réttar og mönnum er sama um ásýnd landslagsins, en annars ekki.

3.300 MW í vinnslu fyrir vindorkuna

Ráðherra leyfir löglega atvinnugrein

Um daginn spurði ég mig að því á þessari síðu hvort atvinnufrelsi væri varið í stjórnarskrá eða hvort þetta frelsi sé í bara raun sérstök heimild frá ráðherra til að fá að stunda atvinnu, svona eins og þær heimildir sem konungar miðalda veittu til að mega stunda ýmsa starfsemi. Ég hallaðist frekar að því síðarnefnda en var auðvitað bara með vangaveltur.

Ráðherrann sem varð uppspretta þeirrar hugleiðingar hefur nú staðfest vangaveltu mína þegar hann segir við blaðamann:

Bjarkey Ol­sen Gunn­ars­dótt­ir mat­vælaráðherra seg­ir miðflokks­menn steyta hnef­ann með því að íhuga van­traust­til­lögu í henn­ar garð. Hún seg­ir það koma sér spánskt fyr­ir sjón­ir að flokk­ur sem styðji hval­veiðar ætli að leggja fram van­traust á ráðherra sem leyfi þær. 

Hún sem sagt „leyfði“ hvalveiðar, sem er lögleg atvinnugrein.

Ætli allir ráðherrar hugsi með þessum hætti? Að þeir velji og hafni með notkun reglugerða sinna hvaða löglegu atvinnugreinar sleppa við heimsókn lögreglu og hverjar ekki?

Nú fyrir utan að ráðherra „leyfði“ hvalveiðar korteri í upphaf veiðitíma og tókst því þannig í raun að drepa atvinnugreinina. Sem var sennilega markmiðið til að sleppa þannig við örlög forvera síns og um leið geta sagst hafa farið að lögum.

Þessir ráðherrar eru orðnir að stjórnlausum smáríkjum í ríkinu rétt eins og margar opinberar stofnanir og auðvitað sveitarfélögin. Menn eru látnir bíða bótalaust svo mánuðum skiptir eftir einföldum leyfum til að mega hefja rekstur. Áður fyrr mátti hefja rekstur og sæta í kjölfarið eftirliti, en núna eru breyttir tímar.

Svo breyttir að ráðherrar tala opinskátt um að leyfa eða banna ákveðnar atvinnugreinar, með reglugerð!

Auðvitað verður ekkert gert í þessu og skaðinn heldur áfram að hlaðast upp. Menn þurfa að vera milljónamæringar til að geta komist í gegnum reglugerðafrumskóginn, hugmyndir eru drepnar í fæðingu og neytendur fá á endanum að borga reikninginn.

En kannski einhverjir opinberir starfsmenn fái í staðinn klapp á bakið frá Evrópusambandinu.

Er það ekki helsta markmið hins opinbera á Íslandi?

„Pólitískt klámhögg“ hjá miðflokksmönnum

Gullgrafarahórur

Einn af mínum uppáhaldsgrínistum er Bill Burr. Hann er svo fyndinn að fólk sem er hjartanlega ósammála honum í öllu stenst ekki að hlægja (ég get vitnað um það sjálfur). Hann er af gamla skólanum en svo orkumikill og beittur að það er erfitt að standast hann. Hann er klár og rökfastur og þegar hann kveikir í nýjasta rétttrúnaðinum er erfitt að sjá holur í málflutningi hans.

Í frægu atriði hans talar hann um hjónabönd og af hverju hann óttast að giftast (giftist vissulega seinna, en önnur saga).

Hann talar um gullgrafarahórur (gold digging whores) í því samhengi: Konur sem sækja í menn sem kunna að vinna fyrir sér (eru helst ríkir) og skilja svo við þá og labba í burtu með fjársjóð.

Nú þykir mér persónulega tungutak hans aðeins of gróft til að ég taki mér það sjálfur í munn, en ég skil skilaboðin. Þau mætti jafnvel heimfæra á íslenskan veruleika þegar íslensk hjón skilja. Konan hirðir fullt forræði barnanna, sýgur til sín meðlög og fær að auki opinbera styrki. Maðurinn situr eftir sem barnlaus fátæklingur og fóðrar tölfræði sjálfsvíga, afleiðingalaust, enda gildir engin meðalhófsregla á Íslandi um meðlagsgreiðendur (feður). 

Gullgrafarahórur? Ég veit það nú ekki, en skemmtilegt orð í ákveðnu samhengi.

Ertu viss um að þú hafir valið réttan lífsförunaut?

Löghlýðnir borgarar spyrja sig nokkurra spurninga

Í aðsendri grein á visir.is eru færð rök fyrir því að ríkisvaldið eiga að standa í vegi fyrir söluaðilum löglegs neysluvarnings og kaupendum hans. Höfundur kemst svo að orði:

Löghlýðnir borgarar, fyrirtæki, og áhugamenn um íslenskt atvinnulíf hljóta því að spyrja sig nokkurra spurninga ...

Þessi áskorun er mögulega við hæfi, en öllum spurningum er fyrir löngu búið að svara. Þrátt fyrir allt tal um ólöglega smásölu á áfengi þá svara borgarar spurningum á sama hátt: Við viljum frjáls viðskipti með löglegan neysluvarning.

Kannski ekki allir, en nógu margir til að sparka rækilega í báknið og fjósið sem það heldur úti fyrir þæga opinbera starfsmenn sem geta sólundað miklu fé og fjármagnað sóunina með illa reknum verslunum.

Löghlýðnir borgarar spyrja sig nokkurra spurninga oft á dag. Í tilviki viðskipta með áfengi í síauknum mæli þannig að þeir vilji hafa þau ábyrg, dreifð, aðgengileg og bjóði upp á mikið úrval.

Auðvitað sofa margir ekki vel á nóttunni vitandi að sumir hjóla án hjálms, drekki á annan hátt en þeir sjálfir og kjósi öfgahægriflokka, svokallaða. En svona er lífið í frjálsum ríkjum, svona nokkurn veginn. Mæli ég með því að menn finni leiðir til að sofa rólega á nóttunni þótt annað fólk fari stjórnlaust í taugarnar á þeim. 

Er atvinnufrelsi skilgreint í reglugerð eða stjórnarskrá?

Í stjórnarskránni stendur eitthvað um atvinnufrelsi. Slíkt er við lýði, en samt ekki.

Öllum er frjálst að stunda þá atvinnu sem þeir kjósa. Þessu frelsi má þó setja skorður með lögum, enda krefjist almannahagsmunir þess.

Það sem menn skrifa svo í lögin er að nánari útfærslu eigi að skilgreina í reglugerð. Um leið breytist orðið „almannahagsmunir“ í raun í „pólitískir hagsmunir ráðherra“.

Atvinnufrelsi er þar með bundið við og fundið í reglugerð sem fellur undir valdsvið einhvers ráðherrans, sem um leið er þingmaður.

Kannski er þetta viðeigandi í einhverjum sjaldgæfum málaflokkum, svo sem í þeim er varða „almannahagsmuni“ (til dæmis að banna hárgreiðslumanni að klippa mann en leyfa sama manni að standa í röð inni í áfengisverslun).

En það er ljóst að tengslin milli stjórnarskrár og atvinnufrelsis eru í dag fullkomlega skorin. Atvinnufrelsið er ekki frelsi sem má skerða undir alveg sérstökum aðstæðum, heldur sérstök réttindi sem hið opinbera veitir ef það vill.

Þetta hentar hinu opinbera mjög vel rétt eins og konungum miðalda sem seldu atvinnuréttindi dýrum dómi. En þú, kæri borgari, færð að borga og líða fyrir þetta fyrirkomulag. Gefið, auðvitað, að þú sért ekki opinber starfsmaður.

Jón orðlaus yfir ósvífni ráðherra

Hverju reiddust goðin þá?

Mikið held ég að mér myndi finnast skemmtilegt að fá borgað fyrir að vera blaðamaður og að fá borgað fyrir að henda í nokkur orð um eitthvað sem ég les á erlendum síðum, þá aðallega BBC, CNN og álíka.

Ég þyrfti ekki að hafa áhyggjur af því að vera leiðréttur, og væri ég leiðréttur ekki þrýst á mig að birta leiðréttingu og hvað þá biðjast afsökunar. Nei, ég gæti einfaldlega haldið áfram að skrifa á sama hátt og fá textann birtan.

Ég gæti til dæmis skrifað fyrirsögnina „Markaðir nötra vegna uppsveiflu hægriflokka“ og bent á 2% lækkun á hlutabréfavísitölu í Frakklandi. Þá lækkun þyrfti ég ekki að setja í neitt samhengi, svo sem að auðvitað taki markaðir svolitla kippi á einn eða annan veg þegar stærri fréttir úr stjórnmálunum birtast. En að þeir nötri? Erfitt að segja.

Skoðum þessa hlutabréfavísitölu, CAC-40 hlutabréfavísitöluna frönsku:

Hverju reiddust goðin þegar sama hlutabréfavísitala tók miklu stærri dýfur á undanförnum 12 mánuðum?

Blaðamaður nefnir líka skarpa lækkun á hlutabréfum tveggja banka án þess að minnast á svipað stórar eða mun stærri breytingar í hlutabréfaverði sömu banka á innan við ári.

Hverju reiddust goðin þá? Eða hvað gladdi þau?

Ég veit að margir óttast afleiðingar þess að gagnrýnendur óhefts innflutnings á fólki og stjórnlausrar eyðslu í orkuskort labba núna inn í valdalaust þing í Evrópu sem skiptir engu máli. Selji jafnvel einhver hlutabréf. 

En vil ég þá frekar biðja menn um að róa sig og lesa hugleiðingar blaðamanns hjá BBC sem er farinn að efast um að við fáum eitthvað út úr því að stimpla fólk með æsandi titlum sem selja fyrirsagnir:

Lokahugsun: Þegar reynt er að gera harðar spár um hvers konar vald þjóðernissinnaðir hægriflokkar munu eða munu ekki beita í ESB í framtíðinni eru merkingar oft ekki svo gagnlegar.
Sumir þjóðernissinnar sem eru langt til hægri eru að færast nær meginstefinu til að ná til fleiri kjósenda og sífellt fleiri stjórnmálamenn frá miðju-hægrinu hafa verið að apa eftir tungutaki ytra hægrisins í heitum málum eins og fólksflutningum og umhverfismálum til að reyna að halda í stuðningsmenn.
Á heildina litið fengu mið-hægrimenn flest sæti og náðu mestum árangri á Evrópuþinginu.
Þú gætir samt ekki séð þessa fyrirsögn svo oft. Hún er minna áberandi en umræða um hag öfgahægrisins.

**********

A final thought: When trying to make firm predictions about the kind of power the nationalist right will, or will not, exert in the EU going forward, labels are often not that helpful.
Some hard-right nationalists are becoming more mainstream to woo more voters and increasing numbers of centre-right politicians have been aping the language of the far right on hot button issues like migration and the environment, in an attempt to hold on to supporters.
Overall, the centre-right won the largest number of seats and made the biggest number of gains in the European Parliament.
You might not see that headline all that often though. It’s less eye-catching than a debate about far-right gains.

Var þetta ekki hressandi yfirveguð greining hjá fjölmiðli sem er meðal stærstu boðbera rangupplýsinga og áróðurs sem um getur?

Franskir hlutabréfaeigendur munu jafna sig hratt. Það mun Evrópa líka gera. Í raun fór bara fram stór skoðanakönnun þar sem niðurstöðurnar komu mörgum á óvart, en völdin verða eftir sem áður í höndum ókjörinna embættismanna.

Alveg eins og lýðræðiselskendurnir vilja hafa það.

Markaðir nötra vegna uppsveiflu hægriflokka

Laumufrumvörp

Flest lagafrumvörp fá litla athygli, er ekki veitt neitt brautargengi og verða ekki uppspretta neinnar umræðu, sem betur fer. Flest þeirra eru varla pappírsins virði. Þau virðist þjóna þeim tilgangi að koma viðkomandi þingmanni á ræðuskrá og geta sagt frá því seinna hvað viðkomandi lagði mörg frumvörp fram. 

En sum eru hættuleg. Þau fá kannski enga athygli utan þingsins en eru þess eðlis að þau gætu hitt á rétta strengi innan þingsins, er veitt brautargengi og verða að lögum. Og þá situr samfélagið eftir í súpunni.

Sem dæmi um slíkt frumvarp er þingskjal 177 á 154. löggjafarþingi 2023–2024. Úr greinargerð:

Þegar hættuástand eykst getur það haft veruleg áhrif á verðlag tiltekinna vara. Eðli hættunnar eða viðbrögð stjórnvalda við hættunni geta leitt til þess að eftirspurn eftir tilteknum vörum eykst verulega eða þá að verulega dregur úr framboði á vörum. Í slíkum tilfellum skapast freistnivandi hjá þeim söluaðilum sem framleiða eða eiga birgðir af slíkum vörum. Þeir geta þá selt vörur sínar á okurverði. Það getur aukið áhættu á samfélagslegu tjóni af völdum hættuástands og auk þess veldur það óneitanlega fjártjóni hjá almenningi til skamms tíma litið.
    Í heimsfaraldri kórónuveiru bárust fregnir af verðhækkunum bæði innan og utan lands á sóttvarnavörum, grímum, sótthreinsispritti og fleiru. Verð hækkaði verulega á skömmum tíma og dæmi voru um óprúttna aðila sem hömstruðu til sín slíkar vörur á fyrri stigum faraldursins í gróðavon. Almennt má gera ráð fyrir því að flestir markaðsaðilar séu samfélagslega meðvitaðir og selji vörur á sanngjörnu verði á hættutímum en þegar freistnivandi sem þessi skapast þarf löggjöf að veita stjórnvöldum færi á að grípa í taumana. Það yrði með öllu ótækt ef, svo dæmi sé tekið, efnaminna fólk gæti ekki fylgt fyrirmælum stjórnvalda um sóttvarnaaðgerðir vegna þess að sóttvarnabúnaður hefði hækkað verulega í verði á skömmum tíma.

Okur! Fjártjón! Freistnivandi! Grípa í taumana! Fyrirmæli stjórnvalda um ákveðin innkaup!

Og hvað eiga lögin þá að segja, samkvæmt frumvarpi?

 Þegar eftirspurn eftir tilteknum vörum eykst til muna vegna hættuástands eða verulega dregur úr framboði á tilteknum vörum vegna hættuástands getur ríkislögreglustjóri kveðið á um hámarkssöluverð eða hámarksálagningu á innkaupsverð tiltekinna vara eða vörutegunda.

Hámarkssöluverð! Og málið er leyst, væntanlega. Þökk sé ríkislögreglustjóra, hvorki meira né minna.

Þetta frumvarp er mögulega eitursprengja. Það vita allir sem hafa komist í gegnum fyrstu blaðsíðuna í hagfræðibókinni að lögbundið hámarksverð býr til skort, tefur aukið framboð og leiðir til rangrar forgangsröðunar á takmörkuðu upplagi. En þingmenn gætu haldið annað og samþykkt sköpun á svona vopni fyrir yfirvöld. 

En hvað er til ráða til að stöðva svona aðfarir að markaðshagkerfinu? Auðvitað eiga þingmenn að geta lagt fram hvaða frumvarp sem er, en þurfa vökulir borgarar að grípa svona eiturpillur í fæðingu og gera eitthvað í því? Ekki er hægt að treysta á blaðamenn auðvitað, og hvað þá þingmennina sem samþykkja sín á milli að hagfræði er ekki raunveruleg vísindi og að lög geti breytt heiminum.

Hvað sem því líður þá óska ég þingskjali 177 skjótum dauða og að einhver segi eitthvað við einhvern til að koma í veg fyrir að álíka þvæla nái að líta dagsins ljós aftur, á þinginu hvorki meira né minna.

Hættulegu hægriöfgaflokkarnir

Það hefur verið mikil veisla hjá blaðamönnum seinustu vikur. Þegnar Evrópusambandsins eru þessa dagana að kjósa til Evrópuþingsins og velgengni öfgahægriflokka mikil. Stundum kallaðir fjarhægriflokkar. Stundum popúlískir þjóðernisflokkar. En neikvætt telst þetta.

En fyrir utan að vilja hægja aðeins á stjórnlausu flæði innflytjenda inn í álfuna, og tilheyrandi útþynningu á öllu sem mætti kalla evrópskt (menning, gildi, kristni, hefðir, réttarríki, stuðningsnet fyrir þá sem standa höllum fæti), hvað vilja þessir flokkar annað?

Hvað er svona öfgafullt við stefnu þessara flokka? 

Er þar verið að boða vopnaðar götuóeirðir? Fjöldamorð á aðfluttu fólki? Gasklefa? Lög sem mismuna einstaklingum eftir kynþætti? Afnám velferðarkerfisins? Afnám lýðræðis og upptöku flokkseinræðis? 

Hvað er svona öfga við þessa flokka, og hvað er svona hægri við þessa flokka?

Grípum niður í setningu úr evrópskum stjórnmálum:

Ríkisstjórnin mun taka upp nýja vinnuskyldu sem kemur í stað óvirks stuðnings með skyldu til að leggja fram 37 klukkustundir á viku fyrir borgara með aðlögunarþörf. Við verðum að mæta nýjum innflytjendum og þeim sem fyrir eru með kröfum og væntingum um standa á eigin fótum. Markmiðið með nýju vinnuskyldunni er að fleiri komist á ... vinnumarkað og fái vinnu.

Einnig, frá öðrum stað í evrópskum stjórnmálum:

Velferðarsamfélag okkar verður aðeins varðveitt ef tilskilin fjárhagsleg samstaða er veitt innan skýrt afmarkaðs og takmarkaðs samfélags.

Já, þetta evrópska öfgahægri! Vinnuskylda! Takmörk á velferðarkerfinu! 

Að vísu er fyrri tilvitnunin úr stefnuyfirlýsingu dönsku ríkisstjórnar þriggja miðjuflokka, þar á meðal dönsku Sósíaldemókratanna, sem blaðamenn hafa hingað til ekki kallað öfgahægristjórn. Hin síðari eru úr stefnuskrá þýska flokksins Alternative für Deutschland, en sá flokkur er skipulega kallaður einhvers konar öfgajaðarflokkur þótt hann sé meðal þeirra stærstu í Þýskalandi.

Með öðrum orðum: Það er oft lítið samhengi á milli stefnu flokka og stimpla blaðamanna á þeim. Miklu frekar mætti segja að með orðanotkun sinni séu blaðamenn að sýna og sanna að þeir eru algjörlega úr tengslum við raunheim sífellt fleira venjulegs launa- og fjölskyldufólks sem þykir vænt um samfélag sitt.

Sem er bara fín þumalputtaregla til að hafa í huga þegar fréttir eru lesnar.

Kosningar til Evrópuþingsins breyta engu. Völdin verða áfram í höndum ókjörinna fulltrúa. En kjósendur eru að reyna tjá sig og lýsa yfir ósætti. Mun einhver hlusta og hvað þá bregðast við?

„Hvar er þessi evrópska menning?“

Neyðarsjóðir og kampavín

Mikil óvissa ríkir um byggð í Grindavík og sú óvissa er ekki á leiðinni neitt. Viðbúið er að svæðið þar og í kring verði að jarðumbrotasvæði í mörg ár og jafnvel áratugi.

En menn vona það besta.

Á eldfjallaeyju er þetta ekki endilega ófyrirsjáanlegt ástand. Sem betur fer er Ísland frekar stór eyja miðað við fjölda íbúa. Fólk getur fært sig. Orkuver má reisa á öðrum svæðum. Ferðamenn geta baðað sig annars staðar.

Enda gilda lög á Íslandi til að búa sig undir svona hamfarir. Neyðarsjóðir og annað slíkt. Þá má opna til að leysa úr vandræðum fólks og fyrirtækja hratt og vel.

Til að halda slíkum sjóðum fullum þarf að halda uppi hárri skattheimtu og draga mikið fé í ríkisreksturinn. Það er allt í lagi, enda oft hyggilegt að spara við sig neyslu og auka við sig sparnað til að eiga varasjóði ef áföll skella á.

Nema fyrir eitt vandamál.

Neyðasjóðirnir eru tómir! Þeir fóru í að halda ráðstefnur og hækka laun opinberra starfsmanna. Þeir urðu að skúffufé ráðherra og nýttir til að kaupa handa þeim atkvæði. 

Ekki verða skattar hækkaðir mikið meira og þá er bara eitt í stöðunni: Að taka lán. 

Eftir meira en áratug af góðæri.

Einu sinni var hægt að nota rekstur á Reykjavíkurborg sem andstæðu við rekstur ríkisvaldsins. Borgin hélt sköttum í hámarki samhliða hallarekstri, ríkið greiddi niður skuldir og fór sér hægar í skattahækkanir.

Núna er erfitt að greina á milli, því miður. 

En þetta völdu kjósendur og gera sýnilega enn. Lýðræði hefur þann stóra kost að ef meirihlutinn ákveður að bora göt í skipsskrokkinn þá sökkva allir á sömu forsendum, og skála í skuldsettu kampavíni á leið á hafsbotninn.

En það er ekki of seint fyrir kjósendur að skipta um skoðun. Gera þeir það?

Taka lán í varúðarskyni