Meira svona, takk!

Gjaldtaka er yfirleitt góð hugmynd og hefur marga kosti, svo sem:

 

• Gjaldtaka flytur kostnað yfir á þann sem nýtir og notar, og frá þeim sem gerir hvorugt.
• Gjaldtaka gerir það mjög sýnilegt fyrir rekstraraðilann fyrir hverju er eftirspurn og hverju ekki.
• Gjaldtaka takmarkar átroðning og tryggir að þeir sem vilja mest fái aðgang, en aðrir bíða (t.d. eftir lægra gjaldi á minni annatíma).
• Gjaldtaka gerir rekstraraðila kleift að hagnast á því að bjóða aðgang. Kannski opnast aðgangur á fleira fyrir vikið?
• Gjaldtaka setur peninga í vasa rekstraraðila sem má nýta til að bæta aðstöðu og laða fleiri að.

 

Gjaldtöku mætti nota mun víðar en á ferðamannastaði, t.d. í skóla, sjúkrastofnanir og vegaaðgang.  Gjaldtakan héldi öllum kostum sínum við það.

En hvað með þá sem hafa ekki efni á gjaldinu en þurfa aðganginn? Þeir gætu reynt að höfða til samborgara sína, sem dytti jafnvel í hug að styrkja málefnið ef rökin eru góð. Velferðarkerfið útrýmdi á sínum tíma heilum hafsjó af frjálsum félagasamtökum sem styrktu allt frá læknisheimsóknum fátækra til verndar náttúruperla. Kannski er lag núna að búa til frjóan jarðveg fyrir slíka starfsemi á ný og koma ríkisvaldinu frá? 

Stefnt að gjaldtöku á morgun

Um sprenglærða spámenn

Margir halda að tölfræði sé vitneskja um framtíðina. Hún er það auðvitað ekki. Hún er vitneskja um fortíðina.

Margir halda að með vitneskju um fortíðina megi spá fyrir um framtíðina með einhverri vissu (t.d. segja hvaða gengi eigi að vera á hvaða gjaldmiðli ef ákveðnir hlutir eigi ekki að eiga sér stað). Það er ekki rétt. Auðvitað má reyna að spá og gefa upp ákveðnar líkur á að ákveðnir hlutir gerist í kjölfar annarra, en lengra nær það ekki. Tölur um fortíðina segja t.d. ekkert um áhrifamátt trúverðuglegra yfirlýsinga frá  yfirvöldum í framtíðinni. 

Á Íslandi bíður almenningur og viðskiptalífið eftir því að stjórnvöld geri eitthvað sem sannarlega má kalla afnám gjaldeyrishafta. Það er allt og sumt. Almenningur og stjórnvöld bíða ekki eftir aðgerðum sem "milda áhrif" eða "draga úr sveiflum" eða "tryggja jákvæðan vöruskiptajöfnuð við útlönd" eða neitt slíkt. Almenningur og atvinnulífið þarf bara tímasetta áætlun sem er hrint í framkvæmd og staðið er við.

Eftir þessu hefur verið beðið síðan snemma árs 2009 þegar meint "tímabundin" gjaldeyrishöft áttu að renna sitt skeið á enda, en áður en Seðlabanki Íslands gerði gjaldeyrishöftin að lifibrauði heils hers af spekingum. 

Losun haftanna mun alltaf verða sársaukafull fyrir einhvern. Hitt gleymist samt oft að gjaldeyrishöftin sjálf valda mörgum sársauka, daglega, og hafa gert síðan haustið 2008. Á sá sársauki að vega minna en hinna sem njóta skjóls af höftum á kostnað allra annarra? 

Sprenglærðir spekingar nota hvert tækifæri til að færa rök fyrir því að ekkert gerist í átt að losun gjaldeyrishafta, og hafa margar ástæður fyrir því (t.d. að tryggja að eigin sérfræðiþekking á talnagrautnum sé enn launuð af hinu opinbera, ótti við óvissa framtíð sem þeir þykjast samt geta spáð fyrir um, tröllatrú á að ríkisvaldið eitt geti séð um peningaútgáfu, osfrv.). Gegn því má berjast.

Höftin þurfa að fara, og því fyrr því betra, og það er nánast aukaatriði hvernig þau eru afnumin. 

Ríkisvaldið þarf svo að koma sér út úr útgáfu peninga. Þessi tilraun með Seðlabanka Íslands og "stöðugt verðlag" og álíka er búin að fá nægan tíma til að sanna sig en án árangurs, og komið gott núna.  

Aðeins eitt tækifæri til afnáms hafta