Af hverju þarf að þvinga þig til að fagna fjölbreytileikanum?

Mikið er rætt og skrifað um stefnu bandarískra yfirvalda að falla frá kröfum um einhvers konar stefnu sem fagnar fjölbreytileikanum - að ráðningar þurfi að snúast um að skoða kynfæri og húðlit umsækjenda, auka hlutfall ákveðinna húðlita og kynfæra innan stjórna og deilda og kennslustofa og vísa frá þeim sem eru of hvítir eða karlkyns af þeirri ástæðu einni.

Á Íslandi eru víst lög sem kveða á um að banna slíka mismunun á grundvelli húðlitar og tegund kynfæra. 

En er einhver þörf á slíkri löggjöf?

Þarf að þvinga þig til að horfa á einstaklinga á grundvelli persónuleika, frammistöðu og framlags frekar en húðlits og kynfæra? Eru Íslendingar virkilega svo uppteknir af því að allir séu hvítir og karlkyns að aðrir fái ekki möguleika á starfsframa eða að fái sanngjörn tækifæri?

Ég hélt ekki, en ef það þarf löggjöf til að spyrna gegn slíku hugarfari þá er það líklega lausnin.

Ég hefði haldið að slík lög ættu meira erindi í ríkjum þar sem aðrir en innfæddir eru meðhöndlaðir eins og ódýrir þrælar, en ekki á Íslandi.

Kannski Íslendingar séu svo meðvitaðir um fordóma sína að þeir vilja að löggjafinn hjálpi þeim að draga úr öllum fordómum sínum. Ísland, sem kaus fyrst allra forseta af kvenkyni. Ísland, þar sem konur eru áberandi á öllum sviðum samfélagsins, í ábyrgðar- og valdastöðum.

En kannski er þetta bara afurð löggjafar. Kannski Íslendingar séu upp til hópa með mikla tilhneigingu til að mismuna og að það hafi þurft að banna slíka tilhneigingu. Kannski Íslendingar, eins og þú, séu með þeim fordómafyllri sem finnast í heiminum en fengu löggjöf til að siða þá til.

Ef ekki, þá má afnema alla þessa löggjöf í kringum fjölbreytileika og mismunun, en þá þarft þú, kæri lesandi, að hætta að vera þessi rasisti og kvenhatari sem löggjafinn telur þig vera.

Ræður þú við það?

Hvað er hægri öfgahyggja?

Ég er hægrimaður. Mjög mikill hægrimaður. Langt til hægri í stjórnmálum. 

Þetta þýðir að mér er alveg sama hvaða trú menn hafa, gæti ekki verið meira sama um klæðaburð annarra, hvað fólk kallar sig, hvaða húðlit fólk hefur og hvaða kynhneigð það hefur. Allt eru þetta einkamál hvers og eins. Auðvitað geta fyrirtæki og stofnanir sett reglur um klæðaburð og húsfélög geta bannað losun á sorpi á stigaganginum en slíkt leiðir af eignaréttinum sem er bakaður djúpt inn í hægrimennskuna. Án hans er enginn sjálfsákvörðunarréttur og allt sem kallast að vera til hægri hverfur.

Þetta þýðir að ég samþykki ekki að ein lög eigi að gilda fyrir einn og einhver önnur fyrir annan því mikilvægasta lögmálið er friðsemdarlögmálið - að ekki sé réttlætanlegt að hefja að fyrra bragði árás á annan.

Af þessu leiðir að skattheimta er óréttlætanleg og eigi í besta falli að samþykkja sem þjófnað um hábjartan dag sem er ekki hægt að verjast því þá sendir ríkisvaldið hermenn sína af stað til að ráðast á fólk og loka inni. Ég kýs frekar að borga í hverjum mánuði lausnagjald mitt en að verða stungið í steininn.

Af þessu leiðir að mér finnst öll ríkisútgjöld vera fjármögnuð með þýfi. Það er kannski huggun í harmi að þýfið er notað til að fjármagna þjónustu og inniviði sem nýtast mér og öðrum í daglegu lífi, en þýfi er það samt. 

Af þessu leiðir að umburðalyndi mitt gagnvart vali annarra í lífinu eða ráðstöfun á eigin fé er svo gott sem óendanlegt. Fari ríkisvaldið hins vegar að neyða menn til að þegja eða klæða sig á ákveðinn hátt, framfylgja samkomubanni eða fjármagna heilaþvott á börnum mínum þá fær það sama hlutverk og maður sem gengur um með kylfu og lemur fólk af handahófi: Ofbeldismaður sem þarf að stöðva.

Allt þetta tilheyrir því að vera hægrimaður, og jafnvel öfgafullur sem slíkur.

Það kemur mér því spánskt fyrir sjónir að lögreglan á Íslandi telur harðlínumenn í Íran vera boðbera hægri öfgahyggju. Þau eru allt nema hægrisinnuð. Í raun algjör andstaða. Þau skipta sér af öllu, neyða fólk til að klæðast á ákveðinn hátt, setja ákveðna kynhneigð í löggjöfina til að banna hana og heilaþvo börnin. Slík yfirvöld eru miklu skyldari kommúnískum yfirvöldum en hægrisinnuðum. Þau aðhyllast vinstri öfgahyggju, ekki hægri.

Þetta segir okkur auðvitað það að hugtökin hægri og vinstri eru með öllu ónothæf þegar við erum komin út fyrir stjórnmálalitrófið innan ákveðins ríkis þar sem hægri þýðir einhvers konar skerðing á völdum ríkisvaldsins og skattaþörf þess og vinstri þýðir aukning á völdum ríkisvaldsins og skattaþörf þess. Um leið og alræðisstjórnir múslímaríkjanna eru færð inn í umræðuna þá ruglast allt, svart verður hvítt og vinstri verður hægri. Sem er ástæða þess að blaðamenn ættu kannski aldrei að ræða alþjóðamál og bara halda sig við innanlandsþræturnar. Og hið sama gildir um skýrslugerðarmenn lögreglunnar.

Það er gott að vera hægrisinnaður. Það dregur úr þörf minni til að hafa skoðun á vali annarra í lífinu, í hvað fólk eyðir launum sínum og hvað það kallar sig fyrir framan spegilinn eða hefur áhuga á að gera í svefnherberginu. Að aðhyllast hægri öfgastefnu er friðsæl, umburðarlynd og mannvæn lífsskoðun sem ég mæli með.

Aukin ógn vegna ofbeldisfullrar hægri öfgahyggju

Vókið sem kom og fór og skildi eftir sig mikla eyðileggingu

Vókið, eða vælumenningin eins og sumir vilja kalla það, virðist loksins vera á útleið. Og það er ekki vegna Trump heldur vegna þess að venjulegt fólk er einfaldlega komið með upp í kok af vókinu og þorir í auknum mæli að segja það upphátt.

Þetta vók var alveg drepleiðinleg della sem gekk út á að þykjast vera umburðarlyndari og góðhjartaðri en næsti maður. Það gengur út á að skammast í öllum og uppnefna í allar áttir. Það gengur út á að taka gleðina úr lífinu og troða því í litla kassa. Þú ert karlmaður og þar með karlremba. Þú er kona og fórnarlamb sem vinnur ókeypis á þriðju vaktinni. Þú ert með annan húðlit en bleikan og því hluti af ofsóttum minnihlutahóp. Þú segist vera kona og ert því kona - skilgreiningin á konu er að segjast vera kona og skilgreiningin á orðinu því sú sama og orðið en ekki hvað í því felst: Einhver tiltekin líffæri, gen eða hormón.

Farið hefur fé betra en þessi þvæla. Vóksins verður ekki saknað og þegar er búið að lagfæra skemmdirnar verður vonandi langt þangað til að álíka rugl verði allt í einu að heilögu trúarbragði. Trúarbragði sem fékk að heilaþvo krakka og fullorðna, svipta konum einkarýmum sínum og flokka fólk eftir húðlit og tegund kynfæra í gott og vont. Rasismi sem segist vera andrasískur, og fasismi sem segist vera andfasískur.

Kvenréttindaafnámsherferðin

Svolítið áhugavert á sér stað núna og hefur átt sér stað seinustu árin: Afnám á réttindum kvenna.

Ég kalla það kvenréttindaafnámsherferðina. Ætla ekki að sækja um að fá það vörumerki eða annað slíkt, svo notist að vild.

Sú herferð gengur út á að:

• Taka af konum íþróttir þar sem konur keppa við konur (píka á píku, svo það sé á hreinu)
• Taka af konum búningsklefana, þar sem þær afklæðast og standa naktar í sturtuklefum
• Taka af konum verðlaunin sem fást þegar sigur er unnin í íþróttum
• Taka af konum næðið, friðhelgina og fjarlægð frá typpum í allskyns aðstæðum þar sem nektar er krafist

Taka af þeim nokkuð margt, satt að segja.

Þeir sem mótmæla þessari herferð fá auðvitað yfir sig holskeflu skammayrða og slíkt en að auki árásir á pósthólf (þekki það sjálfur) og jafnvel meira. Röng skoðun! 

Það er því fínt að hafa hugtak eins og kvenréttindaafnámsherferðina til að lýsa ekki bara skoðun sinni á vegferðinni heldur líka innihaldi hennar. Ertu konu, með píku? Ertu kona, að keppa í íþrótt? Ertu kona, í sturtu? Vertu velkomin í furðuheiminn þar sem þú ert kona, við hlið karlmannslíkama. Þegar þú keppir. Þegar þú afklæðist og baðar þig. 

Kannski er þessi furðuheimur að hverfa, og ég vona það, en á meðan vona ég að menn standi upp og mótmæli því að refurinn sé sendur í hænsnabúrið til að leggja sig. Það gæti endað illa.

Nýr rektor, hvað með það?

Ekki man ég nafnið á rektor Háskóla Íslands þegar ég var þar í námi. Kannski af því það skipti ekki máli. Kennslan fór fram í VR-II að mestu sem er gamalt en hlýlegt hús. Samlokugrillið var mikið notað. Bókasafnið var ljómandi fínt. Þegar kom að því að skrifa lokaritgerðina fékk ég hluta af skrifstofu út af fyrir mig og borðtölvu til afnota. 

Einstaka sinnum þurfti að fara yfir Suðurgötuna þar sem lögfræðingarnir, tungumálin, viðskiptafræðin og annað var til húsa. En sem betur fer sjaldan. 

Námið var líka ágætt þótt kennararnir hafi verið af öllu tagi: Undirbúnir eða ekki, góðir að útskýra eða ekki, miklir um sig á sviðinu eða ósýnilegir með öllu. Mér gekk betur og betur eftir því sem leið á námið og toppaði á lokaárinu. Þá var maður líka búinn að læra hvar aðstoð var að finna og hvaða prófessorar nenntu að veita hana. 

En ekki vissi ég hvað rektor skólans hét. Það skipti ekki máli.

Einu sinni stefndi Háskóli Íslands hátt þegar kom að mælingum á gæðum námsins. Núna snýst allt um fjölbreytileikann. Ekki veit ég til þess að hann hafi nokkurn tímann vantað í Háskóla Íslands. Það vantaði fleiri tölvuver á sínum tíma en fartölvurnar hafa líklega tekið við af þeim.

Einu sinni var talið hollt fyrir nemendur að takast á við mikið af erfiðu heimanámi en að auki rækta félagslíf og kynnast fólki og gera háskólanámið nánast að lífi sínu á meðan sá stutti tími varði. Kannski er áherslan í dag komin annað - á fórnarlambamenninguna sem rektor virðist ætla að keyra fast á frá fyrsta degi í embætti.

Ég vona að þjáningasystkini mín í VR-II séu samt ekki þar heldur djúpt í Matlab-kóða og Calculus-æfingum og að hamast langt fram á nótt við skilaverkefni í tölulegri greiningu. Þeir geta svo yljað sér við þá staðreynd að þótt hver einasta formúla muni ekki nýtast þeim á vinnumarkaðinum þá mun skrápurinn sem námið myndar tvímælalaust gera það. 

Ekki að kjósa enn eina konuna

Mannfórnir

Sumir velta því fyrir sér hvers vegna Ásthildur Lóa Þórsdóttir sagði af sér ráðherraembætti.

Var það vegna gamalla ástarmála? Nei, því hún veit betur en RÚV hvað er satt og rétt í því máli. Það ætti enginn að svo mikið sem blikka þegar RÚV heldur einhverju fram.

Var það vegna afsláttar banka á húsi? Kannski, en ég held nú að fólki finnist bara ágætt að bankar hirði aðeins minna og að fólk fái aðeins meira, og þótt það sé fréttnæmt þá veldur það engu uppnámi. Allir eiga þennan ættingja sem togar í spotta fyrir mann án þess að hafa hátt um það. Sumir vinna í banka. Stundum kemst það upp, en oftast ekki.

Eftir stendur hið augljósa: Þrýstingur á að segja af sér vegna einhvers annars. Kannski andstöðu við ríkisstjórnarfrumvarp sem gefur Evrópusambandinu sjálfkrafa aðgang að íslensku löggjafarvaldi. Kannski andstöðu við enn einn landsbyggðarskattinn sem tæmir seinustu sjávarþorpin af vinnustöðum. Kannski eitthvað annað. En óþægur ljár í þúfu þurfti að hverfa á braut.

Það er jú valkyrjustjórn, og hvað er valkyrja? Úr Gylfaginningu:

Þessar heita valkyrjur. Þær sendir Óðinn til hverrar orustu. Þær kjósa feigð á menn og ráða sigri. Gunnur og Rota og norn hin yngsta er Skuld heitir ríða jafnan að kjósa val og ráða vígum.

Valkyrjur ráða því hverjir falla í baráttu og þær völdu Ásthildi Lóu. Sjaldan hefur nafn á ríkisstjórn verið meira við hæfi. Spurningin er ekki hvort þær hafi nú þegar fellt fyrsta liðsmanninn heldur hver er næstur. 

Stjórnarandstöðuflokkarnir þurfa ekki að eyða krónu í næstu kosningabaráttu. Fylgið sópast að þeim dag frá degi í boði ríkisstjórnarinnar. Sama á sér raunar stað í Reykjavík. Skrýtnir tímar valkyrja og kryddpía verða bráðum fyndin og sorgleg minning um skort á fagmennsku í íslenskum stjórnmálum.

Ýjar að Ásthildi Lóu hafi verið fórnað

Trump tekinn til fyrirmyndar

Margir hneykslast á samningatækni Bandaríkjaforseta, Donald Trump, sem hótar tollum hingað og þangað og býst svo við símtali þar sem honum er boðið eitthvað til að hverfa frá slíkum áformum. Með þessu móti hefur honum tekist að ná ýmsum markmiðum sínum sem menn geta vitaskuld haft skoðanir á, sem og þeim markmiðum sem hann heldur núna úti með hótunum sínum.

Þeir sem gagnrýna Trump geta auðveldlega gert það með málefnalegum rökum. Tollar eru slæmir, ekki satt? Hótanir eru ekki falleg leið til að tjá sig, ekki satt? Samningar ættu að fara fram af yfirvegun en ekki í skjóli hótana, ekki satt?

Og við Evrópumenn vitum auðvitað betur en þessir vitleysingar í bandarískum stjórnmálum, ekki satt? Varnarlausir og skuldum vafnir eins og við erum í visku okkar.

En hvað gera íslensk yfirvöld? Jú, það sama og Trump. Núna vofir yfir sjávarútvegi og sérstaklega fiskvinnslu alveg svimandi skattahækkun sem mun vissulega bitna á öllum sjávarútveginum en aðallega smærri aðilum og fyrirtækjum sem þurfa hráefni úr landvinnslu. Á meðan keyrir forsætisráðherra um og telur holur í vegum og segir að skattahækkanirnar muni renna í að laga þær. 

Vilja menn ekki laga vegina? Bæta innviðina? Styðjið þá við skattahækkanir á sjávarútveg!

Er til einhver önnur og betri skattahækkun? Bentu þá á hana því annars verða vegirnir ekki lagaðir! 

Ef Trump vissi af þessari aðferðafræði íslenskra yfirvalda myndi hann eflaust henda í hrós á samfélagsmiðlum.

Gerum betur.

Skortir greiningu á afleiðingum

Hræðsluáróður eða er verið að brugga eitthvað?

Víða í Evrópu er almenningur nú hvattur til að búa sig undir að lifa af í þrjá daga án vatns, rafmagns og netsambands. Í Danmörku hafa a.m.k. tvenn átaksverkefni hvatt almennings til þessa (að mestu leyti án árangurs). En hvers vegna, og hvers vegna núna? Er þetta hræðsluáróður að hætti veirutíma eða eru yfirvöld að standa í slíku hættuspili að almenningi verði ógnað?

Auðvitað er skynsamlegt að eiga einhverjar birgðir af einhverju. Detti til dæmis dóttur minni í hug að bjóða þremur vinkonum óvænt í kvöldmat þá þarf að eiga nagga í frystinum. En til hvers að eiga vatn og rafhlöður til þriggja daga? Er það nóg ef yfirvöldum tekst að koma á þriðju heimsstyrjöldinni með ógnandi utanríkisstefnu? Ólíklega. Ef eldgos er ógnin þá flýr fólk einfaldlega. 

Að því sögðu þá er ég alveg ljómandi birgur af ýmsu, en það er til að forðast að þurfa stökkva af stað í búðina ef eitthvað leikfangið verður rafmagnslaust. Ég á rafhlöður, hleðslubanka, eitthvað af drykkjarvörum og einhvern dósamat, og nóg af andabringum til að borða ekki annað í viku.

En það er ekki til að takast á við flugskeytið sem yfirvöld lokkuðu til mín, því ef það er markmiðið þá erum við dauðans matur, með eða án þriggja daga af vatnsbirgðum í geymslunni.

Eftir stendur hræðsluáróðurinn og þá má rifja upp veirutíma sem voru varla annað.

Landsmenn hvattir til að búa sig undir neyðarástand

Prófessorinn sem andar með nefinu

Ég hef áður nefnt það á þessari síðu hvað ég er ánægður með yfirvegaðar og rökfastar stjórnmálaskýringar Hilmars Þórs Hilmarssonar, prófessors við Háskólann á Akureyri, sem birtast reglulega á vef DV. Þar er einfaldlega bent á samhengi hlutanna, sögulegan aðdraganda og raunhæfar væntingar til ýmissa viðburða líðandi stundar. Sumt af því sem hann nefnir hefur fengið lítið pláss í íslenskum og jafnvel vestrænum fjölmiðlum en rímar ágætlega við heimildir sem finnast utan við það þrönga skoðanarými. 

Þar með er ekki sagt að vestrænir fjölmiðlar séu verstir allra og aðrir betri. En fjölmiðlar víða, innan og utan Vesturlanda, telja sig alltof oft vera einhvers konar uppalendur sem hafa það hlutverk fyrst og fremst að rökstyðja eina samþykkta skoðun, og láta sem minnst bera á mótbárum við hana. Að þessu leyti má alveg flokka hina íslensku fréttastofu RÚV og hina rússnesku fréttastofu TASS sem opinber málgögn sem duga ekki til að fá einhvers konar heildarmynd eða samhengi hluta en þeim mun meira af afstöðu yfirvalda.

En auðvitað er eitt nokkuð afgerandi atriði sem aðskilur Vesturlönd og flesta aðra menningarheima og það er málfrelsið. Það er hægt að kynna sér fleiri en eina hlið mála með því að stíga aðeins utan við girðingu sjónvarpsfréttatímans. Meira að segja aðfarir vestrænna yfirvalda á veirutímum gegn óháðum og gagnrýnum röddum dugðu ekki til að þagga niður í öllum. Sumir af þessum hefðbundnu fjölmiðlum á Íslandi birtu meira að segja pistla þar sem ágæti árása ríkisvaldsins á samfélagið og hagkerfið var dregið í efa. Og nema menn séu staddir í Bretlandi, Þýskalandi, Frakklandi, Ástralíu og Kanada - svo dæmi séu tekin - eru líkurnar á að lenda í steininum fyrir friðsama orðræðu litlar á Vesturlöndum. Fjölmiðlar eru að því leyti ágætir en ekki fullnægjandi farartæki tjáningar þótt samkeppni þeirra um neytendur stuðli einstaka sinnum að því að þeir birti efni sem setur hluti í samhengi frekar en að klappa bara fyrir hinni opinberu línu hverju sinni.

Plaströrið

Ég veit! Ég veit!

Ég veit að ef Donald Trump segir eitthvað þá er það dæmt úr leik sem vitleysa. Hann gæti sagt að himininn sé blár og þúsund vísindamenn sameinast í bréfi til að segja að himininn sé í raun grænn, með blöndu af gulu. 

En þegar hann tjáði sig gegn plaströrum og bannaði þvingaða notkun þeirra þá var Trump í raun að segja það sem ég hafði áður sagt, svo ég ætla að leyfa mér að vera sammála honum á þeim forsendum, meðal annarra. 

Vandamálið er samt ekki Trump eða hið augljósa að plaströr eru ekkert vandamál þótt slík rör hafi fundist í nefi skjalböku í sjó þar sem innfæddir sturta rusli beint í sjóinn. Vandamálið er að við höfum keypt þá lygasögu að plaströr eru stórt og alvarlegt umhverfisvandamál á svæðum þar sem rusli er ekki einfaldlega sturtað beint í næstu á (frekar en að brenna, urða eða endurvinna). Eða hvað er mikið af rusli að skola á strendur ríkja sem safna rusli og brenna, urða eða endurnýta? Svarið er: Ekkert.

Ofan á það vandamál er svo heilaþvotturinn. Fólk hamast við að finna upp á lausnum við því vandamáli sem fjarvera plaströrsins er. Pappírsrörið er dæmi um þetta: Ónothæft rusl sem dugar í mesta lagi til að sjúga í sig eitt vatnsglas á methraða. En hvað endist vel? Jú, stálrör, sem þarf bæði að framleiða (stálframleiðsla er orkufrek) og þrífa reglulega (sápa er líka auðlindanotkun), og kostar helling og er skelfilega orkufrek og óheilnæm lausn. Fólk að reyna græða á því að selja okkur stálrör er sent heim til sín, eðlilega, því enginn trúir því að stálrör muni fá pláss í jakkavösum og töskum (þótt enginn þori að mótmæla ofsóknunum á plaströrunum).

Hver er svo niðurstaðan hérna? Hún er sú að trúa ekki öllu, og sérstaklega ekki ef frásögnin er svo afbrigðilega aftengt heilbrigðri skynsemi að það er engin ástæða til að trúa. Svo sem:

• Að það sé hægt að þróa bóluefni á undir 10 árum sem drepur ekki ungt fólk og slátrar eldra fólki á methraða
• Að ruslið þitt, sem endar í ruslafötu og er svo afgreitt af fagmönnum, sé að drepa skjaldbökur í Kyrrahafi
• Að nautakjötið þitt sé að breyta loftslagi Jarðar
• Að grænu skattarnir hafi einhver áhrif á loftslagið
• Að lélegir jurta- og pappírspokar séu góður valkostur við trausta plastpoka
• Að orkuskortur sé umhverfisvænn
• Að rafhlöður séu umhverfisvænar, þar á meðal þessar risastóru í rafmagnsbílunum
• Að konur eigi að keppa við karlmenn í íþróttum
• Að vopnakapphlaup stuðli að friði
• Að keppni við hið opinbera um lánsfé lækki vexti og verðbólgu
• Að ritskoðun stuðli að málfrelsi

Listinn er því miður lengri og jafnvel að lengjast, en það er von, og dæmi sýna það. Það sem vantar er að þú kaupir minna af snákaolíu og meira af þorskalýsi.