Hagsmunir heildarinnar?

Þegar yfirvöld réttlæta skattahækkanir með því að vísa til hagsmuna heildarinnar þá blasir við að ekki er verið að huga að hagsmunum heildarinnar.

Því það er heildin sem er að borga meira fyrir það sama eða minna en áður. 

Auðvitað hafa mismunandi skattahækkanir mismunandi áhrif. Þegar ríkið vill minnka reykingar þá skattleggur það tóbak. Þegar ríkið vill að iðnaðarmenn fái fleiri verkefni þá lækkar það virðisaukaskattinn.

Ríkisvaldið hækkar núna skatta á fiskveiðar, væntanlega til að minnka fiskveiðar eða innlenda fiskvinnslu ef marka má minnisblöðin sem ríkisstjórnin lét framleiða en las ekki.

En þarf ekki að fjármagna hið opinbera svo það geti sinnt öllum sínum nauðsynlegu verkefnum? Jú, auðvitað þarf að gera það, en þarf hið opinbera að vasast í öllu sem það vasast í í dag? Auðvitað ekki. Það er hægt að finna mörg dæmi um vel rekna starfsemi sem hið opinbera sinnir á Íslandi en einkaaðilar sinna í öðrum þróuðum ríkjum eða svæðum innan þeirra. Hið opinbera getur meira að segja greitt fyrir þjónustu án þess að veita hana og innleiða þannig örlítinn vott af samkeppni, svo sem í tilviki grunnskóla eða heilbrigðisþjónustu. 

En að báknið í dag sé hin fullkomna stærð á hinu opinbera sem þenjist út á hárréttum hraða og taki til sín sanngjarna skattheimtu er auðvitað ekki rétt.

Ef ríkisvaldinu, eins stórt og það er nú þegar, vantar meira af sjálfsaflafé íslensks almennings og fyrirtækja þá er það fyrst og fremst til að fjármagna kosningabaráttu ríkjandi flokka, og hagsmunir heildarinnar eru algjört aukaatriði. Reikningsdæmið gæti verið eitthvað á þá leið að sjávarþorp sem verða að eyðifjörðum fæli frá færri kjósendur en aflast í kaffihúsum Reykjavíkur, eða eitthvað álíka. 

Bara stjórnmál, stjórnmálanna vegna. Skítt með heildina. 

Skiljanlegt að fólk mótmæli frumvarpinu

Þeir sem trúðu því að Biden væri heill og að stjórna

Það blasti við frá upphafi kosningabaráttu Joe Biden í embætti forseta fyrir kosningarnar 2019 að hann væri hvorki andlega til staðar né hæfur til að stjórna. 

Þegar á þetta var bent á sínum tíma var það yfirleitt túlkað sem stuðningsyfirlýsing við Donald Trump. Slíkt er ástandið á umræðunni. Það er ekki hægt að vara mann við því að detta ofan í holu án þess að vera ásakaður um að vera eitthvað eða vilja eitthvað.

En glæpurinn liggur ekki hjá Joe Biden, sem er hrumur maður sem veit ekki hvort hann á að beygja til vinstri eða hægri. Glæpurinn liggur hjá þeim sem börðust á hæl og hnakka í fjögur ár að fela ástand hans og starfrækja skuggastjórn þar sem einhverjir allt aðrir en kjörinn forseti voru raunverulega við stjórnvölinn. Skrifuðu undir tilskipanir fyrir hans hönd, földu andlegt og líkamlegt ástand hans og ráku bandaríska alríkið eftir uppskrift sem sjálfur forsetinn vissi varla af.

Allt verður þetta auðvitað rannsakað. Áhyggjur mínar liggja ekki í málinu sem slíku heldur í trúgirni þeirra sem trúðu lygunum - í fjögur ár!

Af því að fjölmiðlar og fjölmiðlafulltrúar sögðu þeim að trúa. Trúa í blindni. Trúa þvert á það sem blasti við eins og flugeldasýning, dag eftir dag, mánuð eftir mánuð, ár eftir ár.

Ég held því ekki fram að allt sem ég trúi í dag sé sannleikurinn. Ég trúði á sínum tíma á réttmæti þess að siga sprengjum og hermönnum á íbúa Írak og þeirra þáverandi forseta með yfirvaraskeggið og finnst sjálfsagt að biðjast afsökunar á þeim dómgreindarbresti. Síðan þá hef ég reynt að fara varlega í stuðningsyfirlýsingum mínum, sem eru frekar fáar. 

En ég er gapandi hissa á því að ástand Joe Biden hafi verið talið gott af svona mörgum svona lengi. 

Hverju öðru er fólk að láta ljúga að sér og það trúir því það þorir ekki öðru eða treystir í alvöru ennþá þeim sem báru á borð allar hinar lygarnar? Biden, sprauturnar, skattar til að breyta veðrinu, karlar í kvennaklefa - listinn er endalaus.

Þekkti ekki einu sinni George Clooney

That will be 1000 kroners

Ég get tekið undir áhyggjur margra af íslenskri tungu. Sífellt algengara er að afgreiðslufólk geti ekki talað við mann á íslensku. Þetta á ekki bara við um starfsfólk hótela eða í afgreiðslum ferðamannastaða.

Þegar ég flutti til Danmerkur á sínum tíma og var að leita að vinnu þá var mér sagt að ég yrði að tala dönsku. Það var því ekki annað í stöðunni en að læra hana á meðan ég vann afleysinga- og hlutastörf. Kannski er öldin önnur núna. Starfsfólkið í matvöruversluninni handan við hornið er að miklu leyti ótalandi á dönsku. Það kann að bjóða kvittun og segja hvaða upphæð þurfi að greiða en minnstu frávik frá slíkum samskiptum enda hratt í ensku. Því miður. Sem betur fer er þetta samt undantekningin, ekki reglan.

En í stað þess að örvænta er hægt að spyrna við fótum og alveg frábær byrjunarstaður er Netútgáfa Snerpu. Hún er safn texta án höfundarréttar, fyrst og fremst Íslendingasögur, þjóðsögur, fornsögur og einnig Biblían. Hýsing efnisins er framlag Snerpu til varðveislu menningararfs þjóðarinnar að eigin sögn.

Sjaldan hefur einföld vefsíða fært notendum sínum jafnmiklar gersemar á einu bretti. Ég hef leitað þangað inn í mörg ár og vona að ég geti haldið því áfram um alla framtíð.

Ósnjallur maður
hyggst munu ey lifa,
ef hann við víg varast.
En elli gefur
honum engi frið,
þótt honum geirar gefi.

Svona er ort í Hávamálum og boðskapurinn sá að menn forðist ekki dauðann með því að forðast vopn. Það mætti kannski segja það sama um veirur sem menn reyndu að forðast á kostnað samfélagsins svo misserum skipti, og sumir féllu fyrir takmörkununum og sprautunum frekar en að hætta á veiruna.

Enn eru þær aðrar er þjóna skulu í Valhöll, bera drykkju og gæta borðbúnaðar og ölgagna. Svo eru þær nefndar í Grímnismálum: 

Hrist og Mist

vil eg að mér horn beri,

Skeggjöld og Skögul,

Hildur og Þrúður,

Hlökk og Herfjötur,

Göll og Geirahöð,

Randgríð og Ráðgríð,

og Reginleif.

Þær bera einherjum öl.

Þessar heita valkyrjur. Þær sendir Óðinn til hverrar orustu. Þær kjósa feigð á menn og ráða sigri. Gunnur og Rota og norn hin yngsta er Skuld heitir ríða jafnan að kjósa val og ráða vígum.

Svona er valkyrjum lýst í Gylfaginningu og virðist vera sem valkyrjurnar í ríkisstjórninni séu óþægilega trúar uppruna hugtaksins þegar þær handvelja hverjir fái að lifa og deyja innan hagkerfisins og jafnvel stjórnsýslunnar.

"O, tarna var ljóta nóttin," sagði prinsessa. "Mér hefur varla komið dúr á auga alla nóttina. Hamingjan má vita, hvað hefur verið í rúminu! Ég hef haft eitthvað hart undir mér, svo ég er bæði blá og marin um allan kroppinn. Þvílík skelfing!"

Nú gátu þau séð að þetta var sönn prinsessa, þar sem hún hafði orðið vör við baunina í gegnum tuttugu dýnur og tuttugu dúnsængur. Svo hörundsár gat engin verið nema sönn prinsessa.

Þetta er hluti af íslenskri þýðingu á ævintýri H.C. Andersen um prinsessuna á bauninni. Því miður gerast í dag margir prinsessur sem sjá ástæðu til að kvarta yfir minnstu óþægindum en gleyma stóru málunum.

Minnumst þess næst þegar afgreiðslumaður rukkar um upphæð á ensku að íslenska fjársjóðskistan er djúp og rík og þökk sé Snerpu og fleiri slíkum líka mjög aðgengileg.

Ríki í ríkinu og að segja frá

Hvernig er slæmt ástand gert betra?

Hvernig verður nauðsynlegum breytingum komið á?

Hvernig á að laga gölluð kerfi?

Er það með því að útskýra í skýru máli, oft og ítrekað, hvað er að og hvað þurfi að gerast?

Er það með því að koma gagnlegum ábendingum á viðeigandi aðila?

Er það með því að mæta á marga fundi með ráðandi öflum og þrýsta á breytingar?

Það fer eftir ýmsu, svo sem því hvort einhver sé að hlusta eða hafi áhuga á breytingum og umbótum.

Þegar fyrrverandi lögreglustjóri talar um ríki í ríkinu og að ábendingar hverfi inn í svarthol þá blasir við að ekkert muni lagast í íslenskum löggæslu- og landamæramálum, sem fléttast um leið inn í innflytjendamál. 

Þegar venjulegt fólk, ennþá að jafna sig eftir hnífstungu fyrir utan gluggann hjá sér um hábjartan dag, talar um langvarandi ástand áreitis og ofsókna af hendi innfluttra siðblindingja þá veit maður að yfirvöldum er alveg skítsama. 

Yfirvöld komast auðvitað upp með margt. Kosningar á fjögurra ára fresti eru um leið tímabil þar sem er hægt að valta yfir almenning í heil fjögur ár án afskipta. Ríkin í ríkinu eru mörg, frá Tryggingastofnun til ríkislögreglustjóra, og ósnertanleg. 

Kannski þurfa bara fleiri að tjá sig og tjá sig hærra, en kannski er það tilgangslaust. Væntingar okkar til yfirvalda eru einfaldlega of litlar. Við erum fljót að æða í unglinginn við kassann í Bónus ef við sjáum rangt verð á mjólkurfernu á kvittuninni en segjum ekkert þegar innfluttir þrjótar áreita konurnar okkar, dag eftir dag. Við látum strax í okkur heyra ef samlokan á bensínstöðinni er talin óhóflega verðlögð en höldum rækilega í okkur þegar karlmannslíkamar troða sér inn í sturtuklefana með dætrum okkar.

Kannski er niðurstaðan því bara sú að við fáum nákvæmlega það sem við eigum skilið: Ríki í ríkinu, svarthol, ósnertanlega opinbera starfsmenn og stjórnmálamenn á þingi og í sveit sem raða sér í tilgangslausar nefndir til að hækka launin sín, á kostnað almennings.

#78. - Kallar eftir afsögn ríkislögreglustjóra

Hvar er Trump-geðhvarfssýkin núna?

Á nánast hverjum degi má sjá hjá nánast hverjum einasta fjölmiðli einhvers konar gagnrýni á Donald Trump, forseta Bandaríkjanna. Oft er margt gott að finna í slíkri gagnrýni og raunar væri óskandi að aðrir leiðtogar fengju álíka aðhald. Stundum er gagnrýnin samt frekar innihaldslaus og ætlað að búa til lokkandi fyrirsagnir, en látum það liggja á milli hluta.

Núna er Trump að reyna troða í gegnum þingin þar í landi fjárlagafrumvarpi sem lækkar skatta og einhver ríkisútgjöld en eykur hallareksturinn. Ég hafði búist við því að þeir sem þjást illilega af Trump-geðhvarfssýkinni væru alveg brjálaðir núna en ég hlýt að hafa misst af því brjálæði í amstri dagsins. Hvar eru hagfræðingarnir sem benda á að hallarekstur á opinberum fjármálum er skaðlegur, ýtir undir verðbólgu og hátt vaxtastig, og leggur þungar byrðar á kynslóðir framtíðar?

Finnast slíkir hagfræðingar?

Hvar eru þeir sem segja að ef Trump vill lækka skatta að þá þurfi hann að minnka heildarútgjöld hins opinbera enn meira svo hallareksturinn aukist ekki?

Hvar eru þeir sem benda á að lækkun ríkisútgjalda sé góðra gjalda verð en að það þurfi að byrja þar sem fitulagið er þykkast?

Hérna er á ferðinni gullnáma fyrir þessa hefðbundnu gagnrýnendur Trump, þá með Trump-geðhvarfssýkina og raunar marga aðra líka. Gullnáma full af gagnrýni sem er meira innihald en umbúðir. 

Hvar er hún?

En á meðan ég leita er gott að vita af bandaríska þingmanninum Thomas Massie, flokksbróður Trump, gjarnan uppnefndur Mr. No því hann er réttu megin í eiginlega öllum málum, og sem fer vægast sagt í taugarnar á Trump fyrir að skrifa af mikilli skynsemi um þessa vegferð ríkisstjórnar hans, svo sem að skattalækkanir Trump komi sér fyrst og fremst vel fyrir ríka vinstrimenn. Sem skýrir kannski af hverju gagnrýnin er jafnlítil og mér virðist hún vera.

Sprautan lifir

Mig langaði eiginlega bara að setja inn í færslur tímans að á þessari stundu er ennþá á heimasíðu hins íslenska landlæknisembættis hvatning til aldraðra, óléttra og sjúkra að láta sprauta í sig baneitruðu efni sem minnkar engar sjúkdómslíkur (eykur þær ef eitthvað er), getur valdið ófrjósemi og hraðri krabbameinsmyndun, hefur verið tengt við ófrjósemi og stíflar í sumum tilvikum æðarnar og veldur blóðtöppum, svo eitthvað sé nefnt.

Já, það er sitthvor hluturinn, vísindin og Vísindin.

Til hvers að hafa landamæri ef það má ekki ráða því hver fer yfir þau?

Fyrir ekki mörgum árum fór ég í smávegis frí til Tyrklands. Mér brá töluvert þegar ég sá þá kröfu tyrkneskra yfirvalda um að ég þyrfti ekki bara gilt vegabréf við komuna til landsins og á meðan á dvöl minni stóð heldur þurfti gildistíminn að vera a.m.k. 6 mánuðum fram yfir komudag minn. 

Mitt vegabréf gilti sem betur fer í 7 mánuði fram yfir komudag svo þetta slapp fyrir horn.

Það mætti því segja að þegar kemur að því að taka við vestrænum ferðamönnum í tveggja vikna frí við sundlaugarbakka að tyrknesk yfirvöld hafi haft rækilega stjórn á sínum landamærum!

Því til hvers eru landamæri ef ekki stjórn á því hver fer yfir þau og hversu lengi viðkomandi er innan þeirra?

Núna hefur þeirri hugmynd verið fleytt af stað innan Evrópusambandsins að ríki Evrópusambandsins eigi að hafa aðeins meiri stjórn á sínum landamærum.

Þetta er kallað umdeilt og það sagt að von sé á viðspyrnu.

Það eiga að gilda slakari reglur um að setjast varanlega að í vestrænum heilbrigðiskerfum en að eyða tveimur vikum við sundlaug eða strönd í Tyrklandi.

Vissulega er frábært að gera flakkað á milli landa. Ég skrapp til Finnlands um daginn og sýndi engum nein skilríki, og fór í nokkur skipti til Hollands í fyrra og upplifði það sama.

En eins og mér var sagt fyrir 20 árum þegar ég flutti til Danmerkur: Þú stendur á eigin fótum í þessu landi eða ferð til baka.

Og gott og vel, það var alveg sjálfsögð krafa.

Landamæri hafa tilgang. Stundum til að útiloka eitthvað utan þeirra, stundum til að verja eitthvað innan þeirra, en yfirleitt bæði ef sá sem fer yfir landamæri getur læst klónum í þá sem fyrir eru og heimtað það sem aðrir framleiða.

Opin landamæri fást bara með afnámi velferðarkerfisins. Þeir sem vilja opin landamæri vilja að velferðarkerfið fjármagni allt fyrir alla. Kannski verður höggvið á þennan hnút bráðum, ef marka má þróun evrópskra og bandarískra stjórnmála seinustu mánuði.

En sjáum hvað setur.

Auðvelda synjun hælisumsókna

Lygarnar á lygar ofan

Hvað fyllir fyrirsagnir fjölmiðla í dag?

Innrás Rússa.

Nýjustu uppátæki Trump.

Ísraelsher í Gaza.

Í þessum málum og mörgum öðrum er bara ein frásögn. Ein hlið. Einn sannleikur. Enginn aðdragandi. Engar ögranir sem leiddu til viðbragða. Engin góð ástæða fyrir neinu.

Bara það að benda á undanfara og aðdraganda og bara það að reyna skilja án þess að réttlæta er hreinlega stimplað út úr umræðunni með uppnefnum og jafnvel fúkyrðum.

Hljómar þetta ekki kunnuglega þegar við hugsum til baka?

Um veirutíma og sprauturnar.

Um efasemdir um andlega heilsu Biden.

Um réttlætingu fyrir innrás í Írak og eyðileggingu Líbýu.

Um þessi mál og fleiri þar sem er í dag búið að afhjúpa sannleikann sem lá undir lygunum.

Ef það tókst að ljúga svona rækilega að okkur í fortíð (nýrri og fjarlægri) þá er engin ástæða til að ætla annað en að verið sé að ljúga að okkur um dægurmál dagsins í dag.

Ekki endilega í því hver er góði kallinn og hver er vondi heldur í því hvað rekur þá áfram og hvernig ber að bregðast við því án þess að koma á heimsstyrjöld.

Þegar lygarnar bráðna, svo sem í tilviki Biden sem fékk að þykjast vera forseti í 4 ár þótt allt samstarfsfólk hans hafi séð að eitthvað mikið var að, og þar sem varaforseti hefði átt að virkja ákvæði stjórnarskrár um vanhæfni í starfi, þá biðst enginn afsökunar. Það er bara farið yfir í næsta mál. Þeir sem vörðu Biden gegn ásökunum um andlegt vanhæfi í starfi þegja bara eða skrifa bækur og græða á eigin vanhæfni - segjast bara hafa látið blekkja sig í þessu tiltekna máli. Auðvitað var það ekki bara í því tiltekna máli. Það var og er í öllum málum. Dægurmálum dagsins í dag. 

Líklegt er að flestir sem trúðu á sprauturnar sem nú hafa verið afhjúpaðar sem hið hreina eitur trúi líka öllu sem RÚV og BBC segja um önnur mál. Líklegt er að þeir sem héldu að Biden væri heill heilsu þvert á það sem blasti í raun við öllum trúi líka á túlkun CNN og AP á viðburðum dagsins í dag.

En það er mikilvægt að bogna ekki þegar fótum er spyrnt gegn lygunum, þola fúkyrðin og forðast flensusprauturnar. Þá það. 

Tollar og góða fólkið

Hvort skiptir meira máli: Verknaðurinn eða hver framkvæmir hann?

Ef prestur lemur mann að ástæðulausu er það þá minni glæpur en ef eiturlyfjaneytandi gerir það sama?

Flestir telja vonandi ekki að svo sé.

Ef fangavörður í kínverskum útrýmingarbúðum varar við því að loftsteinn sé að falla til jarðar á þá að hunsa orð hans því hann er svo vondur eða gæti verið að loftsteininum sé alveg sama og eyðir öllu óháð því hver varaði við honum?

Vitaskuld ber að taka slík varnarorð alvarlega, sama hvaðan þau koma.

En svona hugsum við ekki þótt við teljum okkur vera rökhugsandi og upplýst fólk.

Við spáum miklu frekar í því hver sagði eitthvað en hvað viðkomandi sagði.

Við dæmum orð og gjörðir ekki út frá því hvaða orð féllu eða hvað viðkomandi er að gera. Þess í stað höfum við ákveðið að allt sem ákveðnir einstaklingar segja sé rangt og að andstæðan sé sannleikurinn.

Þetta lýsir sé vel í allri umræðu um tolla (en allskonar annað líka: loftslagsbreytingar, kynskiptiaðgerðir, lyfjanotkun, sóttvarnaraðgerðir og svona mætti lengi telja).

Tökum dæmi.

Evrópusambandið býr sig nú undir að skella himinháum tollum á Úkraínu til að verja evrópska bændur gegn ódýrum innflutningi þaðan, og um leið bora stórt gat í ríkissjóð Úkraínu. Hvar eru allir spekingarnir sem hafa tjáð sig mikið um allskyns aðra tolla undanfarið? Hvar eru frelsishetjurnar sem tala máli Úkraínu? Hvar eru mótmælin og undirskriftalistarnir?

Þögnin er ærandi.

Sjálfur er ég enginn talsmaður tolla. Hagfræðin er skýr hérna: Tollar eyðileggja skilvirkni og hagkvæmni.

En tollar eru ekki bara hagstjórnartæki. Þeir eru pólitískt verkfæri rétt eins og viðskiptabann og -þvinganir. Í Bandaríkjunum eru þeir notaðir til að þvinga ríki að samningaborðinu og einfaldlega verkfæri stjórnmálamannsins, mögulega í bland við hagfræðikenningar sem ég fellst ekki alveg á. Í Evrópu eru þeir notaðir til að verja óhagkvæman landbúnað frá framleiðslu úr mun frjósamari jörð. Við skiljum ekki alveg aðferðafræði Bandaríkjamanna og fyllum því samfélagsmiðla af hneykslun yfir tollastríði þeirra en við skiljum alveg aðferðafræði Evrópusambandsins og steinþegjum.

Ætti það ekki að vera öfugt? Eða skiptir meira máli hver sagði eitthvað en hvað hann sagði?

Ætli það ekki.

Því miður, fyrir Úkraínu.

Telur verndartolla njóta stuðnings

Beðið eftir næstu Tom Cruise bíómynd

Menn geta sagt hvað sem þeir vilja um einkalíf Tom Cruise og hans trúarbrögð og áhugamál og hvað sem er en það er erfitt að neita því að maðurinn býr til alveg geggjaðar bíómyndir. Þar er áherslan öll á að veita áhorfandanum góða afþreyingu og mikla upplifun og eiginlega ekkert annað. Í hans myndum er engin áhersla á að búa til hlutverk sem endurepgla fjölbreytileikann og auka sýnileika á áskoranir minnihlutahópa. Vissulega eru leikararnir af öllum stærðum, gerðum og litum og mögulega kynhneigð líka en fyrst og fremst eru þeir að leika hlutverk sem eiga að stuðla að betri mynd og styðja við söguna með framlagi sínu frekar en að sagan snúist um persónulegan bakgrunn og erfðamengi leikarans og hvað þá hvað hann kýs að gera í svefnherberginu.

Áróðurinn er allt í kringum okkur og fyrir löngu búinn að troða sér í Hollywood-myndirnar og gera margar þeirra alveg óbærilegar. Þar er hlutfall ýmissa hópa margfalt á við samfélagið að meðaltali sem á víst að vera gott fyrir okkur að sjá. Ekki verð ég mikið var við að fólk þurfi endalaust að tala um kynhneigð sína eða kynferðislegar langanir en á skjánum er þetta oft aðalatriðið og einnig að passa sig á að innleiða allar nýjustu breytingarnar í tungumálinu. 

En fólk kýs með fótunum eins og við sjáum núna allt í kringum okkur með minnkandi neyslu á fréttum skolpræsamiðlanna (mainstream media), minnkandi aðsókn á Hollywood-myndirnar og viðspyrnu gegn því að fullorðnir karlmannslíkamar troði sér inn í sturtuaðstöðu kvenna í lítilla stúlkna, svo ekki sé minnst á fangelsi kvenna sem hafa sum hver í heiminum orðið að útungunarstöð fyrir afkvæmi nauðgara.

Það er með þetta í huga að ég lít núna á dagatalið og sé að ekki eru margir dagar í næstu kvikmynd Tom Cruise. Þar er öruggt að áhorfenda bíði ævintýraleg áhættuatriði sem fléttast inn í frásögn af ógn sem stafar að heiminum og verður ekki aftengd með hefðbundnum leiðum, leyfispappírum og flóknu skipuriti. Það er heldur enginn tími til að mála hárið á sér blátt og eltast við athygli ungra krakka. Nei, til að leysa verkefnið þarf lítið teymi fagmanna sem kunna að tjá sig svo aðrir skilji.

500 milljón færri miðar seldir