Hvar er Trump-geðhvarfssýkin núna?

Á nánast hverjum degi má sjá hjá nánast hverjum einasta fjölmiðli einhvers konar gagnrýni á Donald Trump, forseta Bandaríkjanna. Oft er margt gott að finna í slíkri gagnrýni og raunar væri óskandi að aðrir leiðtogar fengju álíka aðhald. Stundum er gagnrýnin samt frekar innihaldslaus og ætlað að búa til lokkandi fyrirsagnir, en látum það liggja á milli hluta.

Núna er Trump að reyna troða í gegnum þingin þar í landi fjárlagafrumvarpi sem lækkar skatta og einhver ríkisútgjöld en eykur hallareksturinn. Ég hafði búist við því að þeir sem þjást illilega af Trump-geðhvarfssýkinni væru alveg brjálaðir núna en ég hlýt að hafa misst af því brjálæði í amstri dagsins. Hvar eru hagfræðingarnir sem benda á að hallarekstur á opinberum fjármálum er skaðlegur, ýtir undir verðbólgu og hátt vaxtastig, og leggur þungar byrðar á kynslóðir framtíðar?

Finnast slíkir hagfræðingar?

Hvar eru þeir sem segja að ef Trump vill lækka skatta að þá þurfi hann að minnka heildarútgjöld hins opinbera enn meira svo hallareksturinn aukist ekki?

Hvar eru þeir sem benda á að lækkun ríkisútgjalda sé góðra gjalda verð en að það þurfi að byrja þar sem fitulagið er þykkast?

Hérna er á ferðinni gullnáma fyrir þessa hefðbundnu gagnrýnendur Trump, þá með Trump-geðhvarfssýkina og raunar marga aðra líka. Gullnáma full af gagnrýni sem er meira innihald en umbúðir. 

Hvar er hún?

En á meðan ég leita er gott að vita af bandaríska þingmanninum Thomas Massie, flokksbróður Trump, gjarnan uppnefndur Mr. No því hann er réttu megin í eiginlega öllum málum, og sem fer vægast sagt í taugarnar á Trump fyrir að skrifa af mikilli skynsemi um þessa vegferð ríkisstjórnar hans, svo sem að skattalækkanir Trump komi sér fyrst og fremst vel fyrir ríka vinstrimenn. Sem skýrir kannski af hverju gagnrýnin er jafnlítil og mér virðist hún vera.

Sprautan lifir

Mig langaði eiginlega bara að setja inn í færslur tímans að á þessari stundu er ennþá á heimasíðu hins íslenska landlæknisembættis hvatning til aldraðra, óléttra og sjúkra að láta sprauta í sig baneitruðu efni sem minnkar engar sjúkdómslíkur (eykur þær ef eitthvað er), getur valdið ófrjósemi og hraðri krabbameinsmyndun, hefur verið tengt við ófrjósemi og stíflar í sumum tilvikum æðarnar og veldur blóðtöppum, svo eitthvað sé nefnt.

Já, það er sitthvor hluturinn, vísindin og Vísindin.

Til hvers að hafa landamæri ef það má ekki ráða því hver fer yfir þau?

Fyrir ekki mörgum árum fór ég í smávegis frí til Tyrklands. Mér brá töluvert þegar ég sá þá kröfu tyrkneskra yfirvalda um að ég þyrfti ekki bara gilt vegabréf við komuna til landsins og á meðan á dvöl minni stóð heldur þurfti gildistíminn að vera a.m.k. 6 mánuðum fram yfir komudag minn. 

Mitt vegabréf gilti sem betur fer í 7 mánuði fram yfir komudag svo þetta slapp fyrir horn.

Það mætti því segja að þegar kemur að því að taka við vestrænum ferðamönnum í tveggja vikna frí við sundlaugarbakka að tyrknesk yfirvöld hafi haft rækilega stjórn á sínum landamærum!

Því til hvers eru landamæri ef ekki stjórn á því hver fer yfir þau og hversu lengi viðkomandi er innan þeirra?

Núna hefur þeirri hugmynd verið fleytt af stað innan Evrópusambandsins að ríki Evrópusambandsins eigi að hafa aðeins meiri stjórn á sínum landamærum.

Þetta er kallað umdeilt og það sagt að von sé á viðspyrnu.

Það eiga að gilda slakari reglur um að setjast varanlega að í vestrænum heilbrigðiskerfum en að eyða tveimur vikum við sundlaug eða strönd í Tyrklandi.

Vissulega er frábært að gera flakkað á milli landa. Ég skrapp til Finnlands um daginn og sýndi engum nein skilríki, og fór í nokkur skipti til Hollands í fyrra og upplifði það sama.

En eins og mér var sagt fyrir 20 árum þegar ég flutti til Danmerkur: Þú stendur á eigin fótum í þessu landi eða ferð til baka.

Og gott og vel, það var alveg sjálfsögð krafa.

Landamæri hafa tilgang. Stundum til að útiloka eitthvað utan þeirra, stundum til að verja eitthvað innan þeirra, en yfirleitt bæði ef sá sem fer yfir landamæri getur læst klónum í þá sem fyrir eru og heimtað það sem aðrir framleiða.

Opin landamæri fást bara með afnámi velferðarkerfisins. Þeir sem vilja opin landamæri vilja að velferðarkerfið fjármagni allt fyrir alla. Kannski verður höggvið á þennan hnút bráðum, ef marka má þróun evrópskra og bandarískra stjórnmála seinustu mánuði.

En sjáum hvað setur.

Auðvelda synjun hælisumsókna

Lygarnar á lygar ofan

Hvað fyllir fyrirsagnir fjölmiðla í dag?

Innrás Rússa.

Nýjustu uppátæki Trump.

Ísraelsher í Gaza.

Í þessum málum og mörgum öðrum er bara ein frásögn. Ein hlið. Einn sannleikur. Enginn aðdragandi. Engar ögranir sem leiddu til viðbragða. Engin góð ástæða fyrir neinu.

Bara það að benda á undanfara og aðdraganda og bara það að reyna skilja án þess að réttlæta er hreinlega stimplað út úr umræðunni með uppnefnum og jafnvel fúkyrðum.

Hljómar þetta ekki kunnuglega þegar við hugsum til baka?

Um veirutíma og sprauturnar.

Um efasemdir um andlega heilsu Biden.

Um réttlætingu fyrir innrás í Írak og eyðileggingu Líbýu.

Um þessi mál og fleiri þar sem er í dag búið að afhjúpa sannleikann sem lá undir lygunum.

Ef það tókst að ljúga svona rækilega að okkur í fortíð (nýrri og fjarlægri) þá er engin ástæða til að ætla annað en að verið sé að ljúga að okkur um dægurmál dagsins í dag.

Ekki endilega í því hver er góði kallinn og hver er vondi heldur í því hvað rekur þá áfram og hvernig ber að bregðast við því án þess að koma á heimsstyrjöld.

Þegar lygarnar bráðna, svo sem í tilviki Biden sem fékk að þykjast vera forseti í 4 ár þótt allt samstarfsfólk hans hafi séð að eitthvað mikið var að, og þar sem varaforseti hefði átt að virkja ákvæði stjórnarskrár um vanhæfni í starfi, þá biðst enginn afsökunar. Það er bara farið yfir í næsta mál. Þeir sem vörðu Biden gegn ásökunum um andlegt vanhæfi í starfi þegja bara eða skrifa bækur og græða á eigin vanhæfni - segjast bara hafa látið blekkja sig í þessu tiltekna máli. Auðvitað var það ekki bara í því tiltekna máli. Það var og er í öllum málum. Dægurmálum dagsins í dag. 

Líklegt er að flestir sem trúðu á sprauturnar sem nú hafa verið afhjúpaðar sem hið hreina eitur trúi líka öllu sem RÚV og BBC segja um önnur mál. Líklegt er að þeir sem héldu að Biden væri heill heilsu þvert á það sem blasti í raun við öllum trúi líka á túlkun CNN og AP á viðburðum dagsins í dag.

En það er mikilvægt að bogna ekki þegar fótum er spyrnt gegn lygunum, þola fúkyrðin og forðast flensusprauturnar. Þá það. 

Tollar og góða fólkið

Hvort skiptir meira máli: Verknaðurinn eða hver framkvæmir hann?

Ef prestur lemur mann að ástæðulausu er það þá minni glæpur en ef eiturlyfjaneytandi gerir það sama?

Flestir telja vonandi ekki að svo sé.

Ef fangavörður í kínverskum útrýmingarbúðum varar við því að loftsteinn sé að falla til jarðar á þá að hunsa orð hans því hann er svo vondur eða gæti verið að loftsteininum sé alveg sama og eyðir öllu óháð því hver varaði við honum?

Vitaskuld ber að taka slík varnarorð alvarlega, sama hvaðan þau koma.

En svona hugsum við ekki þótt við teljum okkur vera rökhugsandi og upplýst fólk.

Við spáum miklu frekar í því hver sagði eitthvað en hvað viðkomandi sagði.

Við dæmum orð og gjörðir ekki út frá því hvaða orð féllu eða hvað viðkomandi er að gera. Þess í stað höfum við ákveðið að allt sem ákveðnir einstaklingar segja sé rangt og að andstæðan sé sannleikurinn.

Þetta lýsir sé vel í allri umræðu um tolla (en allskonar annað líka: loftslagsbreytingar, kynskiptiaðgerðir, lyfjanotkun, sóttvarnaraðgerðir og svona mætti lengi telja).

Tökum dæmi.

Evrópusambandið býr sig nú undir að skella himinháum tollum á Úkraínu til að verja evrópska bændur gegn ódýrum innflutningi þaðan, og um leið bora stórt gat í ríkissjóð Úkraínu. Hvar eru allir spekingarnir sem hafa tjáð sig mikið um allskyns aðra tolla undanfarið? Hvar eru frelsishetjurnar sem tala máli Úkraínu? Hvar eru mótmælin og undirskriftalistarnir?

Þögnin er ærandi.

Sjálfur er ég enginn talsmaður tolla. Hagfræðin er skýr hérna: Tollar eyðileggja skilvirkni og hagkvæmni.

En tollar eru ekki bara hagstjórnartæki. Þeir eru pólitískt verkfæri rétt eins og viðskiptabann og -þvinganir. Í Bandaríkjunum eru þeir notaðir til að þvinga ríki að samningaborðinu og einfaldlega verkfæri stjórnmálamannsins, mögulega í bland við hagfræðikenningar sem ég fellst ekki alveg á. Í Evrópu eru þeir notaðir til að verja óhagkvæman landbúnað frá framleiðslu úr mun frjósamari jörð. Við skiljum ekki alveg aðferðafræði Bandaríkjamanna og fyllum því samfélagsmiðla af hneykslun yfir tollastríði þeirra en við skiljum alveg aðferðafræði Evrópusambandsins og steinþegjum.

Ætti það ekki að vera öfugt? Eða skiptir meira máli hver sagði eitthvað en hvað hann sagði?

Ætli það ekki.

Því miður, fyrir Úkraínu.

Telur verndartolla njóta stuðnings

Beðið eftir næstu Tom Cruise bíómynd

Menn geta sagt hvað sem þeir vilja um einkalíf Tom Cruise og hans trúarbrögð og áhugamál og hvað sem er en það er erfitt að neita því að maðurinn býr til alveg geggjaðar bíómyndir. Þar er áherslan öll á að veita áhorfandanum góða afþreyingu og mikla upplifun og eiginlega ekkert annað. Í hans myndum er engin áhersla á að búa til hlutverk sem endurepgla fjölbreytileikann og auka sýnileika á áskoranir minnihlutahópa. Vissulega eru leikararnir af öllum stærðum, gerðum og litum og mögulega kynhneigð líka en fyrst og fremst eru þeir að leika hlutverk sem eiga að stuðla að betri mynd og styðja við söguna með framlagi sínu frekar en að sagan snúist um persónulegan bakgrunn og erfðamengi leikarans og hvað þá hvað hann kýs að gera í svefnherberginu.

Áróðurinn er allt í kringum okkur og fyrir löngu búinn að troða sér í Hollywood-myndirnar og gera margar þeirra alveg óbærilegar. Þar er hlutfall ýmissa hópa margfalt á við samfélagið að meðaltali sem á víst að vera gott fyrir okkur að sjá. Ekki verð ég mikið var við að fólk þurfi endalaust að tala um kynhneigð sína eða kynferðislegar langanir en á skjánum er þetta oft aðalatriðið og einnig að passa sig á að innleiða allar nýjustu breytingarnar í tungumálinu. 

En fólk kýs með fótunum eins og við sjáum núna allt í kringum okkur með minnkandi neyslu á fréttum skolpræsamiðlanna (mainstream media), minnkandi aðsókn á Hollywood-myndirnar og viðspyrnu gegn því að fullorðnir karlmannslíkamar troði sér inn í sturtuaðstöðu kvenna í lítilla stúlkna, svo ekki sé minnst á fangelsi kvenna sem hafa sum hver í heiminum orðið að útungunarstöð fyrir afkvæmi nauðgara.

Það er með þetta í huga að ég lít núna á dagatalið og sé að ekki eru margir dagar í næstu kvikmynd Tom Cruise. Þar er öruggt að áhorfenda bíði ævintýraleg áhættuatriði sem fléttast inn í frásögn af ógn sem stafar að heiminum og verður ekki aftengd með hefðbundnum leiðum, leyfispappírum og flóknu skipuriti. Það er heldur enginn tími til að mála hárið á sér blátt og eltast við athygli ungra krakka. Nei, til að leysa verkefnið þarf lítið teymi fagmanna sem kunna að tjá sig svo aðrir skilji.

500 milljón færri miðar seldir

Misheppnaðar friðarviðræður?

Fljótlega eftir að Rússar réðust inn í Úkraínu - nokkuð sem hefði aldrei átt að gerast - voru sendinefndir Úkraínu og Rússlands sestar við samningaborðið. Friðarsamningur var nánast kláraður. En þá skárust Bandaríkin og Bretland í leikinn og vildu meina að það væri betra að halda átökunum áfram. 

Þetta kalla blaðamenn í dag „misheppnaðar friðarviðræður“ og já, gott og vel, það heppnaðist misvel að slátra tugþúsundum ungra manna til að verja hagsmuni Vesturlanda í Úkraínu og því fór sem fór, og fer sem fer. En eitthvað finnst mér aðkoma Vesturlanda að átökunum í Úkraínu minna á aðkomu Vesturlanda að Miðausturlöndum þar sem önnur hliðin í sérhverjum skærum er umvafin í seðlum og vopnum í von um að hin hliðin bogni. Þótt aðferðafræðin heppnist aldrei er henni áfram haldið á lofti. 

Sé það rétt - eins og ýmislegt bendir til - að stór vestræn veldi hafi hreinlega komið í veg fyrir vopnahlé og frið í Úkraínu þá er illt í efni. Enn verra ef almenningi er haldið frá vitneskju um eitthvað slíkt. Við erum að læra það um veirutíma að yfirvöld og vinir þeirra hjá lyfjafyrirtækjunum földu óteljandi beinagrindur í skápnum. Við erum að sjá menn viðurkenna það og skrifa um það bækur að andlegri heilsu Joe Biden hafi verið haldið leyndri fyrir almenningi svo misserum skipti. Við vitum væntanlega öll að árás Bandaríkjanna og bandamanna inn í Írak á sínum tíma var rökstudd með helberum lygum. Listinn er endalaus og að lengjast, dag frá degi.

Stríð er friður.

Lyfjanotkun er heilsa.

Strengjabrúður eru forsetar.

Leyndarhyggja er gegnsæi.

Konur geta verið með typpi.

Samsæri gegn þér (og veski þínu og málfrelsi) eru góð og raunar nauðsynleg, þín vegna.

Friðarviðræður gætu hafist í kvöld

Að stimpla sig út úr umræðu

Í dag lærði ég svolítið. Já, það kemur fyrir.

Ég lærði að það er hreinlega hægt að stimpla sig út úr umræðu, með umræðu!

Með því að tjá ákveðnar skoðanir er hreinlega hægt að stimpla sig út úr umræðu við þá sem hafa mögulega aðrar skoðanir.

Þú vilt grænmetissafa. Ég vil kókómjólk. Þér finnst kókómjólkin vera óholl fyrir líkama og tennur og tjáir þig um það: Bendir á rök og töflur yfir næringargildi. Ég get þá bara sagt að þú hafir stimplað þig út úr umræðunni með þessari leiðinlegu orðræðu þinni og held áfram að torga kókómjólk eins og enginn sé morgundagurinn.

Er þetta ekki alveg yndislegt?

Verðum við sem samfélag ekki bara betri fyrir vikið?

Þú segir að Jörðin sé flöt og stimplar svo bara þá sem hafa aðrar skoðanir, og rök fyrir þeim, út úr umræðunni.

Þú telur að hvíti kynstofninn beri af öðrum og eigi að ráða öllu og stimplar einfaldlega aðrar skoðanir út. Engin umræða, enda búið að stimpla öll mótrökin út.

Þú telur að tilvist þín sé að tortíma Jörðinni með loftslagsbreytingum og að það þurfi þar með að gera allar lífsnauðsynjar rándýrar með sköttum. Ég hika við að taka undir það. Þú stimplar mig þá bara úr umræðunni. Málið leyst og sannleikurinn er fæddur.

Því það virðist jú bara vera hægt, eins ótrúlegt og það er.

Menn börðust í ár og aldir til að losna við þennan stimpil og núna er hann kominn aftur. Ég legg til að fjarlægja hann, aftur.

Undir vélarhlífinni keyrir vélin áfram

Heimurinn er ekki svarthvítur.

Hann skiptist ekki tvo hópa af ríkjum sem eru innbyrðis sammála um allt, hata það sama, forðast það sama. 

Ekki Vesturlönd á móti Rússlandi og bandamönnum Rússlands. Ekki NATO á móti ekki-NATO. Viðskipti fara fram, með blessun yfirvalda, þvert á óteljandi svið.

Ég fékk svolitla áminningu um þetta í fréttabréfi sem ég er áskrifandi að:

Vietnam Wants to Double Down on Nuclear. The government of Vietnam wants to add a combined capacity of 6.4 GW between 2030 and 2035, using President To Lam’s visit to Russia to preliminarily agree with Moscow on the construction of a nuclear power plant, simultaneously reaching out to South Korea and France.

Þetta er svolítið sérstök blanda, ekki satt?

Hérna vilja yfirvöld í Víetnam ná einhverju markmiði um orkuöryggi og velja kjarnorku. Þetta er ekki tæknilega auðvelt markmið og því þörf á að sækja í erlenda sérfræðiþekkingu. Hverjir hafa hana? Jú, Rússar, Suður-Kóreumenn og Frakkar, meðal annarra. Yfirvöld velja að hafa samband við alla, þvert á alla ágreininga um landamæri í Austur-Úkraínu, vinskap Rússa við Norður-Kóreu, samband Suður-Kóreu og Bandaríkjanna og afstöðu Frakka í allskyns málum. Ekki eru Bandaríkin og Kína á þessu boðskorti, svo það sé nefnt, og ef marka má þessa frétt, enda eru þau tvo ríki í eigin dansi sem í bili virðist vera að liðkast fyrir. 

Yfirvöld í Víetnam hugleiða kannski fyrst og fremst hvað er gagnlegt fyrir eigin þegna. 

Ég er ekki að segja að hlutleysi í öllum átökum í heiminum sé gott mál. Ísland studdi eyðileggingu Líbýu og hefði kannski ekki átt að gera það, og dælir nú fé í vopnakaup á meðan innviðir grotna niður. Ísland er um leið þögult þegar Kínverjar saxa niður minnihlutahópa og virðist vera nokkuð sama um örlög Armeníumanna sem hafa þó þolað þjóðarmorð á seinni tímum.

En stundum þarf einfaldlega ekki að taka afstöðu. Er nágranni þinn að eyða of miklum tíma í tölvuleiki? Hans vandamál! Er forseti Argentínu að reyna leggja niður seðlabanka sinn og koma á algjöru frelsi í peningamálum? Góða skemmtun!

Vilja Rússar hjálpa Víetnömum að byggja mörg og stór kjarnorkuver? Áfram gakk!

Hagfræði stjórnmálanna

Donald Trump, forseti Bandaríkjanna sagði í tilkynningu í dag að hann myndi láta lækka lyfjaverð í Bandaríkjunum um 59 prósent. Vissulega er það hægt - lyfjaverð er af ýmsum ástæðum mjög hátt í Bandaríkjunum og neytendur verða ekki alltaf varir við það vegna fyrirkomulags sjúkratrygginga (og skorts þar á) þar á bæ - en stundum er ein undirskrift ekki nóg. Meira þarf til og dýpri breytingar þurfa að eiga sér stað. Kannski það standi til í þessu tilviki en enginn veit það í bili.

Þeir hrista sjálfsagt margir hausinn yfir því hvað Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, telur sig geta áorkað með tilskipunum. En þótt mikið fari fyrir honum þá hugsa í raun flestir stjórnmálamenn á sömu nótum. Ein lagabreyting og fátækt er úr sögunni! Aðeins meiri ríkisútgjöld hér og allt verður í lagi. Aðeins hærri skatta á þennan atvinnureksturinn eða hinn og opinberir sjóðir fyllast á ný, samfélaginu til blessunar.

Á Íslandi stendur til að mynda til að leggja enn meiri álögur á lítil sjávarþorp og útrýma þeim endanlega, og að þvinga öll sveitarfélög til að hækka skatta í hæstu hæðir og taka alla hvata af hagkvæmni í rekstri þeirra. Ekki gæfulegt en dæmigert fyrir stjórnmálamenn sem sitja við litlu skrifborðin sín og ætla að leysa öll vandamálin þaðan. Með undirskriftum. Með tilfærslum. Með lagabreytingum. Verða óbeinar afleiðingar? Gleymdu því! Vöruðu öll minnisblöðin við hugmyndaauðginni? Í skúffuna með þau!

Trump er stór á sviði og hefur hátt og fáir virðast skilja í raun hvaða aðferðafræði hann er að beita. En með gjörðum sínum afhjúpar hann samt hugarfar sem þjakar flesta stjórnmálamenn sem telja að ef bara væri fyrir þessa skattahækkun og þessa löggjöf þá mætti leysa öll vandamál í hvelli. Afleiðingalaust.

 

Trump hyggst lækka lyfjakostnað um 59 prósent