Sómalíu vantar ekki ríkisvald

Sameinuðu þjóðirnar hafa unnið að því linnulaust frá árinu 1991 að koma á einhvers konar formlegu ríkisvaldi í Sómalíu. Þetta er reynt til að koma í veg fyrir "anarkíuna" sem að sögn ríkir í landinu og þvinga landið til að fá yfir sig stjórn hefðbundins ríkisvalds.

Staðreyndin er sú að Sómalía er að blómstra í fjarveru ríkisvaldsins! Ævilíkur, heilbrigði og efnahagsleg velmegun eru allt þættir á (oft hröðum) batavegi miðað við ástandið þegar ríkisvald var seinast viðurkennt í landinu, og sé miðað við ríkisrekin nágrannalöndin. Átökin í landinu blossa upp þegar tilbúin leppstjórn Sameinuðu þjóðina byrjar og reynir að gera tilkall til valda og áhrifa; tilkall sem neyðir aðra hópa í landinu til að verjast og gera sjálfir tilkall til valda til að verða ekki undirokaði hópurinn.

Þeir sem vilja meira lesefni um Sómalíu ríkisvaldsleysisins ættu að lesa mannfræði/hagfræðigreinarnar Stateless in Somalia, and Loving It og The Rule of Law without the State á vef Mises-stofnunarinnar og þessa frétt (með afvegaleiðandi fyrirsögn) á vef BBC. um hinn blómstrandi símaiðnað í landinu.

Tveir stuttir textar um landið (á ensku) úr tveimur af ofannefndum greinum:

Comparing the last five years under the central government (1985–1990) with the most recent five years of anarchy (2000–2005), Leeson finds these welfare changes:

• Life expectancy increased from 46 to 48.5 years. This is a poor expectancy as compared with developed countries. But in any measurement of welfare, what is important to observe is not where a population stands at a given time, but what is the trend. Is the trend positive, or is it the reverse?
• Number of one-year-olds fully immunized against measles rose from 30 to 40 percent.
• Number of physicians per 100,000 population rose from 3.4 to 4.
• Number of infants with low birth weight fell from 16 per thousand to 0.3 — almost none.
• Infant mortality per 1,000 births fell from 152 to 114.9.
• Maternal mortality per 100,000 births fell from 1,600 to 1,100.
• Percent of population with access to sanitation rose from 18 to 26.
• Percent of population with access to at least one health facility rose from 28 to 54.8.
• Percent of population in extreme poverty (i.e., less than $1 per day) fell from 60 to 43.2.
• Radios per thousand population rose from 4 to 98.5.
• Telephones per thousand population rose from 1.9 to 14.9.
• TVs per 1,000 population rose from 1.2 to 3.7.
• Fatalities due to measles fell from 8,000 to 5,600.

...og:

Democracy is unworkable in Africa for several reasons. The first thing that voting does is to divide a population into two groups — a group that rules and a group that is ruled. This is completely at variance with Somali tradition. Second, if democracy is to work, it depends in theory, at least, upon a populace that will vote on issues. But in a kinship society such as Somalia, voting takes place not on the merit of issues but along group lines; one votes according to one's clan affiliation. Since the ethic of kinship requires loyalty to one's fellow clansmen, the winners use the power of government to benefit their own members, which means exploitation of the members of other clans. Consequently when there exists a governmental apparatus with its awesome powers of taxation and police and judicial monopoly, the interests of the clans conflict. Some clan will control that apparatus. To avoid being exploited by other clans, each must attempt to be that controlling clan.

"Þarf" Sómalía á ríkisvaldi að halda? Nei, þvert á móti!

Forseti og forsætisráðherra berjast um völdin í Sómalíu

Athugasemdir

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 17.10.2007 kl. 16:19]

Sómalar eru með einskonar ríkisvald (á ensku myndi maður tala um polity frekar en state). Þeir eru bæði með reglur um það hvernig fólk skuli hegða sér og stofnanir sem fara með heimildir til valdbeitingar (þ.e til þess að stýra valdbeitingu) og framfylgja þessum reglum.

Stærsti munurinn á sómölsku yfirvaldi og vestrænu ríkisvaldi er að þar er yfirvaldið ekki jafn sjálfstæður gerandi, það er t.d ekki jafn auðvelt að breyta lögum þar en það þýðir ekki að það sé ekki yfirvald.

Sem frjálshyggjuröksemd finnst mér þessi færsla eiginlega missa marks því að svigrúm einstaklingsins til þess að móta eigin líf er mjög lítið í Sómalíu og yfirvaldið töluvert meira þrúgandi en hérna á vesturlöndum.

[Geir Ágústsson, 17.10.2007 kl. 17:02]

Þú getur kallað færslu mína hvaða nöfnum sem þú vilt, en aðalatriðið er þetta: Ríkislaust ættbálkasamfélag Sómalíu er að lengja líf, bæta lífskjör og fækka sjúkdómum, auk þess auðvitað að vera afrísk paradís fjarskipta.

[Geir Ágústsson, 17.10.2007 kl. 17:05]

Það er líka stórmunur á hefðarrétti og ríkisrekinni löggjöf. Mæli með því að þú lesir a.m.k. aðra greinina á vef Mises-stofnunarinnar áður en þú talar um ófrelsið í ríkisleysinu (það að þú tilheyrir fjölskyldu sem þú getur alltaf yfirgefið en gerir ekki af einhverjum ástæðum því þér finnst það óþægilegt eða óviðeigandi kalla ég seint ófrelsi í neinum raunverulegum skilningi!).

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 17.10.2007 kl. 18:21]

Reyndar las ég þær báðar áður en ég gerði athugasemdina.

Mér sýnist þetta samfélag frekar en annað haldast saman á þrúgandi erfðavenjum sem standast samanburð við hvaða lögregluríki sem er þegar það kemur að því að hefta frelsi einstaklingsins. Hvað heldur þú t.d að myndi gerast ef einhver ákvæði að ganga af trúnni eða þá ef að kona ákvæði að hún vildi ekki ganga með blæju? Mér sýnist þú gera helst til mikið úr frelsi fólks til þess að segja sig úr lögum við samfélagið.

Annars var ég ekki að segja það að þeim gengi ekki betur með frumstætt ríki heldur en nútímalegt hvað varðar efnahag o.s.frv , bara að þessi færsla geigaði sem frjálshyggjuröksemd þar sem frumstætt ríki er jafn vel fært um að hefta frelsi einstaklingsins og nútímalegt ríki.

[Geir Ágústsson, 17.10.2007 kl. 18:44]

Þetta er allt svo afstætt.

Þeim gengur betur núna, lifa lengur og hafa það betra án ríkis en með ríki. Frjálshyggjuröksemd? Kannski meira mannfræðileg.

Miðað við Ísland eru lífskjör þarna ömurleg en miðað við nágrannaríkin og tímabil ríkisvalds í Sómalíu góð og batna hratt. Frjálshyggjuröksemd? Kannski meira í stíl við hagfræði.

Miðað við "lýðræðið" er hið meinta stjórnleysi mun heillavænlegra fyrir Sómalíubúa. Frjálshyggjuröksemd? Sennilega meira almenns eðlis stjórnmálafræði.

Miðað við að stjórnast af höfðingja annarra ættbálka (í nafni ríkisvalds/lýðræðis) virðist vera mun heillavænlegra að vera undir hefðarrétt eigin ættbálks settur, eða ættbálksins sem skipt er til eða gifst inn í. Frjálshyggjuröksemd? Ekki frekar en að þú hlýðir ákvörðunum húsfélags þíns af því þú telur það vera þinn hagur og frjálshyggjunni til hagsbóta, ella flyturu.

Að hafna ríkisvaldinu er í öllum atriðum góð ákvörðun fyrir íbúa Sómalíu, og það var punkturinn.

Þú getur kallað þeirra hefðarrétt hvað sem þú vilt - ófrelsi eða harðstjórn - og skipti ég mér ekki af því, og sömuleiðis þann íslenska á þjóðveldisöld, þann breska á miðöldum, þann bandaríska á 18. öld, og þann sem tryggingafélög og skipafélög heimsins spila eftir í alþjóðasamfélagi anarkíunnar í dag (ekkert alþjóðlegt lögregluvald er ennþá orðið til). Þú færð mig hins vegar seint til að siga ríkisvaldinu á nokkuð né nokkurn.

Fór aðeins út fyrir efnið núna en skemmti mér ágætlega við það! 

[Geir Ágústsson, 17.10.2007 kl. 18:51]

"Mér sýnist þú gera helst til mikið úr frelsi fólks til þess að segja sig úr lögum við samfélagið."

Ég efast um að það sé erfiðara fyrir Sómala í ættbálkasamfélagi að yfirgefa samfélag sitt en fyrir þig að vera ósammála hinu íslenska ríkisvaldi. Ef ég geri mikið úr frelsi Sómalans til að flýja kúgun og óréttlæti eða freista gæfunnar annars staðar, þá hlýt ég að mála hið íslenska frelsi í dvergsmynd!

[Ívar Pálsson, 19.10.2007 kl. 00:09]

Er ekki bara meiri friður núna þegar olíuauðurinn vellur svo hrikalega að það er nóg til skiptanna fyrir stjórnendur allra ættarkrimmahópanna?

[Geir Ágústsson, 19.10.2007 kl. 17:12]

Það má vel vera að Kínverjum sé að takast betur upp við mútur og dreifingu olíuauðs en gengur og gerist í óróabáli Vestur-Afríku, en ég efast samt um að það sé skýringin á batnandi hag Sómalíubúa.