Átta persónuleikar stjórnmálamannsins

„Við erum ótrú­lega ólík þegar kem­ur að pen­ing­um. Sum­ir eru sveim­huga og aðrir eru hrædd­ir við pen­inga og geta ekki dílað við fjár­mál. Aðrir eru safn­ar­ar en í bók­inni eru átta pen­inga­per­sónu­leik­ar skil­greind­ir,“ seg­ir Hrefna Björk Sverr­is­dótt­ir sem nýlega gaf út bókina Viltu finna millj­ón? sem hún skrifaði ásamt Grét­ari Hall­dórs­syni.

Ætli þessi bók sé eitthvað fyrir stjórnmálamenn? Eða er stjórnmálamaðurinn annar persónuleiki í vinnunni en heima hjá sér? Mér finnst það líklegt. Mér finnst líklegt að borgarstjóri Reykjavíkur eigi góðan persónulegan sparnað, mikið eigið fé og leggi fyrir í hverjum mánuði. Að hann fari ekki út í framkvæmdir á húsi sínu nema eiga fyrir þeim og nema þær séu til að bæta eignina í notagildi og verðmati.

Á skrifstofunni í ráðhúsinu tekur svo eitthvað annað við.

Ég ætla að greina átta peningapersónur sem eiga við um stjórnmálamenn í vinnutíma þeirra.

Himnasendingapersónan: Skattfé eða lánsfé fellur af himnum ofan og sársaukalaust inn í opinberar hirslur. Menn geta bara skellt í skuldabréf! Nú eða prentað peninginn. Eða skattlagt útgerðina og bankana sem munar ekkert um það. Þessi persóna hræðist ekki útgjaldahugmyndir og skilur hreinlega ekki allt tal um takmarkaðar auðlindir og takmörk á útgjöldum hins opinbera.

Gjafmilda persónan (sem gefur þér launin þín): Stjórnmálamaðurinn sem telur að ríkið eigi í raun tilkall til allra verðmæta samfélagsins en leyfir þér af mikilli náð og miskunn að halda einhverju eftir fyrir sjálfan þig. Skattar eru í raun aldrei of háir því þeir eru í raun 100% mínus það sem þú færð að halda eftir af launum þínum, en það fer gjarnan eftir því hvernig þú kýst. Því minna sem þú færð af launum þínum, þeim mun fullnýttari er skattstofninn, og sú fullnýting er takmark þessarar persónu.

Gjafmilda persónan (sem gefur kaupir gjafir fyrir þig fyrir þína peninga): Þessi stjórnmálamaður vinnur af mikilli réttlætiskennd fyrir hagsmunum borgaranna. Þeir eiga vitaskuld að njóta ókeypis þjónustu, fá veglegar bætur, búa við fullkomið öryggi og eiga greiða leið að ódýru húsnæði. Allt er þetta vitaskuld fjármagnað af þeim sem eiga að njóta að frádreginni svolítilli þóknun til hins opinbera fyrir ómakið. Sú þóknun er að vísu nokkuð stór en það breytir því ekki að ríkið er hér að sjá þér fyrir öllum þínum þörfum, á þinn kostnað. Mikið er gjafmildið!

Stjórnborðspersónan: Þessi persóna lítur á störf sín sem opinber embættismaður eða stjórnmálamaður á sama hátt og flugmaður lítur á sitt starf: Að ýta á ýmsa takka og toga í ýmsar stangir og með aðgerðum sínum að fljúga samfélaginu í ákveðna átt, í ákveðinni hæð og á ákveðnum hraða. Með því að skrúfa aðeins upp hérna og niður þarna er tekjudreifing leiðrétt, vandamál leyst, þrýstingur aðlagaður og súrefnisgrímur virkjaðar. Þessi persóna sér engar takmarkanir á því hverju er hægt að ná fram. Stjórntækin eru til staðar og þau virka eins og til er ætlast.

Heimspekingurinn: Þessi persóna hreykir sér af því að vita ekkert um hagfræði, hvata í skattkerfinu, rekstur, vexti, lánstraust og annað leiðinlegt. Hún er hugsjónamanneskja og veit hvað er réttlátt og hvað ekki. Það er til dæmis ekkert réttlæti í því að sumir búi við skort á meðan aðrir eiga mikið. Allir eiga skilið góð laun en ekki of góð laun miðað við aðra. Forstjórinn á ekki að hafa margfaldar tekjur ræstitæknisins því það hlýtur eitthvað óréttlæti að vera fólgið í því. Sé það raunin þarf að gera eitthvað! 

Alltaf-á-móti-persónan: Þessi persóna er mjög algeng í stjórnmálum og að mörgu leyti nauðsynleg persóna því hún er alltaf á móti og þvingar því aðra til að vanda sig í röksemdafærslunni. Hún getur verið á móti sjálfri sér í þokkabót: Stutt eitthvað ef ákveðin manneskja leggur það til en verið á móti nákvæmlega sömu hugmynd af önnur manneskja stingur upp á henni.

Metnaðarlausa persónan: Metnaðarlaus stjórnmálamaður getur verið gulls ígildi. Hann segir skoðanir sínar án þess að spá í næstu kosningar og hljóti hann ekki endurkjör er hann með ýmsar aðrar leiðir til að afla tekna. Hann getur líka verið stuðandi. Metnaðarlausar persónur eiga það samt til að setja sig ekki inn í málin. Þær stinga upp á skattahækkunum án þess að lesa greiningar á áhrifum þeirra. Þær stinga letilega upp á boðum og bönnum til að leysa ýmis vandamál, raunveruleg og ímynduð. 

Persónan sem er samkvæm sjálfri sér: Þetta er alveg óþolandi persóna. Hún telur rekstur hins opinbera vera að fullu sambærilegan við rekstur heimilis. Að ekki eigi að fá nýtt greiðslukort til að greiða af hinu fyrra. Að yfirdráttur sé skammtímalausn. Að útgjöld eigi að vera lægri en tekjur, nema e.t.v. þegar um stærri fjárfestingar til lengri tíma er að ræða, en þær þurfa þá að vera vel ígrundaðar og skila verðmætum eða notagildi. Þessi persóna er illa liðin og kemst sjaldan nokkuð áleiðis í stjórnmálum. Skiljanlega. Hún er óþolandi í sínu endalausa tali um ráðdeild, aðhald og skynsemi, og sinn eilífa hræðsluáróður.

Hver ætlar að skrifa bókina?

Mælir með peningastefnumóti