Sitthvað um auðsköpun og umhverfisvernd

Ekki skortir vestræna umræðu vondar fréttir um ástand umhverfisins. Óteljandi samtök og stjórnmálamenn reyna daglega að sannfæra okkur um að umhverfið og lofthjúpur jarðar sé að þola mikla misnotkun af hálfu mannsins. Meðölin til að lækna meinin vantar ekki – ríkisvaldið á að storma inn í fullum skrúða, skattleggja, setja reglur og skipa fyrir. Sem betur fer er þó til jákvæð hlið á allri umræðu um umhverfismál og hún snýst hvorki um takmörkun frelsis né skerðingu á efnahagslegri velmegun mannkyns.

Ekki er allt sem sýnist
Ýmsar rannsóknir hafa verið gerðar sem á einn eða annan hátt reyna að setja umhverfismál í stærra samhengi en við erum vön. Bent hefur verið á að því ríkari sem íbúar lands eru, því betur er farið með umhverfið. Umbætur og aukin framleiðni í landbúnaði hefur valdið því að skóglendi, t.d. í Bandaríkjunum, hefur víða verið að breiðast út. Skógar drekka í sig koltvísýring og breyta í súrefni sem ætti að vera fagnaðarefni fyrir þá sem hafa áhyggjur af bruna jarðefnaeldsneyta. Góð lífskjör í ríkum löndum gera fólki kleift að brenna dýrari og hreinni orkugjöfum en þeim sem íbúar fátækra landa hafa kost á. Skítug kol og óhagkvæmur trjáviður víkur fyrir hreinna náttúrugasi og betur unninni olíu. Fjármunir ríkra íbúa heims gera þeim kleift að fjárfesta í nýtnari vélum sem skila sömu afköstum og eldri vélar fyrir færri dropa af dýrmætri olíu.

Á heildina litið hafa ótal rannsóknir sýnt að þegar íbúar landa komast yfir ákveðinn fátæktarþröskuld er ástand umhverfisins fljótt að batna. Núna bendir meira að segja margt til að innan fárra ára muni íbúar ríkustu landanna byrja að blása minna af koltvísýring frá sér en þeir taka upp (t.d. í gegnum skóglendi sitt og graslendur) þrátt fyrir vaxandi hagkerfi og fjölgun íbúa – þróun sem er búin að taka alla 20. öldina og nær langt aftur fyrir baráttu nútímalegra umhverfissamtaka fyrir hertum ríkisafskiptum af frjálsu framtaki. Þegar við þetta bætist aukið skóglendi, minnkandi landnotkun undir sífellt afkastameiri landbúnað og auknar kröfur efnaðra íbúa um hreint loft og land er jafnvel hægt að ganga svo langt að segja að ástand umhverfisins hafi aldrei verið betra eftir að menn skriðu út úr frumstæðum býlum sínum á miðöldum.

Þó er þetta háð því að einkaeignarréttur sé virtur. Sú virðing helst sterkt í hendur við virðinguna fyrir umhverfinu, hvort sem menn líta á umhverfið sem ónýtta auðlind fyrir vaxandi velferð mannkyns, eða verðmæti út af fyrir sig.

Eignarréttur og auðsköpun
Ekki er alltaf nauðsynlegt að styðjast við rannsóknir og gögn, jafnvel ekki þegar kemur að umhverfismálum. Hreint umhverfi er lúxus sem kostar fé. Vinstrimenn vilja að þetta fé sé tekið af frjálsum einstaklingum og fyrirtækjum þeirra til að fjármagna verkefni ríkisins og hægja á hjólum efnahagslífsins. Hið skynsama er hins vegar að leyfa hagkerfinu að vaxa sem allra mest og vernda eignarréttinn með öllum ráðum. Þannig verða til ríkir einstaklingar og þeir eru líklegri en þeir fátæku til að hafa efni á hreinna umhverfi. Þetta eru augljós sannindi, og eru sönn með og án tölfræðiúttekta.

Þeir sem búa í kerfi þar sem eignarréttur er val varinn standa sig almennt betur í umhverfismálum en þeir sem búa í umhverfi mikillar samnýtingar og sameignar (þ.e. þar sem ríkisvaldið á land og gæði). Þetta er engin tilviljun og helst fullkomlega í hendur við þá staðreynd að efnahagslega frjáls lönd eru almennt ríkari og hreinni en hin sem þjást af sjúkdómum sósíalismans.

Þeim sem er annt um umhverfið og vilja hreint loft og góða umgengni við náttúruna ættu hið fyrsta að beina sjónum sínum að frjálsu markaðshagkerfi og hverfa frá ríkisafskiptum með öllu tilheyrandi. Umhverfinu og mannkyninu væri gerður stór greiði með þeirri uppljómun.

Þessi pistill birtist áður á heimasíðu Frjálshyggjufélagsins.