Misskilin frjálshyggja frjálshyggjumanna

Varúð: Eftirfarandi skrif eru líklega ekki áhugaverð fyrir neina aðra en þá sem kalla sig frjálshyggjumenn, en eru fylgjandi hinu svokallaða "lágmarksríki", og telja að þar með sé komin hin fullkomna blanda frelsis og ríkisafskipta.

Í grein á sus.is skrifar einn ágætur ungur hugsjónamaður eftirfarandi orð:

 

Sjálfur hef ég þá þumalputtareglu að reyna ekki að neyða einhvers konar boð eða bönn á annað fólk með stjórnmálaskoðunum mínum, þannig verð ég ekki uppvís um hræsni líkt og pólítískir andstæðingar mínir í Vinstri-grænum. Þetta gerir frjálshyggjan mér kleift enda stendur hún fyrir lágmarksríki sem skiptir sér hvorki af frjálsum markaði né einkalífi fólks.

 

Þetta er stefna sem flestir vilja kenna við frjálshyggju, og er meðal annars hluti af stefnumálum Frjálshyggjufélagsins þar sem ég sit í stjórn.  Nánar tiltekið segir í þeim stefnumálum: "Ríkinu ber að setja lög, veita löggæslu og dæma í dómsmálum. Ef ríkið sér ekki um þessa hluti eru allar líkur á að frelsið verði lítið."

Þetta er fölsk röksemdarfærsla og engu skárri en sú sem boðar alræði ríkisins - hámarksríkið. Líkindafræðin er líka ósönn. Sagan er full af dæmum um samfélög sem störfuðu (og starfa) án virkrar miðlægrar stjórnsýslu skattheimtandi ríkisvalds (húsfélög og alþjóðasamfélagið í heild sinni eru dæmi um það í nútímanum). Bandaríkin voru upphaflega stofnuð sem regnhlífasamtök frjálsra ríkja og áttu upphaflega að hafa það eina hlutverk að sinna hlutverkum lágmarksríkisins eins og því er lýst hér að ofan. Lexían er tvíþætt: Það er vel hægt að hugsa sér samfélag án ríkisvalds, og ekki er hægt að hafa ríkisvald án þess að hafa sívaxandi ríkisvald sem mun ítrekað og stöðugt vaxa og skerða réttindi þegna sinna í nafni þeirra eigin þágu. 

Frjálshyggjumenn lágmarksríkisins geta ekki ætlast til þess að líkindafræðin ein dugi til að réttlæta skerðingu á sjálfseignar- og séreignarrétti einstaklinga. Ef líklegt er að ég muni fá hjartaáfall ef ég borða ekki gufusoðið grænmeti allt mitt líf, er þá búið að réttlæta að ég sé þvingaður til að borða gufusoðið grænmeti allt mitt líf? Varla. Ef miklar líkur eru á að brotist sé inn í íbúð mína ef ég hef ekki keypt þjónustu öryggisfyrirtækis eða lögreglu, er þá búið að réttlæta eignanám á eigum mínum til að fjármagna kaup á slíkri þjónustu? Svo sannarlega ekki. Allt tal um líkindi er marklaust ef ætlunin er að réttlæta skerðingu á réttindum mínum sem einstaklings. 

Hvað þá með "samfélagslegan ávinning" af því að neyða mig til að borga fyrir þjónustu lögreglu og dómstóla til að verja sjálfan mig og eigur mínar? Er ekki þægilegra að gera ráð fyrir að allir séu undir sama hatt verndar settir svo ekki þurfi að eyða meiri tíma í að hugsa um það? Því miður dugir svona útleiðing á skerðingu réttinda skammt. Sjálfseignarréttur einstaklinga á ekki að vera háður svefnró allra annarra. Allir hafa einhverja skoðun á því hvað annað fólk setur ofan í sig eða gerir við tíma sinn. Þar með er ekki komin nein réttlæting fyrir einu né neinu sem kallast valdboð eða ofbeldi. Að auki kemur sá óheppilegi þáttur inn í starfsemi lögreglu og dómstóla að ef þessir aðilar eru lausir við samkeppni og aðhald, og kúnnar þess eru neyddir til að vera kúnnar þess, þá hrörnar gæðum þjónustunnar og verð hennar hækkar. Ef marka má allt tal um meinta einokunarstarfsemi olíufélaga og matvöruverslana á Íslandi mætti ætla að flestir hafi ríkan skilning á því.

Eftir stendur að engin frjálshyggja er fólgin í starfsemi lágmarksríkisins. Réttindi einstaklingsins -  eign hans sjálfs á eigin líkama og réttur hans til að eiga það sem líkami hans og hugur öfluðu honum án ofbeldis og í gegnum frjáls viðskipti við aðra einstaklinga - verða ekki skert með því að beita líkindafræði. Þau verða heldur ekki skert með því að vísa til vilja meirihlutans. Tveir einstaklingar sem ákveða með sjálfum sér að kalla sig ríkisvaldið hafa ekki meiri réttindi en tveir einstaklingar sem sitja saman á kaffihúsi og lýsa yfir vanþóknun á ákvörðunum einstaklinga í kringum sig. 

Frjálshyggjumenn á Íslandi eru vissulega skárri en allt annað á hinu pólitíska litrófi, en þeir misskilja upp til hópa hugmyndina um einstaklinginn og rétt hans til að eiga eigin líkama. Sá misskilningur nær öfgamynd sinni í marxískri hugmyndafræði, en eðli hans er hið sama.