Hverju reiddust goðin þá?

Mikið held ég að mér myndi finnast skemmtilegt að fá borgað fyrir að vera blaðamaður og að fá borgað fyrir að henda í nokkur orð um eitthvað sem ég les á erlendum síðum, þá aðallega BBC, CNN og álíka.

Ég þyrfti ekki að hafa áhyggjur af því að vera leiðréttur, og væri ég leiðréttur ekki þrýst á mig að birta leiðréttingu og hvað þá biðjast afsökunar. Nei, ég gæti einfaldlega haldið áfram að skrifa á sama hátt og fá textann birtan.

Ég gæti til dæmis skrifað fyrirsögnina „Markaðir nötra vegna uppsveiflu hægriflokka“ og bent á 2% lækkun á hlutabréfavísitölu í Frakklandi. Þá lækkun þyrfti ég ekki að setja í neitt samhengi, svo sem að auðvitað taki markaðir svolitla kippi á einn eða annan veg þegar stærri fréttir úr stjórnmálunum birtast. En að þeir nötri? Erfitt að segja.

Skoðum þessa hlutabréfavísitölu, CAC-40 hlutabréfavísitöluna frönsku:

Hverju reiddust goðin þegar sama hlutabréfavísitala tók miklu stærri dýfur á undanförnum 12 mánuðum?

Blaðamaður nefnir líka skarpa lækkun á hlutabréfum tveggja banka án þess að minnast á svipað stórar eða mun stærri breytingar í hlutabréfaverði sömu banka á innan við ári.

Hverju reiddust goðin þá? Eða hvað gladdi þau?

Ég veit að margir óttast afleiðingar þess að gagnrýnendur óhefts innflutnings á fólki og stjórnlausrar eyðslu í orkuskort labba núna inn í valdalaust þing í Evrópu sem skiptir engu máli. Selji jafnvel einhver hlutabréf. 

En vil ég þá frekar biðja menn um að róa sig og lesa hugleiðingar blaðamanns hjá BBC sem er farinn að efast um að við fáum eitthvað út úr því að stimpla fólk með æsandi titlum sem selja fyrirsagnir:

Lokahugsun: Þegar reynt er að gera harðar spár um hvers konar vald þjóðernissinnaðir hægriflokkar munu eða munu ekki beita í ESB í framtíðinni eru merkingar oft ekki svo gagnlegar.
Sumir þjóðernissinnar sem eru langt til hægri eru að færast nær meginstefinu til að ná til fleiri kjósenda og sífellt fleiri stjórnmálamenn frá miðju-hægrinu hafa verið að apa eftir tungutaki ytra hægrisins í heitum málum eins og fólksflutningum og umhverfismálum til að reyna að halda í stuðningsmenn.
Á heildina litið fengu mið-hægrimenn flest sæti og náðu mestum árangri á Evrópuþinginu.
Þú gætir samt ekki séð þessa fyrirsögn svo oft. Hún er minna áberandi en umræða um hag öfgahægrisins.

**********

A final thought: When trying to make firm predictions about the kind of power the nationalist right will, or will not, exert in the EU going forward, labels are often not that helpful.
Some hard-right nationalists are becoming more mainstream to woo more voters and increasing numbers of centre-right politicians have been aping the language of the far right on hot button issues like migration and the environment, in an attempt to hold on to supporters.
Overall, the centre-right won the largest number of seats and made the biggest number of gains in the European Parliament.
You might not see that headline all that often though. It’s less eye-catching than a debate about far-right gains.

Var þetta ekki hressandi yfirveguð greining hjá fjölmiðli sem er meðal stærstu boðbera rangupplýsinga og áróðurs sem um getur?

Franskir hlutabréfaeigendur munu jafna sig hratt. Það mun Evrópa líka gera. Í raun fór bara fram stór skoðanakönnun þar sem niðurstöðurnar komu mörgum á óvart, en völdin verða eftir sem áður í höndum ókjörinna embættismanna.

Alveg eins og lýðræðiselskendurnir vilja hafa það.

Markaðir nötra vegna uppsveiflu hægriflokka

Laumufrumvörp

Flest lagafrumvörp fá litla athygli, er ekki veitt neitt brautargengi og verða ekki uppspretta neinnar umræðu, sem betur fer. Flest þeirra eru varla pappírsins virði. Þau virðist þjóna þeim tilgangi að koma viðkomandi þingmanni á ræðuskrá og geta sagt frá því seinna hvað viðkomandi lagði mörg frumvörp fram. 

En sum eru hættuleg. Þau fá kannski enga athygli utan þingsins en eru þess eðlis að þau gætu hitt á rétta strengi innan þingsins, er veitt brautargengi og verða að lögum. Og þá situr samfélagið eftir í súpunni.

Sem dæmi um slíkt frumvarp er þingskjal 177 á 154. löggjafarþingi 2023–2024. Úr greinargerð:

Þegar hættuástand eykst getur það haft veruleg áhrif á verðlag tiltekinna vara. Eðli hættunnar eða viðbrögð stjórnvalda við hættunni geta leitt til þess að eftirspurn eftir tilteknum vörum eykst verulega eða þá að verulega dregur úr framboði á vörum. Í slíkum tilfellum skapast freistnivandi hjá þeim söluaðilum sem framleiða eða eiga birgðir af slíkum vörum. Þeir geta þá selt vörur sínar á okurverði. Það getur aukið áhættu á samfélagslegu tjóni af völdum hættuástands og auk þess veldur það óneitanlega fjártjóni hjá almenningi til skamms tíma litið.
    Í heimsfaraldri kórónuveiru bárust fregnir af verðhækkunum bæði innan og utan lands á sóttvarnavörum, grímum, sótthreinsispritti og fleiru. Verð hækkaði verulega á skömmum tíma og dæmi voru um óprúttna aðila sem hömstruðu til sín slíkar vörur á fyrri stigum faraldursins í gróðavon. Almennt má gera ráð fyrir því að flestir markaðsaðilar séu samfélagslega meðvitaðir og selji vörur á sanngjörnu verði á hættutímum en þegar freistnivandi sem þessi skapast þarf löggjöf að veita stjórnvöldum færi á að grípa í taumana. Það yrði með öllu ótækt ef, svo dæmi sé tekið, efnaminna fólk gæti ekki fylgt fyrirmælum stjórnvalda um sóttvarnaaðgerðir vegna þess að sóttvarnabúnaður hefði hækkað verulega í verði á skömmum tíma.

Okur! Fjártjón! Freistnivandi! Grípa í taumana! Fyrirmæli stjórnvalda um ákveðin innkaup!

Og hvað eiga lögin þá að segja, samkvæmt frumvarpi?

 Þegar eftirspurn eftir tilteknum vörum eykst til muna vegna hættuástands eða verulega dregur úr framboði á tilteknum vörum vegna hættuástands getur ríkislögreglustjóri kveðið á um hámarkssöluverð eða hámarksálagningu á innkaupsverð tiltekinna vara eða vörutegunda.

Hámarkssöluverð! Og málið er leyst, væntanlega. Þökk sé ríkislögreglustjóra, hvorki meira né minna.

Þetta frumvarp er mögulega eitursprengja. Það vita allir sem hafa komist í gegnum fyrstu blaðsíðuna í hagfræðibókinni að lögbundið hámarksverð býr til skort, tefur aukið framboð og leiðir til rangrar forgangsröðunar á takmörkuðu upplagi. En þingmenn gætu haldið annað og samþykkt sköpun á svona vopni fyrir yfirvöld. 

En hvað er til ráða til að stöðva svona aðfarir að markaðshagkerfinu? Auðvitað eiga þingmenn að geta lagt fram hvaða frumvarp sem er, en þurfa vökulir borgarar að grípa svona eiturpillur í fæðingu og gera eitthvað í því? Ekki er hægt að treysta á blaðamenn auðvitað, og hvað þá þingmennina sem samþykkja sín á milli að hagfræði er ekki raunveruleg vísindi og að lög geti breytt heiminum.

Hvað sem því líður þá óska ég þingskjali 177 skjótum dauða og að einhver segi eitthvað við einhvern til að koma í veg fyrir að álíka þvæla nái að líta dagsins ljós aftur, á þinginu hvorki meira né minna.

Hættulegu hægriöfgaflokkarnir

Það hefur verið mikil veisla hjá blaðamönnum seinustu vikur. Þegnar Evrópusambandsins eru þessa dagana að kjósa til Evrópuþingsins og velgengni öfgahægriflokka mikil. Stundum kallaðir fjarhægriflokkar. Stundum popúlískir þjóðernisflokkar. En neikvætt telst þetta.

En fyrir utan að vilja hægja aðeins á stjórnlausu flæði innflytjenda inn í álfuna, og tilheyrandi útþynningu á öllu sem mætti kalla evrópskt (menning, gildi, kristni, hefðir, réttarríki, stuðningsnet fyrir þá sem standa höllum fæti), hvað vilja þessir flokkar annað?

Hvað er svona öfgafullt við stefnu þessara flokka? 

Er þar verið að boða vopnaðar götuóeirðir? Fjöldamorð á aðfluttu fólki? Gasklefa? Lög sem mismuna einstaklingum eftir kynþætti? Afnám velferðarkerfisins? Afnám lýðræðis og upptöku flokkseinræðis? 

Hvað er svona öfga við þessa flokka, og hvað er svona hægri við þessa flokka?

Grípum niður í setningu úr evrópskum stjórnmálum:

Ríkisstjórnin mun taka upp nýja vinnuskyldu sem kemur í stað óvirks stuðnings með skyldu til að leggja fram 37 klukkustundir á viku fyrir borgara með aðlögunarþörf. Við verðum að mæta nýjum innflytjendum og þeim sem fyrir eru með kröfum og væntingum um standa á eigin fótum. Markmiðið með nýju vinnuskyldunni er að fleiri komist á ... vinnumarkað og fái vinnu.

Einnig, frá öðrum stað í evrópskum stjórnmálum:

Velferðarsamfélag okkar verður aðeins varðveitt ef tilskilin fjárhagsleg samstaða er veitt innan skýrt afmarkaðs og takmarkaðs samfélags.

Já, þetta evrópska öfgahægri! Vinnuskylda! Takmörk á velferðarkerfinu! 

Að vísu er fyrri tilvitnunin úr stefnuyfirlýsingu dönsku ríkisstjórnar þriggja miðjuflokka, þar á meðal dönsku Sósíaldemókratanna, sem blaðamenn hafa hingað til ekki kallað öfgahægristjórn. Hin síðari eru úr stefnuskrá þýska flokksins Alternative für Deutschland, en sá flokkur er skipulega kallaður einhvers konar öfgajaðarflokkur þótt hann sé meðal þeirra stærstu í Þýskalandi.

Með öðrum orðum: Það er oft lítið samhengi á milli stefnu flokka og stimpla blaðamanna á þeim. Miklu frekar mætti segja að með orðanotkun sinni séu blaðamenn að sýna og sanna að þeir eru algjörlega úr tengslum við raunheim sífellt fleira venjulegs launa- og fjölskyldufólks sem þykir vænt um samfélag sitt.

Sem er bara fín þumalputtaregla til að hafa í huga þegar fréttir eru lesnar.

Kosningar til Evrópuþingsins breyta engu. Völdin verða áfram í höndum ókjörinna fulltrúa. En kjósendur eru að reyna tjá sig og lýsa yfir ósætti. Mun einhver hlusta og hvað þá bregðast við?

„Hvar er þessi evrópska menning?“

Neyðarsjóðir og kampavín

Mikil óvissa ríkir um byggð í Grindavík og sú óvissa er ekki á leiðinni neitt. Viðbúið er að svæðið þar og í kring verði að jarðumbrotasvæði í mörg ár og jafnvel áratugi.

En menn vona það besta.

Á eldfjallaeyju er þetta ekki endilega ófyrirsjáanlegt ástand. Sem betur fer er Ísland frekar stór eyja miðað við fjölda íbúa. Fólk getur fært sig. Orkuver má reisa á öðrum svæðum. Ferðamenn geta baðað sig annars staðar.

Enda gilda lög á Íslandi til að búa sig undir svona hamfarir. Neyðarsjóðir og annað slíkt. Þá má opna til að leysa úr vandræðum fólks og fyrirtækja hratt og vel.

Til að halda slíkum sjóðum fullum þarf að halda uppi hárri skattheimtu og draga mikið fé í ríkisreksturinn. Það er allt í lagi, enda oft hyggilegt að spara við sig neyslu og auka við sig sparnað til að eiga varasjóði ef áföll skella á.

Nema fyrir eitt vandamál.

Neyðasjóðirnir eru tómir! Þeir fóru í að halda ráðstefnur og hækka laun opinberra starfsmanna. Þeir urðu að skúffufé ráðherra og nýttir til að kaupa handa þeim atkvæði. 

Ekki verða skattar hækkaðir mikið meira og þá er bara eitt í stöðunni: Að taka lán. 

Eftir meira en áratug af góðæri.

Einu sinni var hægt að nota rekstur á Reykjavíkurborg sem andstæðu við rekstur ríkisvaldsins. Borgin hélt sköttum í hámarki samhliða hallarekstri, ríkið greiddi niður skuldir og fór sér hægar í skattahækkanir.

Núna er erfitt að greina á milli, því miður. 

En þetta völdu kjósendur og gera sýnilega enn. Lýðræði hefur þann stóra kost að ef meirihlutinn ákveður að bora göt í skipsskrokkinn þá sökkva allir á sömu forsendum, og skála í skuldsettu kampavíni á leið á hafsbotninn.

En það er ekki of seint fyrir kjósendur að skipta um skoðun. Gera þeir það?

Taka lán í varúðarskyni

Svarthvíti ráðherrann og það sem er rétt

Utanríkisráðherra skrifaði grein sem birtist í dag þar sem segir meðal annars:

Í flókn­um heimi eru fá mál­efni al­gjör­lega svart­hvít; en land­vinn­inga­stríð Rúss­lands í Úkraínu er eitt af þeim. Rúss­land hef­ur al­gjör­lega á röngu að standa með inn­rás sinni. 

Af þessu leiðir að íslenskir skattgreiðendur þurfa að moka hergögnum í átök Rússa og Úkraínu.

En varla er þetta eina stríðið í heiminum þar sem málið er alveg svarthvítt, er það? Utanríkisráðherra hlýtur að upplýsa okkar hvaða önnur átök eru svarthvít og hvaða átök hafa að baki sér flókinn aðdraganda yfir mörg ár.

Hver er til dæmis skúrkurinn í skylmingum Asera og Armena? Er það kannski eitthvað flóknara mál? Svo flókið að Íslendingar eru ekki látnir taka sér svarthvíta afstöðu og opna veskið í kjölfarið?

Telur forsætisráðherra að aðfarir Ísraela í Gasa þessa mánuðina vera aðra hlið í svarthvítu máli, sem verðskuldar fjárútlát úr vösum íslenskra skattgreiðenda, eða flókið mál þar sem báðir aðilar hafa ýtt við hinum í ár og áratugi og núna gengu hlutir bara of langt? Og þar með ekki hæft til að njóta stuðnings íslenskra launamanna?

En hvað með yfirgang Sádi-Arabíu á Jemen og slátrun á afrískum flóttamönnum? Er það flókið mál sem má alveg færa rök fyrir að sé svolítið báðum aðilum að kenna og því ekki tekið í mál að senda peninga Íslendinga til annars hvors þeirra? Það hlýtur að vera því ekki hefur utanríkisráðherra lýst yfir svarthvítum átökum þar sem þurfi að fóðra með byssukúlum.

Úkraína er ekki í NATO og ætti ekki að vera það og Íslendingar eiga ekki að fjármagna átök þeirra og Rússa - gefa ungum mönnum byssukúlur svo þeir geti látið stráfella sig á vígvellinum (enda eru Rússar með fimm stórskotabyssur á móti hverri einni í höndum Úkraínumanna, að sögn úkraínskra hermanna).

Innganga Úkraínu í NATO er að öllu leyti sambærileg við að Kanada eða Mexíkó gengi í rússneska sambandsríkið og hæfi að setja upp rússnesk flugskeyti við landamæri Bandaríkjanna. Er erfitt að ímynda sér að slíkt geti valdið togstreitu? Auðvitað ekki. Nú fyrir utan aðgerðir til skautunar í samfélaginu, stolnum kosningum og sviknum friðarsamningum. 

Svarthvíta stríð utanríkisráðherra er það ekki. Íslendingar eru einfaldlega að framfylgja utanríkisstefnu Bandaríkjanna, sem er síður en svo fagur ferill, sama hvað þeir telja sér í trú um annað.

Úthlutanir eru eftirlætið

Ég fæ það á tilfinninguna að fátt veiti stjórnmálamönnum meiri ánægju og jafnvel nautn en að „úthluta“ fé skattgreiðenda í hin og þessi mál, og fá í staðinn mikla fjölmiðlaumfjöllun. Um leið fá þeir tækifæri til að hnykkja á algjörlega glórulausum „markmiðum“ sínum í stjórnmálum, eða svo ég vitni í orð matvælaráðherra Vinstri-grænna:

Hún seg­ir það gleðiefni að út­hlut­an­ir dreif­ist nokkuð jafnt á milli kynja og að skipt­ing milli höfuðborg­ar­svæðis og lands­byggðar sé í jafn­vægi.

Það skiptir sem sagt máli að góð hugmynd komi úr legi en ekki typpi, og frá fámennri sveit frekar en þéttbýli.

Af hverju er ríkið að veita styrki?

Jú, af því það kæfir allar góðar hugmyndir í fæðingu með skattlagningu og skrifræði. Styrkir eru hreinlega forsenda þess að komast í gegnum kerfið. Kerfið þarf því að veita styrki.

Skattgreiðendur: Takk fyrir að fjármagna kosningabaráttu einhvers ráðherra.

Styrkumsækjendur sem fengu ekkert: Megið þið éta það sem úti frýs.

Styrkumsækjendur sem fengu eitthvað: Gangi ykkur vel að eyða tíma ykkar í skýrslur til hins opinbera frekar en lausnir á vandamálum.

Úthlutar 491 milljón úr Matvælasjóði

Hægris­innaður po­púl­ista­flokk­ur

Þegar ég sé blaðamenn kalla einhverja hægrisinnaða popúlista þá staldra ég aðeins við. Þetta er einhvers konar skammaryrði sem á að búa til hugrenningatengsl hjá fólki. Mögulega að mynda einhvers konar neikvæða tengingu við Donald Trump í Bandaríkjunum eða Geert Wilders í Hollandi. Einhvers konar fýlusprengja. 

Hægris­innaður po­púl­ista­flokk­ur, oj bara!

En þessi aðferðafræði - að reyna mynda neikvæð hugrenningatengsl við meinta popúlista - virkar ekki lengur. Geert Wilders er sennilega valdamesti þingmaður Hollands. Donald Trump er sigurstranglegastur í forsetakosningum Bandaríkjanna í nóvember. Kjósendur eru að breyta um stefnu. Þeir eru að hafna óheftu flæði innflytjenda, glórulausri sóun á fé til að breyta veðrinu og orkuskorti. Evrópusambandið á ekki framtíðina fyrir sér, NATO hefur verið afhjúpað sem árásarbandalag, Sameinuðu þjóðirnar og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin eru tæki í höndum stjórnlyndra milljarðamæringa, og við ætlum ekki að borða pöddurnar.

Kallaðu þetta hægri popúlisma eða hvað sem er. Að mínu mati er þetta viðspyrna. Kannski hittir hún ekki í mark að öllu leyti, og getur auðvitað sveiflast of langt til baka, en merki um að stjórnmálastéttin hefur aftengst venjulegu fólki, og í lýðræði þýðir það að valkostir myndist við meginstefið.

Tungutak blaðamanna er ekki saklaust val á vel skilgreindum orðum. Nei, því er ætlað að hafa áhrif á okkur, og vera skoðanamyndandi. Þetta gekk vel lengi vel, en ekki lengur.

Nigel Farage gefur kost á sér og leiðir flokk

Var Guðni góður forseti?

Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, er frekar óumdeildur. Hann fær að yfirgefa embætti forseta án gagnrýni og taka alla skrýtnu sokkana með frá Bessastöðum án athugasemda.

En hann var lélegur forseti. Mögulega eins lélegur og þeir gerast.

Hann tók fullan þátt í aðförum yfirvalda að réttindum fólks á veirutímum. Ekki stakt varnaðarorð, að því er ég veit, til framkvæmdavaldsins um að fara varlega með valdheimildir - löglegar og aðrar - og ekki stakt orð til varnar ungum börnum sem voru meðhöndluð eins og holdsveikissjúklingar. Auðvitað voru fjarlægðarmörk lítill vandi fyrir Bessastaði, vel utan við tveggja metra fjarlægðina frá mannlegu samfélagi, en forseti hefði átt að sjá stærri mynd en það.

Hann sagði ekki orð þegar íslenskir skattgreiðendur fengu það verkefni að fjármagna stríð Bandaríkjamanna við Rússa í gegnum strengjabrúðustríðið í Úkraínu. Hann hefur raunar ekki haft neina skoðun á neinum stórum málum.

Hann er sennilega frægustur fyrir sokkaval sitt. Á legsteininn mætti skrifa: Guðni sokkaforseti. Allir myndu skilja það. Það var ekkert annað.

Ég skil vel að hlédrægur fræðimaður hafi átt erfitt með sviðsljósið sem hann bauð sig þó fram í, af einhverjum ástæðum. En þótt enginn hafi búist við miklu þá fengu þeir enn minna en það.

Vonandi er nýr forseti af allt öðru tagi: Opinskár, drífandi og með áhuga á að töluð orð hans fái meiri athygli en val á sokkum.

Það er gott að Guðni ákvað að láta sig hverfa. Það er gott að í staðinn hafi valist andstæða hans.

„Þú verður góður forseti“

Tókst loksins að losna við Katrínu Jakobsdóttur

Halla Tómasdóttir verður sjöundi forseti lýðveldisins Íslands. Kjósendur náðu á seinasta augnabliki að forða Íslendingum frá því að Katrín Jakobsdóttir yrði kjörin. Stuðningsfólk annarra frambjóðenda sem höfðu mælst háir í könnunum völdu í kjörklefanum að styðja frekar við Höllu til að koma loksins Katrínu Jakobsdóttur af sviðinu. Það tókst sem betur fer.

Ekki að Katrín hefði endilega þýtt einhverjar hörmungar fyrir Íslendinga. Völd forseta felast aðallega í því að hleypa kjósendum stöku sinnum að ákvarðanatöku þingsins. Kannski of oft, kannski of sjaldan. Sem talsmaður Íslendinga erlendis myndi fátt breytast frá því sem nú er: Talað um að skipta frá olíu í rafmagn en í framkvæmd að láta hið gagnstæða gerast. 

Núna er leitin hafin að einhverju feitu starfi fyrir Katrínu í útlöndum, á kostnað skattgreiðenda, en skattfrjálst. Kannski Sameinuðu þjóðirnar geti tekið við henni, eða Evrópusambandið ef því er að skipta. Kannski NATO, til að fullkomna kaldhæðnina. 

Ég held að Halla Tómasdóttir muni ekki halda kjafti í embættinu, sem er gott. Hún ætlar að vísu ekki að vera öryggisventill en hún segist munu tjá sig um umdeild mál þegar þannig liggur á henni og er opin fyrir því að hleypa landsmönnum að ákvarðanatöku þingsins. Þetta verður engin skelfing. Henni óska ég til hamingju með kjörið.

Halla Tómasdóttir kjörin forseti Íslands

Eru öll atkvæði í forsetakosningunum töpuð?

Ég var að renna yfir svör frambjóðenda til embættis forseta Íslands á spurningum RÚV og gat ekki varist að hugsa: Eru öll atkvæði í þeim kosningum töpuð atkvæði?

Annaðhvort af því frambjóðendur sem hafa eitthvað fram að færa eru ólíklegir til að ná kjöri, eða af því að líklegustu frambjóðendurnir munu breyta embættinu í gagnslausa undirskriftaverksmiðju.

Tökum sem dæmi spurninguna (eða fullyrðinguna): Forseti Íslands á öðru fremur að hafa það hlutverk að sameina þjóðina.

Í hverju? Um hvað? Af hverju? Þetta er ekki ákvæði í stjórnarskrá. Enginn forseti hefur sameinað þjóðina nema með því að hvetja fólk til að mæta á völlinn þegar einhverju landsliðinu gengur vel. En allir frambjóðendur, nema tveir, gefa þessari fullyrðingu tíu af tíu mögulegum. 

Aðeins neðar á spurningalistanum er svo þessi gullmoli: Eitt helsta hlutverk forseta Íslands er að vera öryggisventill þjóðarinnar gagnvart ákvörðunum stjórnmálamanna.

Eða með orðalagi stjórnarskrár lýðveldisins Íslands: 

Ef Alþingi hefur samþykkt lagafrumvarp, skal það lagt fyrir forseta lýðveldisins til staðfestingar eigi síðar en tveim vikum eftir að það var samþykkt, og veitir staðfestingin því lagagildi. Nú synjar forseti lagafrumvarpi staðfestingar, og fær það þó engu að síður lagagildi, en leggja skal það þá svo fljótt sem kostur er undir atkvæði allra kosningarbærra manna í landinu til samþykktar eða synjunar með leynilegri atkvæðagreiðslu. Lögin falla úr gildi, ef samþykkis er synjað, en ella halda þau gildi sínu.

Þessari fullyrðingu eru flestir frambjóðendur ekki afgerandi sammála, þar á meðal flestir þeirra efstu í skoðanakönnunum. Hvernig stendur á því?

Eftirfarandi fullyrðing fær svipaðar móttökur: Forseti Íslands og ríkisstjórnin eiga að tala einni röddu á alþjóðavettvangi.

Sem betur fer ekki! Á tímum Icesave talaði forseti alveg þvert á ríkisstjórnina og var eini málsvari íslensks almennings í útlöndum. Vonandi er sjaldgæft að slíkt þurfi, en stundum nauðsynlegt, og í embættinu þarf að vera einhver sem skilur það.

Aðrar spurningar (fullyrðingar) skipta minna máli. Auðvitað spyr RÚV um hlutverk forseta til að ná svokölluðum loftslagsmarkmiðum, og auðvitað gefa flestir frambjóðendur því tíu, og er þá hringleikahúsið fullkomnað. 

Þegar ég lít yfir svör frambjóðenda og svo þessar skoðanakannanir þá er freistandi að draga þá ályktun að öll atkvæði séu töpuð. Frambjóðendur sem hafa sýnilega lesið stjórnarskránna mælast lágir, þeir sem telja embættið vera hlutverk veðurguðsins, sem stjórnar veðrinu, mælast háir.

Á Bessastaði sest því ekki manneskja sem ætlar sér að vera málsvari almennings og öryggisventill gagnvart heilaþvegnum þingheimi heldur tannhjól í því færibandi sem þingið er orðið fyrir erlendar tilskipanir.

Öll atkvæði töpuð.

Auðvitað hvet ég samt alla til að kjósa. Skoðanakannanir gætu mögulega verið hannaðar eða sífellt að hamast á sama úrtaki í heimi þar sem sífellt færri samþykkja handahófskennd símtöl eða hafa skráð sig á sérstaka lista til að taka afstöðu til ýmissa mála. Kannski er undiralda sem fjölmiðlamenn í fílabeinsturnum eru ekki hluti af, enda blaðamenn. Hver veit! 

En þá geta menn kosið því það er gaman að mæta á kjörstað, velja sinn fulltrúa, og snúa svo heim í sorpið sem þarf að flokka í tíu tunnur, skatta sem enginn skilur og fjármögnun á vopnakaupum til að þjónkast utanríkisstefnu Bandaríkjanna.

Lýðræði.