Nýr dagur, ný þvæla

Á nánast hverjum degi, en a.m.k. í hverri viku, ratar í fréttirnar eitthvað nýtt mál þar sem kjörinn fulltrúi gerir sig að fífli, segir einhverja vitleysu eða afhjúpast í einhverju baktjaldamakki. Innreið Flokks fólksins í ríkisstjórn hefur verið mikil uppspretta slíkra frétta en borgarfulltrúar Reykjavíkur láta ekki sitt eftir liggja. Ekki ætla ég að fara út í hvert og eitt mál hérna en fæ það almennt á tilfinninguna að fagmennskuna skorti alveg. Stjórnmálin hafa laðað að sér fólk sem veldur ekki álaginu eða ábyrgðinni og því fer sem fer. Ósköp venjulegt fólk sem hefur rekið heimili og komið börnum á legg og tekist vel upp, en bugast nú í sviðsljósinu.

Spurningin er þá: Hvernig má laga ástandið?

Er það með því að hvetja kjörna fulltrúa til að taka hlutverk sitt alvarlegra? Að sinna vinnunni og spara samfélagsmiðlana? Að eyða tímanum í að lesa skjölin frekar en senda fyrirspurnir? 

Er það með því að ábyrgir fulltrúar sem geta staðið á sínu undir stækkunarglerinu sýni gott fordæmi? Tali af yfirvegun, klæði sig snyrtilega og forðist að varpa skít á annað fólk eða heilu afkima samfélagsins?

Er það með því að kjósendur geri einfaldlega meiri kröfur en nú er? Sendi póst á kjörna fulltrúa og hvetji þá til að innleiða meiri fagmennsku í vinnuna, bera sig vel og hegða sér eins og fullorðið fólk?

Kannski er svarið bara að fá fleiri hægrimenn á þing og í ráðhúsin. Fólk sem togast aðeins í íhaldssamari átt og hefur minni áhuga en aðrir á að brenna upp launafé skattgreiðenda og aflafé stöndugra fyrirtækja. Fólk sem vaknar snemma á morgnana, fer í snyrtileg föt og lærði góða mannasiði í æsku.

Er það málið?

Misbauð hegðun borgarfulltrúa: „Ég biðst afsökunar“

Hversu hratt er hægt að stöðva hallarekstur?

Enn og aftur kemur einhver þvæla út úr fjármálaráðuneytinu um að hallarekstur ríkissjóðs verði stöðvaður á einhverju ári í framtíðinni. Þar með hætti ríkisvaldið að keppa um lánsfé og þrýsta vöxtum upp. Þar með hætti kynslóðir framtíðarinnar að sjá skuldabaggann á herðum sínum vaxa. Þar með verði hægt að fjármagna ríkisvaldið með skattfé en ekki lánsfé.

Þessu trúir væntanlega enginn lengur. Til að stöðva hallarekstur þarf að lækka útgjöld niður fyrir tekjur og til að borga niður lánin þarf að lækka útgjöldin enn meira. Þetta á sérstaklega vel við þegar skattar verða ekki hækkaðir frekar nema á kostnað þúsundir starfa, sem ríkisstjórnin virðist nú samt ekki hika við að gera. 

Til að stöðva hallarekstur þarf að koma verkefnum úr höndum hins opinbera og í hendur annarra, eða hreinlega hætta að sinna þeim. Það er hægt að fækka reglum og þar með leyfum og allir spara. Það er hægt að leggja niður tilgangslausar nefndir og heilu ríkisstofnanirnar og færa þau verkefni sem er talið nauðsynlegt að sinna annað. Heilu ráðuneytin geta orðið að skrifstofum innan annarra ráðuneyta. Það er hægt að draga til baka loforð um að fjármagna vopnuð átök, klúður erlendra ríkja í sinni hagstjórn og aðför að notkun hagkvæmra orkugjafa. Það er hægt að verja landamærin og þar með velferðarkerfið (og raunar samfélagið).

Það er hægt að gera svo margt á stuttum tíma og stöðva hallarekstur á vikum frekar en árum.

Sem segir okkur að það er engin alvara á bak við að segja að árið 2028 hætti íslenskir skattgreiðendur að safna skuldum í skiptum fyrir ekkert. Nú fyrir utan að stjórnmálamenn á Íslandi uppskera aldrei atkvæði þegar þeir kjósa neitandi gegn fjármögnun gæluverkefna og sóunar. Íslenskir kjósendur sjá til þess. Því fer sem fer.

Því miður, en óumflýjanlega, því af hverju að hætta að drekka ef það þýðir bara leiðigjarnir timburmenn í kjölfarið?

Markmið um að stöðva hallarekstur hins opinbera

Fréttin sem segir ekkert

Íslensk fangelsi eru yfirfull. Sá hóp­ur sem er í gæslu­v­arðhaldi sam­an­stend­ur af föng­um í lausa­gæslu sem alla jafna bíða áfrýj­un­ar dóm­stól­anna, fólki sem hef­ur verið synjað um land­vist­ar­leyfi og bíður brott­vís­un­ar og fólki í ein­angr­un vegna rann­sókn­ar­hags­muna.

En þetta segir okkur ekki neitt. Væntanlega er ákveðinn stöðugleiki í ákveðnum ástæðum fangelsisvistar og meiri breytileiki í öðrum. Áhugaverð frétt hefði kafað aðeins dýpra í það og jafnvel sagt frá langtímaþróun og annað gott. 

Eftir situr hugsunin: Eru það landvistarleyfin sem fylla fangelsin? Og af hverju? Þessu hefur kannski verið svarað, kannski ekki.

Það má alveg hrósa ýmsum fjölmiðlum á Íslandi fyrir að byrja taka hlutverk sitt alvarlega svo fjölmiðlaumhverfið sé ekki lengur bara vinstrisinnaðir miðlar að berja á hægrimönnum heldur mögulega líka miðlar að berja á öllum eða miðlar að berja á pólitískum rétttrúnaði. Mikið hefði verið gott fyrir almenning ef það hefði verið ástandið á veirutímum! 

En að segja bara frá alvarlegu vandamáli og þynna svo út raunverulega ástæðu þess er verra en engin frétt. Frétt sem segir ekkert.

Kveðja, frá einum sem langar að vita hvað er raunverulega í gangi.

Fangelsi smekkfull: 70 í gæsluvarðhaldi

Heilaþvegnir nothæfir vitleysingar

Vel skipulögð og vel fjármögnuð mótmæli við Teslu-stöðvar og -sölustaði eiga sér nú stað víðsvegar í Bandaríkjunum og skemmdarverkin eru gjörsamlega hömlulaus og virðing fyrir eignum og öryggi fólks engin. Að baki þessum mótmælum standa spillt hagsmunaöfl sem hafa gengið að fé skattgreiðenda sem vísum hlut og óttast að verið sé að skola beinagrindum þeirra úr skápnum. Þau ráða til verka nothæfa vitleysinga sem mála skilti þar sem segir að Elon Musk sé fasisti.

Þetta eru bandarísk innanlandsmál sem koma Íslendingum ekkert við og það olli mér því gapandi undrun að sjá nokkra af nothæfu vitleysingunum stofna til mótmæla við Teslu-umboðið á Íslandi, væntanlega alveg launalaust. 

Það trúir því ekki nokkur maður að Elon Musk sé fasisti, hvorki í upprunalegu skilgreiningu hugtaksins (ríki og stórfyrirtæki reki í sameiningu samfélagið og eignarétturinn ekki til í raun) eða þeirri nútímalegu (allir sem vilja ekki gelda börn og galopna landamærin eru fasistar). Að baki bandarísku mótmælunum standa ekki aðilar sem eru í raun að berjast gegn fasisma, heldur aðilar að verja eigin ítök í rotnu kerfi sem er verið að taka til í. 

Það eina sem má hrósa nothæfu vitleysingunum á Íslandi fyrir er að mótmæli þeirra virðast vera friðsöm. Engir mólatoff-kokkteilar við fjölfarnar götur eða íkveikjur í íbúðarhverfum. Bara skilti, og bara 10 hræður.

Þótt ég sjái sjálfur ýmsa galla við rafmagnsbíla eins og Teslurnar þá vona ég nú samt að almenningur á Íslandi láti ekki breyta ákvörðunarmyndun sinni á neinn hátt til að þóknast spilltum, bandarískum auðkýfingum með báðar lúkur djúpt í vösum skattgreiðenda. 

Mótmæli fyrir utan Tesla-umboðið

Sykurhúðað vandamál

Foreldrar í Neðra-Breiðholti sjá sig nú tilneydda til að eyða kvöldstundum sínum á rölti í hverfinu til að leysa upp slagsmál og hringja á lögregluna ef illa gengur. Tilgangurinn er  „ekki vera að vakta ein­hvern ákveðinn hóp, held­ur snú­ist þetta um að full­orðnir séu sýni­leg­ir í hverf­inu og að börn­in geti gengið að þeim vís­um“ enda er „fullt af fleiri vit­leys­ing­um að gera ein­hverja vit­leysu niðri í Bökk­um“, þ.e. aðrir en nokkrir nemendur á miðstigi í Breiðholtsskóla.

Sniðugt, ekki satt? Svo sniðugt að foreldrar í fleiri hverfum hljóta að vera hugleiða eitthvað svipað, jafnvel þótt enginn hópur nemenda á miðstigi í grunnskóla hverfisins sé búinn að fá að áreita, meiða og ógna svo misserum skiptir, og borgaryfirvöld búin að reyna sópa yfir ástandið í álíka langan tíma.

En engir slíkir foreldrahópar eru á ferð. Á meðan hverfið er laust við hóp nemenda á miðstigi hverfisskólans sem áreitir, meiðir og ógnar, og skólayfirvöld taka ekki á, þá sjá foreldrar enga ástæðu til að eyða kvöldstundum sínum á rölti um hverfið, tilbúnir að hringja á lögregluna.

Það er því auðvitað svo að foreldrar í Neðra-Breiðholti eru eingöngu að eyða kvöldstundum sínum á röltinu, tilbúnir að hringja á lögregluna, til að vakta ákveðinn hóp nemenda á miðstigi Breiðholtsskóla.

Eftir stendur þá spurningin: Af hverju í ósköpunum fær þessi hópur nemenda á miðstigi í Breiðholtsskóla að taka heilt hverfi í gíslingu?

Er það af því innan hópsins (jafnvel meirihlutinn) eru innflytjendur, jafnvel brúnir á hörund, múslímatrúar og illa mælskir á íslensku? Ég veit það ekki en miðað við upplýsingaflæðið þá er auðvelt að álykta sem svo. Að hérna gildi sérstakar reglur fyrir ákveðinn hóp, eða regluleysi nánar tiltekið, sem enginn þorir að taka á af ótta við að vera kallaður kynþáttahatari.

Eða má skrifa veik hné sveitarfélags og skólastjórnar á alveg gapandi getuleysi í starfi og vanmætti til að bera ábyrgð? 

Hvort er það? Óttinn við að vera kallaður kynþáttahatari, eða getuleysi í starfi? Skyldir hlutir, en aðskildir.

En kannski er vandamálið einfaldlega foreldrasamfélagið í Neðra-Breiðholti (eða þeir sem eru ekki flúnir). Þeir eru „ekki vera að vakta ein­hvern ákveðinn hóp“ sem er kannski nákvæmlega það sem þeir ættu að vera að gera, og ekki annað. Fólk með slíka dómgreind er kannski ekki alsaklaust af vandamálum samfélags síns.

Foreldrar í Breiðholti taka málin í sínar hendur

Þegar eitthvað flókið verður einfalt

Sumt er flókið og erfitt að skilja. Sumt er einfalt og flókið að skilja. Sumt er einfalt og einfalt að skilja. Sumt er flókið og einfalt að skilja.

Þetta síðastnefnda, að eitthvað sé flókið en einfalt að skilja, er það sem ég vil ræða núna. Hvernig stendur á því að hið opinbera spænir sig í gegnum sífellt stærri upphæðir án þess að skila af sér betri þjónustu, innviðum og lífskjörum? Jú, því á botni þess baðkars er niðurfall sem stækkar bara og stækkar.

Það skiptir ekki máli hvað þú dælir miklu fé í þetta baðkar ef niðurfallið stækkar í sífellu.

Sem dæmi: Stjórnir opinberra fyrirtækja. Auðvitað kostar stjórnarseta því með henni er aðgengi fengið að vitru og reynslumiklu fólki sem hefur brennt alla puttana oftar en einu sinni og hefur lært af þeim mistökum.

En stjórnarseta í opinberum fyrirtækjum? Hverja færðu í slíka? Kjörna fulltrúa! Fulltrúa sem kunna í mesta lagi á reiknivél af því það vildi svo til að einhver verðmætaskapandi einstaklingur úr atvinnulífinu ákvað að skera laun sín niður um 70% til að gerast stjórnmálamaður. Það gerist, en er sjaldgæft. 

Í þessum stjórnum er fólk sem kann lítið, veit lítið og nennir minna. Kjörnir fulltrúar hafa fyllt dagatalið sitt af fundum við aðra kjörna fulltrúa og nenna í mesta lagi að eyða klukkutíma eða tveimur á mánuði í að kynna sér málin áður en þeir mæta á fund og þiggja nálægt því 200 þúsund krónur á klukkutímann að ræða innkaup á slökkviliðsbúnaði eða viðbætur við höfn.

Gagnslaus og glórulaus sóun á fé og tíma allra, nema þeirra sem fengu borgað.

Um daginn var sagt frá því að stjórn Tryggingastofnunar væri hér með gufuð upp, og enginn fann fyrir neinum mun, nema mögulega þeir sem voru á spenanum. Þetta ætti að verða að skínandi fordæmi fyrir allar stjórnir allra opinberra eða hálf-opinberra stofnana og fyrirtækja. Stjórnir mannaðar málglöðum en innihaldsrýrum kjörnum fulltrúum mættu mögulega allar hverfa á einu bretti án annarra áhrifa en þeirra jákvæðu áhrifa að skattgreiðendur finna fyrir minni þrýstingi á veski sín.

Af hverju er hið opinbera botnlaus hít? Það er flókið mál, en hérna er dæmi um einfalda skýringu á því. Flókið mál en einfalt að skilja.

Með 187 þúsund til 281 þúsund á tímann

Vel gert, ráðherra!

Það er þá kannski einhver alvara í því að vilja spara fé í íslenskri stjórnsýslu? Inga Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra, hefur ákveðið að leggja niður stjórn Tryggingastofnunar. Við það sparast fé og ekkert tapast. 

Hvað ætli leynist margar svona gagnslausar og kostnaðarsamar stjórnir innan hins opinbera? Stjórnir sem hafa aðallega það hlutverk að veita atvinnulausum flokkssystkinum einhverjar aukakrónur og þá tálsýn að þau hafi eitthvað merkilegt til málanna að leggja. 

Og hvaða þóknanir er verið að veita? Hundruð þúsunda á mánuði fyrir einn fund og einn fjarfund á mánuði eins og eitt dæmið er um. 

Nú hlaða einkafyrirtæki vissulega á sig fitu líka en þar gilda aðrir hvatar. Þegar spikið er orðið of mikið þá myndast taprekstur. Við því er brugðist. Ég hef upplifað uppsagnarlotur þar sem um fjórðungi starfsmanna var sagt upp á einu bretti sem þýðir að allir sem eftir voru þekktu fjölda manns sem missti starfið sitt. Sárt, en nauðsynlegt. Og það segir mér enginn að hið opinbera þurfti 100% mannafla síns. Ef svo er þá er ástæðan langar boðleiðir, ákvörðunarfælni, skortur á umboði eða innbyrðis flækjur sem gera einföldustu mál langdregin og kostnaðarsöm.

Eins og afleiðingalaus uppgufun stjórnar Tryggingastofnunar er nú dæmi um.

Inga leggur niður stjórn Tryggingastofnunar

Að fara í boltann, ekki manninn

Í fótbolta er regla þegar kemur að tæklingum: Ef tæklingin miðar á boltann en ekki manninn þá er hún lögleg, jafnvel þótt maðurinn sem var með boltann detti á rassgatið í kjölfarið. Fari tæklingin beint í manninn, og miðar á hann en ekki boltann, þá er gefin aukaspyrna eða spjald.

Reglan er sú að það sé í lagi að fara í boltann en ekki manninn.

Þetta má auðvitað heimfæra á mjög margt, en ég tek hérna stjórnmálin sem dæmi.

Segjum sem svo að einhver bendi á að milljónir af skattfé fossi úr sjóðum skattgreiðenda og inn á reikning lögfræðistofu af því að einhver yfirmaður innan sýslumannsembættisins, og meðeigandi sömu lögfræðistofu, hefur beint öllum ágreiningsmálum í ákveðna átt. Er sá sem afhjúpar þá svikamyllu glæpamaðurinn og ber að húðskamma fyrir að stuðla að lægri tekjum lögfræðinga, eða sá sem mjakaði milljónunum í eigin sjóði?

Væntanlega augljóst svar, en maður veit aldrei.

Þegar einhver hrópar að keisarinn sé nakinn er aldrei að vita hvort viðkomandi fái hrós eða skammir. Það virðist skipta meira máli hver hrópar en hvað hann hrópar. Þetta er ekki uppbyggilegt. Miklu frekar ætti að taka slíkar upphrópanir með fyrirvara, rannsaka sannleiksgildið og taka síðan næsta skref. Var rétt frá sagt? Var um lygi að ræða? Ef sá sem hrópaði var að ljúga má vitaskuld benda á að trúverðugleiki viðkomandi hafi skaðast. Hafi viðkomandi sagt rétt frá, þvert á andmæli ríkjandi viðhorfa, þá má hrósa fyrir að benda á nakinn keisara. 

Að fara í boltann en ekki manninn er samt ekki í tísku.

Þetta blasir við þegar evrópsk fjölmiðlaumfjöllun um bandarísk stjórn- og samfélagsmál ber á góma. Þar skiptir eingöngu máli hver sagði hvað, en ekki hvað viðkomandi sagði.

Þetta blasir við þegar fjölmiðlar utan Þýskalands fjalla um stjórnmál í Þýskalandi, og vilja meina að fjórðungur Þjóðverja sé orðinn að öfgahægrimönnum.

Þetta blasir við þegar við fjöllum um orkuframleiðslu og væga gagnrýni á að treysta algjörlega á vindinn, vatnið og sólina til að hita hús og knýja skip, bíla, ljósaperur og eldavélar.

Það er gaman að horfa á fótboltaleik þar sem leikmenn fara í boltann en ekki manninn. Kannski eru flestir sammála því en finnst svo hið gagnstæða eiga betur við þegar kemur að því að ræða stjórnmál og samfélagsmál. Þá það, en ég reyni að fylgja fótboltareglunum.

Ekkert-að-marka stéttirnar

Það er ánægjulegt að sjá allskyns stjórnmálamenn, ýmis yfirvöld og opinberar stofnanir og jafnvel leyniþjónustur smátt og smátt viðurkenna að aðgerðir gegn veiru voru sóun á tíma og fé, orsökuðu fleiri vandamál en þær leystu, skildu eftir sig sviðna jörð sem tekur mörg ár að gróa og komu ekki í veg fyrir neitt slæmt á meðan margt gott var sett í ruslatunnuna.

En hverjir eru það sem tjá sig nú þegar sönnunargögnin hrannast upp? Jú, þeir sem klöppuðu fyrir aðgerðunum á sínum tíma, eða framfylgdu þeim, eða þögðu bara.

Er eitthvað að marka þetta fólk? Nei.

Er þetta fólkið sem er hægt að treysta á til að greina atburði líðandi stundar í dag? Nei.

Það lá fyrir, í rækilega ritrýndum vísindarannsóknum, vorið 2020, að þessi veira væri ekki meiri ógn við mannkynið en skæð flensa, og jafnvel vægari en það fyrir flesta aldurs- og sjúklingahópa.

Vorið 2020.

Næstu tvö ár fóru samt í að loka og læsa, banna, ritskoða og eyðileggja alla gjaldmiðla með peningaprentun og mokstri á auði úr vösum skattgreiðendum í vasa hluthafa hjá stórum lyfjafyrirtækjum og skjólstæðinga þeirra.

Það er fínt að vera vitur eftir á, og neyðast til að segja satt án þess að biðjast afsökunar og sýna fram á betri dómgreind í dag. En það er engin dyggð. 

Sérfræðingarnir, fjölmiðlarnir og stjórnmálamennirnir brugðust í slíkum mæli að traust á þessum talandi stéttum er hvað mig varðar horfið, með örfáum undantekningum.

Samsæriskenningar og raddir þeirra ritskoðuðu höfða frekar til mín, a.m.k. til að hjálpa mér að móta afstöðu.

Ekkert-að-marka stéttirnar eru bara það: Stéttir sem er ekkert að marka. 

Daði: Vafasamt met Íslands með covid-aðgerðum

Áhugamenn

Það kemur ekki sjaldan fyrir að ég hugsi með mér að stjórnmálastéttin á Íslandi sé mönnuð að miklu leyti af áhugamönnum, þ.e. fólki sem veit ekki alveg hvað það er að gera, hvernig á að skila af sér vinnu og hvernig á að taka skynsamlegar ákvarðanir. Auðvitað á ekki að taka einstaka fréttir af eintaka klúðri of langt og byrja að alhæfa um alla byggt á klúðri fárra, en að nokkrar fréttir á viku fái mig til að hugsa svona kemur mér einfaldlega á óvart.

Kannski laða stjórnmálin að sér of marga sem hafa enga reynslu í atvinnulífinu eða raunhagkerfinu þar sem samskipti þurfa að vera í lagi og samvinna sömuleiðis því annars tapast mikið fé og mikill tími.

Kannski er of auðvelt að gerast stjórnmálamaður á Íslandi - of margir lausir stólar miðað við mannfjölda. Sveitastjórnarstólarnir eru margir og ráðherraembættin mörg. Allir hafa svo sína aðstoðarmenn og ráðgjafa, skrifstofustjóra og varamenn. Ég sé fyrir mér skipurit með 100 einstaklingum þar sem 40 af þeim sitja í stjórnendastöðum, 20 þeirra mynda stoðdeildir og eftir standa 40 einstaklingar til að halda uppi öllu saman.

En þarf ekki lög og reglur? Ekki viljum við ringulreið! Það þarf að gefa út leyfi og halda úti eftirliti svo menn byggi ekki svalir sem hrynja eða steiki kjúklinginn of lítið, ekki satt?

Gott og vel, en hérna missir kerfið líka marks. Fólk úti í bæ er látið hamast svo mánuðum og árum skiptir að sækja um allskyns leyfi sem engu skipta á meðan á öðrum stað rís risavaxinn veggur sem skyggir á heilt fjölbýlishús. Fyrirtæki eru kaffærð í eftirlitsmönnum á meðan hvergi sést til lögreglumanns. 

Stækkunarglerið er á einu auganu en leppur á hinu og kerfið labbar í hringi í kringum sjálft sig.

Það væri kannski til ráða að fækka töluvert öllum þessum stólum og stofnunum, fækka reglum og færa þær nær heilbrigðri skynsemi og krefjast þess að frambjóðendur sýni starfsferilskrár sínar þegar þeir sækjast eftir kjöri. Mig grunar að að gæti bætt aðeins úr áhugamennskunni sem virðist ríkja núna.

Töldu það ekki sitt að upplýsa bæjarstjórann