Málfrelsið nær bara til viðtekinna skoðana

Ekki má tjá sig um hvað sem er, jafnvel ekki skoðunum sem byggjast á friðsamlegri andúð við ýmislegt í samfélaginu. Ef það gerist er skoðanalögreglan mætt á svæðið til að krefjast atvinnuleysis og útskúfunar.

Halda menn að þar með sé umburðarlyndi aukið? Eða óæskilegar skoðanir (að mati sumra) kæfðar?

Nei, það sem gerist er að skoðanir fara í felur og í lokaða hópa og þar fá þær að skjóta djúpum rótum og smita laumulega út frá sér. Þannig mæta þær minnstri mótstöðu og ná mestri útbreiðslu. 

Skoðanalögreglan er sinn versti óvinur því hún vinnur óbeint að því að virðingin fyrir henni verður lítil sem engin. Pólitískur rétttrúnaður fæðir beinlínis af sér og styrkir þær skoðanir sem honum er stefnt gegn.

Ég segi við rasista, hommahatara og útlendingahatara heimsins: Þið hafið sigrað umræðuna! Því miður ...

Félagsráðgjafanema vikið úr skóla

Íslendingar kæra sig ekki um norræna módelið

Íslendingar líta gjarnan til Norðurlandanna eftir fyrirmyndum. Sem dæmi má nefna ýmis boð og bönn: Ef eitthvað er bannað á einhverju Norðurlandanna þá er barist fyrir sama banni á Íslandi. Ef einhver skattur er lagður á í einhverju Norðurlandanna þá er talið við hæfi að leggja á svipaðan skatt á Íslandi - vitaskuld með tilvísun til Norðurlandanna.

Lengra nær samanburðinn samt ekki. Ef eitthvað er frjálslyndara á öðrum Norðurlöndum þá er baráttan fyrir svipuðu frjálsræði lítil og veik á Íslandi.

Norræna módelið í rekstri heilbrigðisþjónustu er blandað módel opinbers reksturs og einkareksturs. Flóran er mikil og fjölbreytt, frá stórum ríkissjúkrahúsum til stórra sjúkrahúsa í einkaeigu sem eru rekin með það að markmiði að skila hagnaði.

Íslendingar kæra sig vitaskuld ekki um norræna heilbrigðisþjónustumódelið því það er frjálslyndara en hið íslenska. Hérna sækja Íslendingar fyrirmyndir til Bretlands eða jafnvel Austur-Evrópu. Því miður.

Úrelt hugsun stjórnmálamanna

Bland í poka eins og flestir flokkar

Nú stígur enn einn stjórnmálaflokkurinn fram með bland í poka í boði: Ríkisvaldið á að gera hitt og þetta en um leið á að ríkja einstaklingsfrelsi og hvaðeina. Sérstök áhersla á að banna moskur og hafna fjölmenningunni er sjálfsagt helsti sölupunkturinn. Hugsanlega er hljómgrunnur fyrir slíku, hugsanlega ekki.

Það er gott og vel að framboð stjórnmálaflokka aukist en það er erfitt að sjá hverju það breytir. Flestir stjórnmálaflokkar snúast í kringum breytingar á ríkisvaldinu sem leiða yfirleitt til stækkunar þess. Það er miður. 

En nú er sem sagt Íslenska þjóðfylkingin fædd og minnir að mörgu leyti á Danska þjóðarflokkinn (Dansk Folkeparti) í fljótu bragði, auk annarra skyldra flokka á hinum Norðurlöndunum. Menn ættu að fara varlega í að vanmeta slíkar hreyfingar því nú á tímum stórra þjóðflutninga eru margir sem vilja spyrna við fótum þótt fáir þori að segja það upphátt af ótta við að vera uppnefndir rasistar. 

Hægri grænir heyra sögunni til

Verndaðar starfsgreinar eru vanmáttugar starfsgreinar

Bændur njóta tollaverndar og niðurgreiðslu.

Í staðinn fær ríkisvaldið mikinn aðgang að starfsemi þeirra og getur í raun ákveðið hver fær að lifa og hver ekki.

Þetta virðast hagsmunasamtök bænda vilja. Þau vilja vera í kæfandi faðmi hins opinbera, eins og ungabarn á brjósti.

En segjum sem svo að stjórnvöld afnæmu, í hæfilega hröðum skrefum, alla vernd við landbúnað á Íslandi og tækju alla styrkina (í skiptum fyrir rýmri regluramma og lægri skatta, vitaskuld). 

Hyrfi landbúnaður á Íslandi? Myndu byggðir leggjast í eyði?

Nei. Land getur verið verðmætt af mörgum ástæðum. Menn reisa sumarhús, rækta skóga, leggja göngustíga og reisa hótel á fallegum svæðum. Kannski yrðu til fleiri golfvellir. Kannski fengi náttúran að endurheimta eitthvað land. Hægt væri að gera tilraunir með það að markmiði að framleiða á heimsmarkað og þá í stærri stíl - búin myndu stækka. Kannski er eftirspurn eftir íslenskum landbúnaðarvörum á heimsvísu slík að landbúnaður myndi hreinlega aukast. 

Um þetta er erfitt að spá en það þarf enginn að óttast. Framtíðin er ekki bara óvissa heldur líka tækifæri. Bændur gætu orðið raunverulega sjálfstæðir atvinnurekendur og það gæti hleypt í þá nýju blóði - að í stað þess að vera fátæk stétt á ríkisspenanum þá yrðu þeir öflugir athafnamenn.

Bændur ættu hér sjálfir að snúa við blaðinu og krefjast þess að ríkisvaldið dragi sig í hlé - fækki reglunum, lækki skattana, afnæmi styrkina og tollana og hleypti þeim af stað.

Þingið hafni vondum samningi

Ríkisvaldið tekur á einum enda og veitir á öðrum

Í ágætri grein á einum stað er bent á eftirfarandi:

Hvers vegna búum við ekki frekar til þannig aðstæður að húsnæðiskostnaður verði sem lægstur í stað þess að hækka hann á einum enda opinbers rekstrar og greiða hann niður á öðrum?

Svarið er auðvitað það að lægri skattar og minna kerfi þýðir minni völd fyrir stjórnlynda stjórnmálamenn.

Þessu má líkja við mann sem fer á sjúkrahús til að fá blóð en um leið heldur hann stóru svöðusári opnu svo úr blæðir. Þessi maður gæti sleppt blóðgjöfinni ef hann lokar svöðusárinu. Þannig yrðu læknar hans vissulega atvinnulausir og sjúkrahúsið sæti uppi með tómt rúm en væri þetta samt ekki betri lausn?

Hagfræðiprófessorar - meira að segja þeir færustu - eiga það til að einblína of mikið á tölurnar í Excel ("...ætti leiðin að kosta rík­is­sjóð svipað og nú­ver­andi fyr­ir­komu­lag") og gleyma því hvað er í raun og veru besta lausnin. Hér væri besta lausnin að fylgja leiðbeiningunum í þessari grein og um leið gætu stjórnmálamenn hugað að einhverju öðru en húsnæðiskostnaði, svo sem aldursdreifingu embættismanna. 

Ný hugmynd fyrir fyrstu íbúðarkaup

Detroit Íslands

Ætlar Hafnarfjörður að breytast í Detroit Íslands?

Detroit var á sínum tíma höfuðborg bílaiðnaðar Bandaríkjanna og á þeim tíma þar með heimsins. Þarna voru bestu bílarnir framleiddir og þeir voru líka á hagstæðu verði. Fyrirtækin græddu vel og borguðu starfsmönnum sínum betur en gekk og gerist til að halda í þá bestu.

Síðan mættu verkalýðsfélögin á svæðið og byrjuðu að heimta. Í skjóli löggjafarinnar gátu þau knúið á um enn hærri laun, betri tryggingar og torveldari uppsagnarferla. Starfsmenn urðu latir. Talað var um "mánudagsbíla" - þá sem voru framleiddir á mánudögum þegar starfsmenn voru þreyttir og latir. 

Gæði bíla versnuðu og verð á þeim hætti að vera samkeppnishæft. Detroit dróst aftur úr samkeppnisaðilunum. 

Um leið minnkaði framboð vinnu og fólk hóf að flýja borgina. Verkalýðsfélögin gáfu ekkert eftir en um leið var líkaminn sem þau nærðust á að deyja. Borgin varð skuldsettari og skuldsettari. 

Árið 2013 lýsti Detroit sig gjaldþrota. 

Verður Hafnarfjörður að Detroit Íslands?

Verkallsverðir stöðvuðu útskipunina

Norræna leiðin er ólík þeirri íslensku

Ef Íslendingar vilja bæta sig í samanburði við Norðurlöndin þá er ekki nóg að einblína á eitthvað eitt og gleyma öllu öðru.

Það má vera að hin Norðurlöndin verji meira af landsframleiðslu sinni í heilsbrigðisþjónustu en munurinn á Íslandi og hinum Norðurlöndunum er sá að einkarekstur er umborinn í miklu meiri mæli á hinum Norðurlöndunum. Í Danmörku, svo dæmi sé tekið, má finna fjöldan allan af einkareknum fyrirtækjum sem sinna heilbrigðisþjónustu. Flest eru þau vissulega í samstarfi við hið opinbera um fjármögnun, en einnig við tryggingafélög og jafnvel einstaklinga sem vilja borga úr eigin vasa.

Norræna leiðin er því blönduð leið - samstarf einkaaðila og hins opinbera - á meðan íslenska módelið gengur út á að efla hið opinbera kerfi og halda einkaaðilum að sem mestu leyti frá. 

Ég segi því: Stefnum endilega að því að eyða meira fé í heilbrigðisþjónustu en um leið að því að auka hlutdeild einkaaðila á þessum markaði. Eða af hverju eru það eingöngu sjóndaprir og kvenfólk í leit að stærri brjóstum sem fá að láta einkaaðila keppa um viðskipti sín með gæðum, verðlagi og nýjustu tækni?

Yfir 80 þúsundir undirskriftir komnar

Innflytjendur flytja inn meira en spennandi uppskriftir

Með innflytjendum koma ekki bara spennandi og framandi uppskriftir, aukið úrval veitingahúsa og ferskur blær hugmynda.

Með innflytjendum koma líka hugsanir þeirra, hugmyndir, menning og skoðanir.

Ekki er þar með sagt að það sé eitthvað slæmt. Nú vita t.d. Danir alveg hvað fylgir íslenskum innflytjendum: Ásókn í nám og bætur, nothæft vinnuafl, aukin bjór- og nammisala og illa lyktandi samkomuhús vegna þorrablóta og hangikjötssuðu. 

Innflutt menning og innfluttar skoðanir eru líka frekar áhrifalausar ef fjöldi innflytjenda er lítill þannig að þeir þynnist vel út meðal innfæddra. Þannig eru þorrablótsmenguð samkomuhús fá og langt á milli þeirra. Fjöldinn má heldur ekki vera meiri en svo að atvinnulífið og skólarnir geti ekki með góðu móti gleypt hann án róttækra breytinga á umgjörð sinni. 

Nú ætla ég ekki að fullyrða að nauðgun sé einhver sérstakur hluti af menningu sums flóttafólks í Noregi. Þó telja Norðmenn sig hafa ástæðu til að setja karlkynsflóttamenn á sérstök námskeið þar sem þeim er "kennt ým­is­legt er varðar menn­ing­armun í rétt­ind­um kvenna og viðeig­andi fram­komu í þeirra garð milli heimalanda fólks­ins og Nor­egs."

En sem sagt, þá er því haldið til haga. 

Ákærðir fyrir hópnauðgun í Noregi

Almennt um áhrif ríkisafskipta

Búvörusamningar eru vinsælt deiluefni á Íslandi. Sumir eiga varla til orð yfir því að bændur njóti styrkja. Mjólk og kjöt má jú flytja inn. Ekki þurfa allir bændur styrki. Ekki eru allar atvinnugreinar á opinberum styrkjum. Af hverju geta þessir bændur ekki bara staðið undir sér sjálfir?

Þeir sem hneykslast hér eru samt rólegri þegar kemur að öðrum ríkisafskiptum, svo sem af framleiðslu listræns efnis. Þó hafa ríkisafskiptin nákvæmlega sömu áhrif hér og í landbúnaði. Nánar um það síðar.

Bændur eru bundnir inn í flókinn frumskóg niðurgreiðslna og ríkisafskipta. Þeir geta ekki bæði fengið fé frá hinu opinbera (og úr vösum skattgreiðenda) og hegðað sér eins og þeim sýnist, þ.e. eins og aðrir sjálfstæðir atvinnurekendur. Nei, þeim er gert að uppfylla allskyns kröfur og þurfa að sætta sig við allskyns fyrirmæli frá skrifstofufólki hins opinbera. Þeir fá niðurgreiðslur en eru fastir í kerfinu. 

Bændur hljóta að vera hugsi yfir þessu. Eru þeir ekki að framleiða hágæðavöru sem mikil eftirspurn er eftir, bæði hérlendis og erlendis? Hafa þeir ekkert á móti því að fá skammtað gegn því að haga sér eins og aðrir segja, rétt eins og hver annar krakki?

Vegur kannski meira sá ótti sem hið frjálsa fyrirkomulag vekur í huga þeirra? Óttast þeir, allir sem einn, að fara lóðbeint á hausinn ef féflettir skattgreiðendur hætta að ausa í þá fé og neytendur einir fá því ráðið hver græðir og hver ekki?

Ríkisafskipti af landbúnaði eru skaðleg öllum rétt eins og gildir um ríkisafskipti af öllu öðru, þar á meðal af framleiðslu listræns efnis. Þau verðlauna ekki þá bestu, hugmyndaríkustu eða framsæknustu, heldur þá sem eru í náðinni hjá hinu opinbera hverju sinni. Þau niðurgreiða suma á kostnað annarra. Þau verðlauna þá sem framleiða eftir höfði yfirvalda og refsa öðrum sem hugsanlega hefðu verið betri í að framleiða eftir höfði neytenda. 

Ríkisafskipti af landbúnaði eru eins konar velferðarnet sem bændur eru flæktir í. Án ríkisafskiptanna telja þeir sig fara á hausinn. Með þeim eru þeir bara launað vinnuafl hins opinbera. 

Auðvitað á hið opinbera á Íslandi að hætta niðurgreiðslum til landbúnaðar, rétt eins og það á að hætta að niðurgreiða listræna framleiðslu hinna útvöldu og veita sérstakar skattaívilnanir til ákveðinna fyrirtækja. Reglugerðafrumskóginn á líka að afnema að mestu leyti, sem og skattheimtuna, og völdunum á að skila til neytenda. Tugþúsundir íslenskra neytenda og margar milljónir erlendra neytenda eru miklu betri en örfáir opinberir starfsmenn í að ákveða hvern á að verðlauna og hvern ekki. Neytendur eru kjósendur á lýðræði markaðarins. Opinberir starfsmenn eru smákóngar í valdapíramída hins opinbera. 

Þetta er frágengið mál

Gefst hið opinbera bara ekki upp á þessu?

Hið opinbera ætti að líta í eigin barm og lýsa því yfir að það sé búið að gefast upp á því að reyna stjórna umferð og leggja vegi og stíga sem gagn er að. Vegakerfið verði selt og skattar vegna þess lagðir af.

Þetta væri snyrtileg lausn og myndi rýmka töluvert til í dagatali stjórnmálamanna. 

Ríkisvaldið ákvað á sínum tíma að það þyrfti ekki að standa í rekstri símafyrirtækja. Þar var opnað á frjálsan markað og skattfé var ekki lengur eytt í lagningu samskiptaloftneta og landlína. Flestir kannast við afleiðingarnar: Einkaaðilar spruttu upp, verðlag lækkaði, úrval jóks og verðlag fór að endurspegla kostnað og samkeppnisumhverfi.

Innviðir eins og vegalagning eru að mörgu leyti miklu einfaldari rekstur og framkvæmd en sífelld endurnýjun á símaþjónustu og gagnaflutningum. Hérna þarf ekkert ríkisvald. Ekki er heldur um að ræða miklar tæknilegar hindranir. Ef sími getur skynjað tilvist fjölda tengimöguleika og valið þann rétta en til vara einhvern annan gegn hærra gjaldi þá geta litlir skynjarar í bílum tryggt samskipti vegaeigenda og ökumanna snuðrulaust. Tollahlið yrðu sjaldséð sjón. Skattar snarlækka á bíla og bensín og fé leitar til þeirra sem leggja hagkvæmustu vegina og verðleggja rétt eftir tíma sólarhrings, þyngd ökutækja og almennu viðhaldi og aðgengi.

Kæra ríkisvald, slepptu vegakerfinu úr snöru þinni! 

Peningar í umferð